Οταν τον Απρίλιο του 2021 αποκαλύφθηκε η είδηση για τους θανάτους ανήμπορων ηλικιωμένων στο γηροκομείο «Αγία Σκέπη» των Χανίων, συγκλονίστηκε όλος ο κόσμος.
Οι έξι κατηγορούμενοι, οι οποίοι έχουν αποφυλακιστεί με περιοριστικούς όρους, οδηγούνται πάλι στο σκαμνί μετά από τρία χρόνια με τη σφραγίδα του Αρείου Πάγου και για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης, ως υπεύθυνοι για τον θάνατο 32 ηλικιωμένων, αλλά και για τις απαράδεκτες συνθήκες διαμονής που επικρατούσαν στο γηροκομείο.
Στο εδώλιο του κατηγορουμένου θα καθίσουν οι συνιδιοκτήτες, μητέρα και κόρη (η μία είναι και διαχειρίστρια της εταιρείας), δύο γιατροί, ένας παθολόγος και ένας ψυχίατρος, εκ των οποίων ο πρώτος ήταν υγειονομικός υπεύθυνος, η προϊσταμένη νοσηλεύτρια και η μαγείρισσα.
Η πολυσέλιδη απόφαση του Αρείου Πάγου περιγράφει το άθλιο καθεστώς διαβίωσης, τις άθλιες υγειονομικές συνθήκες που επικρατούσαν, το απαράδεκτο διατροφολόγιο, ενώ γίνεται λόγος για κακομεταχείριση των ηλικιωμένων.
Ξεπερνούν τα όρια της φαντασίας τα στατιστικά στοιχεία θανάτων της ΜΦΗ τα οποία αναφέρονται στην αρεοπαγίτικη απόφαση. Την πενταετία 2015-2019 απεβίωσαν μέσα στη ΜΦΗ 213 φιλοξενούμενοι, με αιτία θανάτου, ειδικά κατά τα έτη 2018-2019, σχεδόν αποκλειστικά την καρδιακή ανακοπή.
Κατά το χρονικό διάστημα 2020-2021, απεβίωσαν συνολικά 73 φιλοξενούμενοι της Μονάδας και κατά την 6ετία 2015-2021 απεβίωσαν σε νοσοκομεία στα οποία μεταφέρθηκαν 7 άτομα, ανεβάζοντας έτσι τον συνολικό αριθμό των θανάτων μέσα σε μια εξαετία στους 293.
Η Μονάδα ιδρύθηκε το 2006 και με βάση τη δικογραφία η διάρκεια της δράσης της φερόμενης εγκληματικής οργάνωσης είναι 12ετής και συγκεκριμένα από 5/5/2009 έως 5/5/2021.
«Μηχανική καθήλωση»
Αρκετά ανατριχιαστικές είναι οι περιγραφές της αρεοπαγίτικης απόφασης για τη μεταχείριση των φιλοξενούμενων της τρίτης ηλικίας μέσα στη Μονάδα, ενώ οι αρεοπαγίτες κάνουν λόγο ακόμη και «για σταθερά απάνθρωπη και εξευτελιστική συμπεριφορά σε βάρος των ηλικιωμένων, με άσκηση ακόμη και σωματικής βίας σε βάρος τους».
Οπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι αρεοπαγίτες, οι κατηγορούμενοι προέβαιναν, και ειδικά σε όσους έπασχαν από έκπτωση των νοητικών τους λειτουργιών, «στην τακτική της “μηχανικής καθήλωσης”, ήτοι της πλήρους ακινητοποίησης καθ’ όλο το εικοσιτετράωρο στις κλίνες τους ή σε αναπηρικά αμαξίδια, με χρήση ιμάντων περίδεσης και ζωνών ασφαλείας στα αμαξίδια, αφού οι ηλικιωμένοι, στην πλειοψηφία τους και μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, ακινητοποιούνταν πλήρως και μόνιμα στις κλίνες τους με χρήση ιμάντων περίδεσης, οι οποίοι τοποθετούνταν στα αντιβράχια των χεριών των ηλικιωμένων και στα πόδια τους, στο ύψος των αστραγάλων».
