Ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (respiratory syncytial virus- RSV) είναι ένας RNA ιός που συχνά προκαλεί λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού. Τα άτομα που έχουν μολυνθεί με RSV συνήθως παρουσιάζουν αρχικά συμπτώματα από το ανώτερο αναπνευστικό για αρκετές ημέρες (ρινική συμφόρηση, ρινόρροια) και ακολουθούν τα συμπτώματα από το κατώτερο αναπνευστικό μετά από αρκετές ημέρες (παραγωγικός βήχας, συριγμός, αναπνευστική δυσχέρεια). Ο RSV είναι σχετικά συχνό αίτιο πνευμονίας στους ενήλικες, καθώς ανιχνεύεται στο 3% των ασθενών με πνευμονία της κοινότητας (5ος κατά σειρά αιτιολογικός παράγων), ενώ παράλληλα αποτελεί την 1η αιτία ιογενούς λοίμωξης του κατώτερου αναπνευστικού σε παιδιά <5 ετών.
Τα άτομα που έχουν μολυνθεί με RSV είναι μεταδοτικά για 3 έως 8 ημέρες, ενώ ορισμένα άτομα μπορεί να μεταδίδουν τον ιό για έως και 4 εβδομάδες. Ο RSV επιβιώνει σε επιφάνειες, όπως έπιπλα, δέρμα, υφάσματα και γάντια για μεγάλα διαστήματα. Η επαφή με ένα μολυσμένο άτομο ή η επαφή με μια μολυσμένη επιφάνεια, καθώς και ο αυτoενοφθαλμισμός, είναι απαραίτητα για τη μετάδοση του RSV.
Το φορτίο των λοιμώξεων από RSV στην Δημόσια Υγεία Στις χώρες του βόρειου ημισφαιρίου οι επιδημίες από RSV εμφανίζονται συνήθως από Σεπτέμβριο έως Απρίλιο με κορύφωση τους μήνες Δεκέμβριο-Ιανουάριο. Μια συντηρητική εκτίμηση της επίπτωσης της συμπτωματικής RSV λοίμωξης είναι 3-8% το χρόνο, 2 ενώ η επίπτωση των νοσηλειών είναι ιδιαιτέρως αυξημένη σε άτομα άνω των 65 ετών (136- 255 νοσηλείες ανά 100.000 πληθυσμού το χρόνο) και σε βρέφη μέχρι την ηλικία των 6 μηνών (κατά μέσο όρο στην Ευρώπη 38.9 νοσηλείες / 1000 παιδιά το χρόνο). O ιός RSV προκαλεί 336,000 νοσηλείες και 14,000 θανάτους παγκοσμίως σε ενήλικες 65 ετών και άνω. Στην Ευρώπη, για την περίοδο 2006-2017, ο εκτιμώμενος μέσος όρος RSV-σχετιζόμενων νοσηλειών ετησίως ήταν 158.229, και αφορούσε κυρίως άτομα >65 ετών. Η ύπαρξη συννοσηροτήτων όπως χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), άσθμα, στεφανιαία νόσος, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, αιματολογικές κακοήθειες, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΑΕΕ), χρόνια νεφρική νόσος, χρόνια ηπατοπάθεια, σακχαρώδης διαβήτης και ανοσοκαταστολή αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης, νοσηλείας, επιπλοκών (παρόξυνση ΧΑΠ, καρδιαγγειακά συμβάματα) και θνητότητας.
Η θνητότητα από RSV σε νοσηλευόμενους ασθενείς άνω των 60 ετών ή με συννοσηρότητες κυμαίνεται στις περισσότερες μελέτες από 5% ως 10%, ενώ η επίπτωση δυσμενούς έκβασης (διασωλήνωση ή θάνατος) στους νοσηλευόμενους ασθενείς άνω των 60 ετών είναι διπλάσια συγκριτικά με τη γρίπη.
Εμβόλια έναντι του RSV
Υπάρχουν διαθέσιμα 2 εμβόλια που έχουν πάρει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) το 2023 για την προστασία από τον RSV:
• To εμβόλιο RSVpreF είναι ένα διδύναμο εμβόλιο υπομονάδας (πρωτεϊνικό) που περιέχει το σταθεροποιημένο προ της σύντηξης αντιγόνο F του RSV των υποομάδων Α και Β. Η εγκριτική μελέτη έδειξε ότι η αποτελεσματικότητα μίας δόσης εμβολίου την πρόληψη επιβεβαιωμένης λοίμωξης του κατώτερου αναπνευστικού από τον ιό RSV, σε 18.488 ενήλικες ≥60 ετών ήταν 88.9% την πρώτη ετήσια περίοδο αναπνευστικών λοιμώξεων και 77,8% για την επόμενη περίοδο αναπνευστικών λοιμώξεων (συνολική αποτελεσματικότητα για 2 έτη 81.5%).
Επιπλέον, η χορήγηση του εμβολίου σε εγκύους ηλικίας 18-49 ετών, στο δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο της κύησης, οδήγησε σε μείωση κατά 81,8% των σοβαρών RSV
λοιμώξεων στα νεογνά στους πρώτους τρεις μήνες ζωής και κατά 69,4% στο πρώτο εξάμηνο.
