Έναν «τέχνασμα» που επιτρέπει στο βακτήριο της γονόρροιας Neisseria gonorrhoeae να αντιστέκεται στα αντιβιοτικά ανακάλυψαν τυχαία ερευνητές από τα Πανεπιστήμια Duke και Emory, κατά τη μελέτη μιας πρωτεΐνης που «πολεμά» έναν βασικό μηχανισμό άμυνας και ανθεκτικότητας των βακτηρίων.
Όπως αναφέρει η δημοσίευση στο Nature Communications, η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι οι ορμόνες φύλου όπως τα οιστρογόνα, η τεστοστερόνη και η προγεστερόνη που παράγονται στο αναπαραγωγικό σύστημα, επιτρέπουν στον γονόκοκκο να αξιοποιήσει περισσότερο και καλύτερα τις αντλίες εκκροής του (efflux pumps), έναν μηχανισμό αποβολής από το εσωτερικό του κυττάρου στο εξωτερικό περιβάλλον τοξικών ουσιών όπως αυτές των αντιβιοτικών.
Συγκεκριμένα, ο μεταγραφικός παράγοντας MtrR (πρωτεΐνη) που κανονικά συνδέεται σε περιοχές του βακτηριακού DNA και εμποδίζει την παραγωγή αντλιών εκκροής, έχει την προδιάθεση να συνδέεται με τα στεροειδή προγεστερόνη, οιστρογόνα και τεστοστερόνη καθώς και την αιθινυλοοιστραδιόλη, συνθετική ορμόνη που χρησιμοποιείται ευρέως σε αντισυλληπτικά σκευάσματα. Όταν συνδεθεί με μια από τις παραπάνω ορμόνες, χάνει μεγάλο μέρος της κατασταλτικής του δράσης έναντι της παραγωγής βακτηριακών αντλιών.
Παράλληλα, ο MtrR προειδοποιεί τον γονόκοκκο να προστατευτεί από τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου (ROS), λειτουργώντας ουσιαστικά ως ένα «διπλό σύστημα προστασίας για τον Neisseria», κατά τον χαρακτηρισμό που του απέδωσε ο Καθηγητής Βιοχημείας και Πρόεδρος του τμήματος Βιοχημείας στο Duke, Richard Brennan.
Περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή
Σύμφωνα με την επικεφαλής ερευνήτρια, Grace Hooks, το Neisseria gonorrhoeae παρουσιάζει ιδιαίτερη συμπεριφορά στην περίπτωση των γυναικών· φαίνεται ότι αντιλαμβάνεται το ορμονικό περιβάλλον και καιροφυλακτεί, ώστε να ξεκινήσει τον αποικισμό την κατάλληλη στιγμή του εμμηνορροϊκού κύκλου.
Η κατάλληλη στιγμή είναι η εβδομάδα πριν από την ωορρηξία και δύο εβδομάδες μεταξύ ωορρηξίας και εμμήνου ρύσεως, οπότε αυξάνονται αντίστοιχα τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη. Αυτές οι διακυμάνσεις, σημειώνουν οι ερευνητές, θεωρείται ότι καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε το σπερματοζωάριο και τα ωάριο να μπορέσουν να επιβιώσουν στον ουρογεννητικό σωλήνα. Το κενό αυτό ωστόσο φαίνεται πως ευνοεί και τη λοίμωξη με γονόκοκκο.
Απειλή και για τους άνδρες
Ο γονόκοκκος συνυπάρχει με τον άνθρωπο πολύ πριν αναπτυχθούν τα αντιβιοτικά, με αναφορές της σε κείμενα που χρονολογούνται πίσω στο 2.600 π.Χ. και καταγεγραμμένο «παρών» στις ρωμαϊκές λεγεώνες του Ιουλίου Καίσαρα και στον πόλεμο της Κριμαίας.
Εάν μείνει χωρίς θεραπεία στις γυναίκες, μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονώδη νόσο της πυέλου και υπογονιμότητα, ενώ μπορεί να μεταδοθεί από την έγκυο στο βρέφος κατά τον τοκετό.
Αν και τα συμπτώματα είναι εντονότερα στους άνδρες, οι επιπτώσεις είναι λιγότερο σοβαρές, καθώς οι άνδρες δεν βιώνουν αντίστοιχου μεγέθους ορμονικές μεταβολές, ούτε η φυσιολογία του ουρογεννητικού τους σωλήνα είναι περίπλοκη όσο των γυναικών. Εντούτοις, δεν αναιρεί ότι φέρουν τις ίδιες ορμόνες στις οποίες προσκολλάται ο παράγοντας μεταγραφής, πρόσθεσε η Hooks.
Διαβάστε επίσης:
Γονόρροια: Αυξημένα κρούσματα σε έξι χώρες σύμφωνα με το ECDC
Το «γαλλικό» φιλί πηγή μετάδοσης της γονόρροιας
Η σπάνια νόσος που προτιμά τους άνδρες – Και την καλύπτει το ασφαλιστήριο
