Μια σπουδαία ανακάλυψη που μπορεί ενδεχομένως να αποτελέσει τη βάση για προγράμματα πρόληψης της σύγχρονης επιδημίας, αυτής της Νόσου Αλτσχάιμερ, δημοσιεύτηκε πριν λίγες ημέρες και φέρει, μεταξύ άλλων, ελληνική «υπογραφή».
Ο κ. Αντώνης Δούρος, που έχει μεγαλώσει στη Ναύπακτο, είναι ο πρώτος συγγραφέας της έρευνας που δημοσιεύτηκε διαδικτυακά τον Δεκέμβριο στο περιοδικό Alzheimer’s & Dementia. Επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας είναι ο Paul Brassard του Πανεπιστημίου McGill στο Μόντρεαλ του Καναδά. Η μελέτη είναι μια σύμπραξη του McGill και της Ιατρικής Σχολής Charité στο Βερολίνο, όπου ο κ. Δούρος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Φαρμακοεπιδημιολογίας. Η μελέτη ξεκίνησε στα τέλη του 2022, λίγο πριν ο κ. Δούρος αφήσει το Μόντρεαλ και το McGill για το Βερολίνο και τη Charité. Στο Βερολίνο ο κ. Δούρος βρισκόταν από 19 ετών μέχρι πριν φύγει για τον Καναδά.
«Η έρευνα είναι μέρος ενός μεγαλύτερου project με γενικό αντικείμενο τις λοιμώξεις και την επίδρασή τους στη Νόσο Αλτσχάιμερ. Σε αυτή τη μελέτη εστιάσαμε στο ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και μελετήσαμε ασθενείς που έχουν συμπτωματική νόσο και κατά βάση γαστρίτιδα», σημειώνει στο ygeiamou.gr ο κ. Δούρος.
Ισχυρή σύνδεση
Εκείνο που εντόπισαν οι ερευνητές είναι πως άτομα άνω των 50 ετών που είχαν συμπτωματική νόσο με ελικοβακτηρίδιο πυλωρού (H. Pylori) είχαν κατά 11% αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν Αλτσχάιμερ. Το υψηλότερο ποσοστό αυξημένου κινδύνου, δε, βρέθηκε 10 χρόνια μετά τη νόσηση με ελικοβακτηρίδιο και ανεβαίνει στο 24%.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν αρχεία από μεγάλη βάση δεδομένων στο Ηνωμένο Βασίλειο και πιο συγκεκριμένα ηλεκτρονικούς φακέλους υγείας τεσσάρων εκατομμυρίων ασθενών. Τα ιατρικά δεδομένα, μάλιστα, χρονολογούνται από το 1988 και φτάνουν έως το 2017, αποτελώντας ένα ισχυρό δείγμα σε βάθος ετών και δίνοντας στη συγκεκριμένη μελέτη το πλεονέκτημα να είναι η μεγαλύτερη συγκριτικά με άλλες έρευνες που έχουν δείξει σχέση του ελικοβακτηριδίου με τη Νόσο Αλτσχάιμερ.
Πώς όμως ένα βακτήριο που βρίσκεται στο στομάχι μπορεί να προκαλέσει άνοια και συγκεκριμένα Αλτσχάιμερ; «Πολύ απλοϊκά ξέρουμε ότι το ελικοβακτηρίδιο μπορεί να φτάσει στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, να πραγματοποιήσει τοπική φλεγμονή που με τα χρόνια μπορεί να οδηγήσει σε εκφυλισμό και Αλτσχάιμερ», σημειώνει στο ygeiamou.gr ο κ. Δούρος.
