Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ορίζει ως «ταξιδιώτες τελευταίας στιγμής» (last minute traveler, LMT) όσους ταξιδεύουν επειγόντως και απευθύνονται σε υπηρεσίες Ταξιδιωτικής Ιατρικής λιγότερο από έναν μήνα πριν την αναχώρησή τους. Συμβαίνει συχνά με εθελοντές, εργαζόμενους σε σώματα ασφαλείας, συμμετέχοντες σε ανθρωπιστικές αποστολές ή απλώς αμελείς.
Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, το ποσοστό τους αγγίζει το 17%, έχουν διάμεση ηλικία τα 32 έτη και «παρελθόν» στα ταξίδια τελευταίας στιγμής. Οι περισσότεροι δεν καταφέρνουν να ολοκληρώσουν τα εμβολιαστικά σχήματα πριν το ταξίδι, ενώ μεγάλο ποσοστό έχει ιατρικό ιστορικό.
Στον Οδηγό Υγείας για ταξιδιώτες στο εξωτερικό από το Γραφείο Ταξιδιωτικής Ιατρικής του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), συστήνεται στους ταξιδιώτες αυτής της κατηγορίας να γνωρίζουν ότι:
«1. Εμβολιασμοί που διενεργούνται σε χρονικό διάστημα από την αναχώρηση, μικρότερο από αυτό που απαιτείται για την ανάπτυξη ικανοποιητικής ανοσίας, δεν προσφέρουν επαρκή προστασία. Στην περίπτωση που απαιτούνται περισσότερες της μιας δόσεις, συστήνονται ταχέα εμβολιαστικά σχήματα.»
Τα ταχέα εμβολιαστικά σχήματα είναι προγράμματα εμβολιασμών που επιτρέπουν την ταχύτερη ανάπτυξη ανοσίας σε σύντομο χρονικό διάστημα πριν από το ταξίδι σε εξωτικό προορισμό. Αυτά τα σχήματα εφαρμόζονται όταν ο ταξιδιώτης δεν έχει αρκετό χρόνο πριν την αναχώρηση για να ακολουθήσει το τυπικό πρόγραμμα εμβολιασμού που απαιτείται για την ανάπτυξη πλήρους ανοσίας. Κάποια παραδείγματα:
- Εμβόλιο ηπατίτιδας Α: Κανονικά, το εμβόλιο ηπατίτιδας Α χορηγείται σε δύο δόσεις με διαφορά έξι μηνών. Σε περιπτώσεις επείγουσας αναχώρησης, μπορεί να χορηγηθεί μία δόση, η οποία προσφέρει κάποια προστασία και μπορεί να ακολουθηθεί από τη δεύτερη δόση μετά την επιστροφή.
- Εμβόλιο ηπατίτιδας Β: Το συνήθη πρόγραμμα εμβολιασμού περιλαμβάνει τρεις δόσεις σε χρονικό διάστημα έξι μηνών. Υπάρχει επίσης ταχύ πρόγραμμα με τρεις δόσεις σε ένα μήνα και μια τέταρτη δόση μετά από ένα χρόνο για μακροχρόνια προστασία.
- Εμβόλιο κατά της χολέρας: Πρόκειται για από του στόματος εμβόλιο που μπορεί να προσφέρει προστασία σε σύντομο χρονικό διάστημα. Απαιτούνται δύο δόσεις με χρονικό παράθυρο τουλάχιστον μία εβδομάδα μεταξύ τους.
- Εμβόλιο κατά του κίτρινου πυρετού: Μία δόση του εμβολίου μπορεί να προσφέρει προστασία μέσα σε 10 ημέρες, και είναι έγκυρη για όλη τη ζωή.
«2. Σε ό,τι αφορά τη χορήγηση χημειοπροφύλαξης για την ελονοσία, στην περίπτωση που το χρονικό διάστημα από την αναχώρηση είναι λιγότερο από 7 ημέρες, συστήνεται η χορήγηση δοξυκυκλίνης ή ο συνδυασμός ατοβακόνης/προγουανίλης λόγω δυνατότητας έναρξης 2-3 ημέρες πριν την αναχώρηση.»
Ειδικότερα:
- η δοξυκυκλίνη μπορεί να ξεκινήσει 2-3 ημέρες πριν από την αναχώρηση. Λαμβάνεται καθημερινά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και για 4 εβδομάδες μετά την επιστροφή.
- ο συνδυασμός ατοβακόνης/προγουανίλης μπορεί επίσης να ξεκινήσει 2-3 ημέρες πριν από την αναχώρηση. Λαμβάνεται καθημερινά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και για 1 εβδομάδα μετά την επιστροφή. Είναι μια καλή επιλογή για ταξιδιώτες που χρειάζονται γρήγορη προστασία και μικρότερη διάρκεια θεραπείας μετά την επιστροφή.
Συνεπώς, ακόμα και την «τελευταία στιγμή» συμβουλευτείτε τον προσωπικό σας γιατρό για να σας κατευθύνει υπεύθυνα ώστε να μην αναβληθεί το ταξίδι.
Πού βρίσκετε πληροφορίες
Στην Ελλάδα υπηρεσίες ταξιδιωτικής ιατρικής παρέχονται από τις Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας των Περιφερειών και από τα Τακτικά Ιατρεία Λοιμώξεων Δημόσιων Νοσοκομείων. Επίσης, οδηγίες δίνονται μέσω τηλεφώνου από το Τμήμα Ταξιδιωτικής Ιατρικής του ΕΟΔΥ, στο τηλέφωνο 210-5212 184, 185, 186, 08.30 – 15.004, 6 εβδομάδες πριν την αναχώρηση. Αν το ταξίδι σας έχει διάρκεια περισσότερο από τρεις μήνες, η ενημέρωση προτείνεται να πραγματοποιηθεί τουλάχιστον 6 μήνες πριν την αναχώρηση.
SOS: Οι πρώτες βοήθειες για τα καλοκαιρινά ατυχήματα
Καλοκαίρι με ασφάλεια: Τι δεν πρέπει να λείπει από το συμβόλαιό σας
Πώς να προφυλαχθούμε από τις δερματοπάθειες του καλοκαιριού: Τα ύποπτα καλλυντικά και φάρμακα
