Η πρόσφατη έκθεση του ECDC για την προφυλακτική αντιρετροϊκή αγωγή (Pre Exposure Prophylaxis – PrEP) πριν από την έκθεση στον ιό HIV (για το 2023), κάνει μερικές ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις για την εφαρμογή της εν λόγω αγωγής στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.
Η PrEP (Pre Εxposure Prophylaxis – Προφύλαξη πριν την έκθεση), αποτελεί σήμερα ένα αποτελεσματικό μέσο για τη δημόσια υγεία, με αποδεδειγμένη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα στη μείωση του κινδύνου μόλυνσης από τον ΗΙV σε οροαρνητικά άτομα υψηλού κινδύνου, και έχει επιβεβαιωθεί μέσα από πολλές και μεγάλες κλινικές δοκιμές και μελέτες . H χρήση της PrEP με τον συνδυασμό TDF/FTC έχει λάβει έγκριση από τον Αμερικάνικο Οργανισμό Φαρμάκων και Τροφίμων (FDA) το 2012 και από την Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) το 2016, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το CDC και το ΕCDC έχουν εκδώσει οδηγίες και συστάσεις για την εφαρμογή της. Η PrEP χορηγείται ήδη σε πολλές χώρες, εντός και εκτός Ευρωπαϊκής ένωσης, συμβάλλοντας σημαντικά στην μείωση της επίπτωσης της ΗΙV λοίμωξης και στην προσπάθεια εξάλειψης της πανδημίας από τον HIV.
Σύμφωνα με την έκθεση του ECDC η προφυλακτική αντιρετροϊκή αγωγή PrEP είναι πολύ αποτελεσματική στην πρόληψη νέων λοιμώξεων από τον ιό HIV όταν λαμβάνεται σύμφωνα με τις οδηγίες. Αποτελεί σημαντικό στοιχείο της λεγόμενης «συνδυαστικής πρόληψης» που είναι απαραίτητο στοιχείο για την επίτευξη του Αναπτυξιακού Στόχου Βιωσιμότητας του ΟΗΕ για τον τερματισμό της επιδημίας του AIDS έως το 2030.
Από το 2016, η αγωγή PrEP είναι όλο και περισσότερο διαθέσιμη μέσω των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης σε χώρες της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας.
Ωστόσο, 13 χώρες ανέφεραν ότι η PrEP εξακολουθούσε να μην έχει εφαρμοστεί μέχρι το 2023.
Μια από τις χώρες που δεν έχουν ακόμη εφαρμόσει επίσημα την αγωγή PrEP (για το 2023 βάσει της έκθεσης) είναι και η δική μας. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα να σημειωθεί ότι παρά την κοινή υπουργική απόφαση του περασμένου Νοεμβρίου, η αγωγή PrEP δεν είναι διαθέσιμη επίσημα. Η Κοινή Υπουργική Απόφαση για τη χορήγηση της PrEP, υπογράφηκε τον Νοέμβριο του 2023, έναν χρόνο μετά την έγκρισή της, αλλά ακόμη δεν χορηγείται επισήμως σε όσους την έχουν ανάγκη. Στον χάρτη που ακολουθεί με ανοιχτό γαλάζιο αποτυπώνονται οι χώρες που δεν έχουν ακόμη εφαρμόσει επίσημα την προφυλακτική χορήγηση της αντιρετροϊκής αγωγής – με γαλάζιο είναι σκεπασμένη και η Ελλάδα.
Πηγή: ECDC
Στο πλαίσιο της έκθεσης ζητήθηκε από τις συμμετέχουσες χώρες να αναφέρουν πόσα άτομα έλαβαν αγωγή PrEP έστω και για πρώτη φορά.
Από τις 32 χώρες της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας που μπόρεσαν να αναφέρουν στοιχεία, 203.362 άτομα έλαβαν PrEP τουλάχιστον μία φορά τους τελευταίους 12 μήνες. Οι αριθμοί διέφεραν σημαντικά ανά χώρα, κυμαινόμενοι από μόλις 10 PrEP χρήστες στη Λιθουανία και το Τατζικιστάν έως 61.092 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στην Ελλάδα όσοι έλαβαν την αγωγή για πρώτη φορά ανέρχονται σε 100 βάσει του παρακάτω διαγράμματος.
Πηγή: ECDC
Σύμφωνα με την έκθεση του ECDC δεκαπέντε χώρες δεν έχουν ακόμη αναπτύξει κατευθυντήριες γραμμές για την PrEP αναφερόντας μια σειρά από εμπόδια που περιορίζουν
την εφαρμογή της αγωγής.
Οι βασικές ανησυχίες που αναφέρουν οι χώρες περιλαμβάνουν τη μειωμένη χρήση προφυλακτικού, τα αυξημένα ποσοστά άλλων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων λοιμώξεων, ανησυχίες σχετικά με τη συμμόρφωση όσων λαμβάνουν την αγωγή, το κόστος παροχής υπηρεσιών και ανησυχίες σχετικά με την ανάπτυξη αντίστασης στα φάρμακα. Επτά χώρες ανέφεραν «άλλες» ανησυχίες που αφορούν σε νομικά εμπόδια και τις συνεχιζόμενες επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Το ECDC ωστόσο επισημαίνει ότι τα χαμηλά ποσοστά δεδομένων σχετικά με αυτά τα εμπόδια και οι μεγάλες διακυμάνσεις μεταξύ των χωρών απαιτούν προσοχή στην ερμηνεία των εκάστοτε απαντήσεων και δεδομένων.
Σύμφωνα με τα κύρια μηνύματα της έκθεσης του ECDC ορισμένοι βασικοί πληθυσμοί, όπως οι άνθρωποι που κάνουν ενέσιμη χρήση ναρκωτικών, οι φυλακισμένοι και οι
μετανάστες χωρίς χαρτιά, εξακολουθούν να μην είναι επιλέξιμοι για την PrEP σε πολλές χώρες της Ευρώπης και την Κεντρική Ασία.
Επίσης η PrEP παρέχεται ως επί το πλείστον σε κλινικά περιβάλλοντα και απαιτεί ιατρική συνταγή. Επέκταση των ρυθμίσεων στις οποίες παρέχεται η PrEP μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της προσβασιμότητας.
Η έκθεση επισημαίνει και το ζήτημα των περιορισμένων δεδομένων σχετικά με τη χρήση της PrEP μεταξύ των βασικών πληθυσμών, ιδίως για τα άτομα που κάνουν ενέσιμη χρήση ναρκωτικών. Τα βελτιωμένα δεδομένα και η επιτήρηση σχετικά με την πρόσληψη της PrEP είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση και την καταγραφή της πραγματικής προσβασιμότητας στην αγωγή.
Λοίμωξη HIV: Ξεκινά η προφυλακτική χορήγηση αντιρετροϊκων φαρμάκων PrEP – Ποιοι τη δικαιούνται
HIV – Προφυλακτική θεραπεία: Πότε θα είναι διαθέσιμη στη χώρα
Ιός HIV – Ευρώπη: Υψηλός επιπολασμός στους εργαζόμενους του σεξ – Τα μέτρα που προτείνει το ECDC