Ακόμη, προέβαιναν «στην πλειοψηφία των ηλικιωμένων σε “χημική καθήλωση“, μέσω της χορήγησης σε αυτούς, άμεσα και σε σταθερή βάση, ισχυρών κατασταλτικών ψυχιατρικών φαρμακευτικών σκευασμάτων (ισχυρά ηρεμιστικά), προκειμένου να αδρανοποιούνται οι πνευματικές τους λειτουργίες και να κάμπτεται η κινητικότητά τους, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα οι ηλικιωμένοι σταδιακά να χάνουν την επαφή τους με το περιβάλλον, να είναι μονίμως ληθαργικοί και καθηλωμένοι σε καρέκλες και αναπηρικά αμαξίδια, μην μπορώντας να ελέγξουν το σώμα τους και την κίνησή τους, αλλά και αδυνατώντας να αντιδράσουν στη μόνιμη ακινητοποίησή τους και καθήλωσή τους σε ένα σημείο, αφού ήταν μόνιμα ευρισκόμενοι σε αυτήν την κατάσταση “καταστολής”».
Σε άλλο σημείο, η δικαστική απόφαση καταγράφει 9 σημεία βασικών παραλείψεων της Μονάδας προς τους φιλοξενούμενους. Οι παραλείψεις συνίσταντο: 1) στη χορήγηση της κατάλληλης τροφής, ποιοτικά και ποσοτικά, 2) στην παροχή της αναγκαίας ενυδάτωσης, 3) στη χορήγηση των απαραίτητων ποσοτήτων αναλώσιμων υλικών για την προσωπική υγιεινή και παράλειψη διασφάλισης της καθαριότητας και υγιεινής των χώρων, 4) συστηματική «μηχανική καθήλωση», ήτοι πλήρη ακινητοποίηση των ηλικιωμένων, καθ’ όλο το 24ωρο στις κλίνες τους ή σε αναπηρικά αμαξίδια, με χρήση ιμάντων, 5) συστηματική «χημική καθήλωση» με τη χορήγηση ισχυρών ηρεμιστικών φαρμάκων, προκειμένου να αδρανοποιούνται οι πνευματικές τους λειτουργίες και να κάμπτεται η κινητικότητά τους, 6) συστηματική «τεχνική καθήλωση», ιδίως όσων έπασχαν από έκπτωση των νοητικών τους λειτουργιών, μέσω της τοποθέτησης ιατρικών συσκευών για την παροχέτευση τροφής και για την ούρηση, οι οποίες όμως δεν ήταν ιατρικά απαραίτητες, 7) συστηματική παράλειψη απασχόλησης των αναγκαίων νοσηλευτών και φροντιστών, 8) συστηματική παράλειψη της διακομιδής όσων είχαν ανάγκη είτε άμεσης είτε τακτικής νοσηλείας σε νοσοκομεία, καθώς επίσης αποφυγή ενημέρωσης και εφησυχασμού των συγγενών τους για την πραγματική κατάσταση της υγείας τους και 9) σταθερά απάνθρωπης και εξευτελιστικής συμπεριφοράς σε βάρος των ηλικιωμένων, με άσκηση ακόμη και σωματικής βίας σε βάρος τους.
Οι κατηγορίες
Αρχικά οι έξι αντιμετώπιζαν σωρεία κατηγοριών όπως είναι της ανθρωποκτονίας από πρόθεση και δη με ενδεχόμενο δόλο, σε ήρεμη ψυχική κατάσταση, τελεσθείσας με πράξεις και με παραλείψεις, κατά συρροή και κατά συναυτουργία, αλλά και αυτή της σύστασης συμμορίας. Στη συνέχεια με βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών Κρήτης απαλείφθηκε η κατηγορία της σύστασης συμμορίας σε βάρος των κατηγορουμένων.
Ομως, ο εισαγγελέας Εφετών Κρήτης ζήτησε να αναιρεθεί εν μέρει το βούλευμα λόγω εσφαλμένης ερμηνείας και εφαρμογής ουσιαστικών ποινικών διατάξεων και ειδικά αυτών που αναφέρονται στη σύσταση εγκληματικής οργάνωσης.
Ειδικότερα, ο εισαγγελέας Εφετών ζήτησε να δικαστούν επιπρόσθετα οι έξι, κατά περίπτωση, για: α) διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης, β) συγκρότηση εγκληματικής οργάνωσης και γ) ένταξη και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση.
Πράγματι, το ΣΤ’ Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου έκανε δεκτή την εισαγγελική αναίρεση κατά του επίμαχου βουλεύματος και αναβίωσε το πρωτόδικο, που είχε απαγγείλει στους 6 και την κατηγορία της σύστασης συμμορίας. Ετσι, η δίκη πλέον με βαρύ κατηγορητήριο θα διεξαχθεί στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων της Αθήνας και όχι της Κρήτης.
