*Γράφει ο Λάμπρος Α. Καλόγηρος, Αλλεργιολόγος Ενηλίκων και Παίδων, Στρατιωτικός Ιατρός στο 401 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο
Ο όρος «ρινίτιδα» αναφέρεται σε φλεγμονή του βλεννογόνου (της εσωτερικής επιφάνειας δηλαδή) της μύτης. Στις περιπτώσεις που η φλεγμονή αυτή είναι αλλεργικού μηχανισμού, τότε πρόκειται για αλλεργική ρινίτιδα. Άλλα είδη ρινίτιδας είναι η λοιμώδης (όπως σε ιώσεις του αναπνευστικού), αλλά και η μη-αλλεργική ρινίτιδα (αγγειοκινητική). Η τελευταία, διαχωρίζεται σε διάφορες υποκατηγορίες, όπως η ορμονική (εμφανιζόμενη σε έμμηνο ρύση ή η ρινίτιδα της κύησης), η φαρμακευτική, η ρινίτιδα των ηλικιωμένων και άλλες. Ένα ή περισσότερα είδη ρινίτιδας μπορεί να συνυπάρχουν ταυτόχρονα στον ίδιο ασθενή.
Η αλλεργική ρινίτιδα, λοιπόν, αφορά την αλλεργική φλεγμονή του βλεννογόνου της ρινός. Προκαλείται όταν ο βλεννογόνος ενός αλλεργικού ανθρώπου έρχεται σε επαφή με το υπεύθυνο, για την αλλεργία του, αεροαλλεργιογόνο. Τα συχνότερα αλλεργιογόνα του αναπνευστικού (αεροαλλεργιογόνα) στη χώρα μας είναι:
- τα ακάρεα της οικιακής σκόνης
- οι γύρεις διαφόρων φυτών
- τα σπόρια μυκήτων
- αλλεργιογόνα ζώων
Η είσοδος του αλλεργιογόνου μέσω του αναπνευστικού βλεννογόνου προκαλεί την απάντηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Ακολουθεί από μια σειρά από ανοσολογικές διεργασίες όπου συμμετέχουν αρκετά κύτταρα του οργανισμού, με τελικό αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων. Παράλληλα, η παρατεταμένη επαφή με το αλλεργιογόνο προκαλεί τη συντήρηση της αλλεργικής φλεγμονής και την εμμονή των συμπτωμάτων.
Στην αλλεργική ρινίτιδα, σε παιδιά και ενήλικες, τα συμπτώματα προκαλούνται από την αντίδραση του οργανισμού σε κάτι που θεωρεί επιβλαβές. Για να προκληθούν τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας, αρκεί μια μικρή μόνο έκθεση στο υπεύθυνο αλλεργιογόνο. Στα πλαίσια, λοιπόν, της αντίδρασης αυτής, οι μηχανισμοί που κινητοποιούνται έχουν σαν τελικό αποτέλεσμα να εμφανίζονται:
- ρινική συμφόρηση (μπούκωμα στη μύτη)
- ρινική καταρροή
- πταρμοί (φταρνίσματα)
- κνησμός (φαγούρα) της μύτης και της υπερώας
- βήχας που επιμένει
Σε ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα συνυπάρχουν συχνά συμπτώματα από τα μάτια (αλλεργική επιπεφυκίτιδα). Τα συνηθέστερα είναι η δακρύρροια, ο κνησμός των επιπεφυκότων και η ερυθρότητα. Σε αρκετούς ασθενείς, στην αλλεργική φλεγμονή συμμετέχουν και οι πνεύμονες, με αποτέλεσμα να συνυπάρχουν και συμπτώματα αλλεργικού βρογχικού άσθματος. Τα συχνότερα συμπτώματα του άσθματος είναι η δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή), ο συριγμός (σφύριγμα) στη διάρκεια της, ο βήχας, αλλά και ένα αίσθημα “βάρους” στο στήθος.