• Το ανοσοενισχυμένο εμβόλιο RSVPreF3 περιέχει την ανασυνδυασμένη γλυκοπρωτεΐνη F του RSV σταθεροποιημένη στη μορφή προ της σύντηξης, συνδυασμένη με το ανοσοενισχυτικό AS01Ε. Η εγκριτική μελέτη έδειξε ότι η αποτελεσματικότητα μίας δόσης στην πρόληψη επιβεβαιωμένης λοίμωξης του κατώτερου αναπνευστικού από τον ιό RSV, σε 12.466 ενήλικες ≥60 ετών ήταν 82,6% την πρώτη ετήσια περίοδο αναπνευστικών λοιμώξεων και 56,1% για την επόμενη περίοδο αναπνευστικών λοιμώξεων (συνολική αποτελεσματικότητα για 2
έτη 74,5%). Όσον αφορά την πρόληψη επιβεβαιωμένης σοβαρής λοίμωξης του κατώτερου αναπνευστικού από τον ιό RSV, σε ενήλικες ≥60 ετών, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου ήταν 94,1% την πρώτη ετήσια περίοδο 3 αναπνευστικών λοιμώξεων και 64,2% για την επόμενη περίοδο αναπνευστικών λοιμώξεων (συνολική αποτελεσματικότητα για 2 έτη 82,7%).
Τα πρώτα δεδομένα σε πραγματικές συνθήκες από τη χρήση των δύο εμβολίων έναντι του RSV στις ΗΠΑ την περίοδο 2023-2024 επιβεβαίωσαν τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών, αφού αναφέρεται σημαντική προστασία έναντι της σοβαρής νόσου από RSV (αποτελεσματικότητα έναντι της σχετιζόμενης με RSV νοσηλείας 73-82%, ανάλογα με τον εξεταζόμενο πληθυσμό και το δίκτυο επιτήρησης).
Οι κύριες ανεπιθύμητες ενέργειες των δύο εμβολίων είναι τοπικές αντιδράσεις με άλγος στο σημείο της ένεσης. Οι συχνότερα αναφερόμενες συστηματικές αντιδράσεις μετά τον
εμβολιασμό είναι κόπωση, κεφαλαλγία, μυαλγίες ή αρθραλγίες. Σύμφωνα με τον ΕΜΑ και τα δύο εμβόλια έχουν ένδειξη την ενεργό ανοσοποίηση για την αποτροπή των σχετιζόμενων με RSV λοιμώξεων κατώτερου αναπνευστικού σε ενήλικες ≥60 χρόνων. Το εμβόλιο Abrysvo® έχει επιπλέον ένδειξη την ανοσοποίηση εγκύων (την 24η -36η εβδομάδα κύησης) για την αποτροπή των σχετιζόμενων με RSV λοιμώξεων κατώτερου αναπνευστικού στα νεογνά από την γέννηση μέχρι τους 6 μήνες ζωής.
Συστάσεις εμβολιασμού για τον RSV από την Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων
Με βάση τα ανωτέρω δεδομένα, τις εγκριτικές μελέτες των δύο διαθέσιμων εμβολίων, τις ενδείξεις για τη χορήγηση τους όπως αυτές εγκρίθηκαν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) και περιλαμβάνονται στο εγκεκριμένο φύλο οδηγιών (SPC) των εμβολίων, αλλά και τις διεθνείς συστάσεις για τον εμβολιασμό έναντι του RSV, η Ελληνική
Εταιρία Λοιμώξεων συστήνει τον εμβολιασμό έναντι του RSV στις ακόλουθες ομάδες του πληθυσμού:
Α. Εποχιακός εμβολιασμός τον Οκτώβριο με μια δόση σε ενήλικες ηλικίας 60 ετών και άνω, με προτεραιότητα όσους έχουν τουλάχιστον μία εκ των κατωτέρω συννοσηροτήτων ή καταστάσεων, που προδιαθέτουν σε σοβαρή νόσο από τον ιό RSV:
• χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
• άσθμα
• καρδιακή ανεπάρκεια
• στεφανιαία νόσο
• αγγειακή νόσο του εγκεφάλου
• σακχαρώδη διαβήτη
• χρόνια νεφρική νόσο
• χρόνια ηπατοπάθεια
• ανοσοκαταστολή (συγγενή ή επίκτητη)
• διαβίωση σε ιδρύματα μακροχρόνιας φροντίδας
Β. Εμβολιασμός εγκύων: Με βάση τα Ελληνικά επιδημιολογικά δεδομένα προτείνεται ο εμβολιασμός των εγκύων, με μια δόση (Abrysvo®) , να διενεργείται μεταξύ 32ης και 36ης
εβδομάδας κύησης κατά τους μήνες εποχιακής έξαρσης του RSV (Σεπτέμβριο – Μάρτιο). Εντούτοις, ενθαρρύνεται ο εμβολιασμός καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, με στόχο την αύξηση της συμμόρφωσης των γυναικών και την κατά το δυνατόν πληρέστερη προστασία
των βρεφών.
Συγχορήγηση
Το Arexvy® μπορεί να χορηγηθεί συγχρόνως με το εμβόλιο κατά της εποχικής γρίπης (τετραδύναμο, τυπική δόση, μη ανοσοενισχυμένο, αδρανοποιημένο) σε άλλο σημείο. Το
Abrysvo® μπορεί να χορηγηθεί ταυτόχρονα με το εμβόλιο της εποχικής γρίπης (QIV, επιφανειακό αντιγόνο, αδρανοποιημένο, ανοσοενισχυμένο), ενώ συνιστάται να μεσολαβεί
ένα ελάχιστο διάστημα δύο εβδομάδων μεταξύ της χορήγησης του Abrysvo και της χορήγησης του εμβολίου τετάνου/διφθερίτιδας/ακυτταρικό κοκκύτη (Tdap).
Ο «παιδικός» ιός που απειλεί και τους ενήλικες – Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Ιός RSV: Το εμβόλιο που δεν πρέπει να αμελήσουν οι ενήλικες φέτος
Μπορείτε να φανταστείτε τη ζωή χωρίς εμβόλια; Μία παιδίατρος μας εξηγεί