Ο κ. Αντώνης Δούρος
Πιο αναλυτικά, με βάση όσα αναφέρονται στη μελέτη, το ελικοβακτηρίδιο μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση στον εγκέφαλο μέσω του στοματικού-ρινικού-οσφρητικού άξονα ή μέσω μολυσμένων κυκλοφορούντων μονοκυττάρων από έναν διαταραγμένο αιματοεγκεφαλικό φραγμό που ενδεχομένως να οδηγήσει σε νευροφλεγμονή, νευρωνική βλάβη και νευροεκφυλισμό. Ένας άλλος πιθανός μηχανισμός αφορά τον άξονα εντέρου-εγκεφάλου. Οι μεταβολές στο μικροβίωμα του εντέρου μπορεί να οδηγήσουν σε υπερέκκριση αμυλοειδούς και λιποπολυσακχαρίτη, παραγωγή προφλεγμονωδών κυτταροκινών και αλλαγές στο έντερο και στη διαπερατότητα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού. Τέλος, οι δομικές βλάβες στο γαστρικό βλεννογόνο που προκαλούνται από τη χρόνια λοίμωξη από Η. Pylori θα μπορούσαν να επηρεάσουν την απορρόφηση της βιταμίνης Β12 και του σιδήρου, έλλειμμα των οποίων σχετίζεται με την άνοια.
Οφέλη από προγράμματα εκρίζωσης του ελικοβακτηριδίου
Αμέσως επόμενη λογική ερώτηση είναι εάν εξαλείφοντας το ελικοβακτηρίδιο μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος για Νόσο Αλτσχάιμερ. «Το επόμενο βήμα ακριβώς θα ήταν να γίνουν προγράμματα εκρίζωσης του ελικοβακτηριδίου στο γενικό πληθυσμό. Τέτοια προγράμματα υπάρχουν σε ορισμένες χώρες, κυρίως της Άπω Ανατολής, όσον αφορά σε καρκίνους του γαστρεντερικού συστήματος. Σε εκείνες τις χώρες υπάρχει υψηλό ποσοστό εμφάνισης καρκίνου του ανώτερου γαστρεντερικού, για τον οποίο γνωρίζουμε ότι παράγοντας κινδύνου είναι και το ελικοβακτηρίδιο», προσθέτει ο Έλληνας ερευνητής.
Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στη μελέτη, τα αποτελέσματά της ανοίγουν το δρόμο για μελλοντικές τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές που θα αξιολογήσουν τον αντίκτυπο και τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας στοχευμένων παρεμβάσεων με βάση τον πληθυσμό, όπως εξατομικευμένα προγράμματα εκρίζωσης του H. Pylori στην ανάπτυξη της Νόσου Αλτσχάιμερ.
Με βάση προκαταρκτικούς υπολογισμούς για το Ηνωμένο Βασίλειο, η εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση του επιπολασμού της Νόσου Αλτσχάιμερ κατά 0,7%, η οποία, αν και μικρή σε σχετική κλίμακα, θα μπορούσε να μεταφραστεί σε μείωση περίπου διακοσίων χιλιάδων περιπτώσεων παγκοσμίως.
Σήμερα, υπολογίζεται ότι 40 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν με Αλτσχάιμερ, αριθμός που εκτιμάται ότι μπορεί ακόμη και να τριπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια. Η Ελλάδα θα πληγεί σημαντικά από την πανδημία της Άνοιας και των Σχετικών Διαταραχών (ΑΚΣΔ), καθώς ο πληθυσμός της είναι ιδιαίτερα γερασμένος. Πιο συγκεκριμένα, σύντομα το 1/4 του πληθυσμού θα είναι άνω των 60 ετών, ενώ άνω των 450.000 πάσχουν ήδη από ΑΚΣΔ. Κάθε άτομο με ΑΚΣΔ χρειάζεται φροντίδα από 2-3 μέλη της οικογένειάς του για μακροχρόνια περίθαλψη (5-15 έτη), οπότε πάνω από το 10% των Ελλήνων είναι πάσχοντες ή ασχολούνται καθημερινά, ως φροντιστές, με άτομα που πάσχουν από ΑΚΣΔ. Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Υγείας δημιούργησε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Άνοια και τη Νόσο Αλτσχάιμερ.