Τα συμπτώματα σε ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα εκδηλώνονται όταν ο ασθενής έρχεται σε επαφή με το αλλεργιογόνο. Έτσι σε κάποιους ασθενείς -συνήθως αλλεργικούς σε γύρεις- τα συμπτώματα εμφανίζονται την εποχή της ανθοφορίας του αντίστοιχου φυτού (εποχική αλλεργική ρινίτιδα). Μιας και η ανθοφορία των περισσοτέρων φυτών είναι την άνοιξη, η εποχική αλλεργική ρινίτιδα εμφανίζεται συχνότερα εαρινά (αλλεργία της άνοιξης, ρινίτιδα της άνοιξης). Φυσικά, μια εποχική ρινίτιδα μπορεί να εμφανίζεται και άλλες εποχές, όπως το φθινόπωρο ή σπανιότερα το καλοκαίρι. Παράλληλα όταν ένας ασθενής εκτίθεται συνεχώς στο αλλεργιογόνο στο οποίο είναι αλλεργικός, τα συμπτώματα εμφανίζονται όλο το χρόνο (ολοετής αλλεργική ρινίτιδα). Η ολοετής αλλεργική ρινίτιδα εμφανίζεται συνήθως σε ασθενείς με αλλεργία στα ακάρεα της οικιακής σκόνηςή σε κατοικίδια.
Η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί οποτεδήποτε, από την παιδική ηλικία μέχρι και την ενήλικο ζωή. Αποτελεί ένα από τα συνηθέστερα αλλεργικά νοσήματα, τόσο στα παιδιά, όσο και τους ενήλικες. Υπολογίζεται, δε, πως αφορά περίπου το 10-30% των ενηλίκων και μέχρι το 40% των παιδιών στο γενικό πληθυσμό.
Για να εντοπίσουμε τα υπεύθυνα αλλεργιογόνα, πραγματοποιούμε έλεγχο των ευαισθητοποιήσεων. Ο έλεγχος γίνεται με τεστ στο δέρμα (επιδερμιδικές διά νυγμού δοκιμασίες), όπως και στο αίμα (προσδιορισμός ειδικών ανοσοσφαιρινών ορού). Οι δοκιμασίες αυτές συνήθως είναι αρκετές για να καθορίσουμε τα κλινικά υπεύθυνα αλλεργιογόνα, αν και σε κάποιες περιπτώσεις θα χρειαστούν ειδικές δοκιμασίες πρόκλησης.
Πώς αντιμετωπίζεται η αλλεργική ρινίτιδα;
Α. Εντοπισμός των υπευθύνων αλλεργιογόνων
Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας είναι ο προσδιορισμός των υπεύθυνων για τα συμπτώματα αλλεργιογόνων. Ο έλεγχος για τα αλλεργιογόνα, στα οποία ο κάθε ασθενής έχει αλλεργία γίνεται με ειδικές δερματικές δοκιμασίες (αλλεργικά τεστ) και αιματολογικές εξετάσεις.
Β. Συνδυασμός αποφυγής αλλεργιογόνων με φαρμακολογική και μη αγωγή
Αναλόγως των παραπάνω αποτελεσμάτων, εξετάζεται εάν υπάρχει η δυνατότητα να αποφευχθεί το αλλεργιογόνο αποτελεσματικά. Εάν κάτι τέτοιο είναι δυνατόν, τότε δίνονται οδηγίες αποφυγής και παράλληλα μη ειδική αγωγή για τον περιορισμό των συμπτωμάτων. Ο περιορισμός της έκθεσης στο αλλεργιογόνο είναι για τον ασθενή με αλλεργική ρινίτιδα η πλέον φυσική αντιμετώπιση. Συχνά, όμως, είναι μη εφικτός.
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη συμπτωματική θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας είναι συνήθως τα:
- αντιισταμινικά χάπια
- σπρέι για αλλεργική ρινίτιδα (ενδορρινικά σπρέι κορτικοστεροειδών ή συνδυασμοί κορτικοστεροειδούς με αντιισταμινικό)
Γ. Ειδική ανοσοθεραπεία
Σε περιπτώσεις που ο συνδυασμός αποφυγής με συμπτωματική αγωγή δεν επαρκεί ή έχει σημαντικούς περιορισμούς στην καθημερινότητα του ασθενούς, εξετάζεται η δυνατότητα να υποβληθεί ο ασθενής σε ειδική ανοσοθεραπεία. Με την ανοσοθεραπεία, στοχεύουμε στο να θεραπεύσουμε την αλλεργία προκαλώντας την ανοχή στο αλλεργιογόνου. Η ειδική ανοσοθεραπεία επιτυγχάνει τον περιορισμό των συμπτωμάτων, την ελάττωση νέων ευαισθητοποιήσεων καθώς και την πιθανότητα εμφάνισης άσθματος.
Εαρινές αλλεργίες: Πώς να απαλλαγείτε οριστικά από τα συμπτώματα
Έρευνα αποκαλύπτει τον τρόπο που η σκόνη θα πάψει να προκαλεί αλλεργίες
