Την προτεραιοποίηση της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου και τη χάραξη ενιαίας στρατηγικής και ολοκληρωμένου πλαισίου πολιτικών για τη διαχείρισή της διεκδικούν 19 ενώσεις ασθενών από τη Βόρεια και Νότια Αμερική, την Ευρώπη, την Ασία και τη Μέση Ανατολή. Με τη δημιουργία της Παγκόσμιας Συμμαχίας για την Υγεία των Νεφρών GAfKH (Global Alliance for Kidney Health), στοχεύουν στη δημιουργία μιας ισχυρής φωνής με επίκεντρο τους ασθενείς, η οποία έχει σκοπό την ενίσχυση της πρόσβασης στον προσυμπτωματικό έλεγχο και την έγκαιρη θεραπεία της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου (ΧΝΝ).
Τα στοιχεία είναι αμείλικτα: Ένας στους πέντε ασθενείς με ΧΝΝ αναπτύσσει καρδιακή ανεπάρκεια, η οποία είναι η συχνότερη καρδιαγγειακή επιπλοκή της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου και η συχνότερη αιτία θανάτου των ανθρώπων που πάσχουν από αυτήν. Πρόκειται για μια πάθηση με προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, που προκαλείται από βλάβη των νεφρών ποικίλης αιτιολογίας.
Κυριότεροι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση Χρόνιας Νεφρικής Νόσου είναι η παρουσία σακχαρώδους διαβήτη, υπέρτασης, ή καρδιαγγειακών παθήσεων, το κάπνισμα και η παχυσαρκία, όπως επίσης το οικογενειακό ιστορικό και η ηλικία.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Η διάγνωση της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου συνίσταται σε μία απλή αιματολογική εξέταση και μία εξέταση ούρων. Η αιματολογική εξέταση περιλαμβάνει τη μέτρηση κρεατινίνης ορού μέσω της οποίας μπορεί να υπολογιστεί ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης (GFR), που αποτελεί δείκτη εκτίμησης της νεφρικής λειτουργίας. Εάν η τιμή του είναι κάτω από 60 ml/min/1,732 για πάνω από τρεις μήνες, τότε ο ασθενής πάσχει από νεφρική νόσο. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί νεφρική βλάβη, η έκτασή της υπολογίζεται μέσω της μέτρησης αλβουμίνης ούρων.
Το «ύπουλο» χαρακτηριστικό της ΧΝΝ είναι η απουσία συμπτωμάτων, που συνεπάγεται ότι αυτή διαπιστώνεται συνήθως κατά τη διάρκεια εξετάσεων για την παρακολούθηση άλλων παθήσεων ή μέσω συνήθους προσυμπτωματικού ελέγχου.
846 εκατ. ευρώ το ετήσιο κόστος της ΧΝΝ στην Ελλάδα
Η ΧΝΝ παραμένει σημαντικά υποδιαγνωσμένη, παρά το γεγονός ότι επιβαρύνει σημαντικά τα συστήματα υγείας σε όλο τον κόσμο. Διεθνώς επηρεάζει σχεδόν 850 εκατομμύρια ανθρώπους δηλαδή 1 στους 10. Μάλιστα, περίπου το 90% των ασθενών με Χρόνια Νεφρική Νόσο δε γνωρίζει ότι πάσχει από αυτήν. Ο επιπολασμός όλων των σταδίων της ΧΝΝ στον ελληνικό πληθυσμό ήταν 10,2% το 2017 (απόλυτος αριθμός ασθενών 1.097.180), σύμφωνα με στοιχεία από το Global Burden of Disease. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη χώρα μας η ΧΝΝ είναι συχνότερη σε σχέση με άλλες χώρες.
Όταν η νόσος δεν αντιμετωπίζεται και λόγω της εξελικτικής της φύσης, μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια, απαιτώντας αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση νεφρού. Το μέσο ετήσιο κόστος σχεδόν διπλασιάζεται όταν η Χρόνια Νεφρική Νόσος εξελίσσεται από το στάδιο 2 σε 3 και τετραπλασιάζεται στα στάδια 4-5. Πολλές χώρες δαπανούν μερίδιο 2-4% του ετήσιου προϋπολογισμού υγείας στη θεραπεία της νεφρικής ανεπάρκειας, παρόλο που οι ασθενείς υπό αιμοκάθαρση αντιπροσωπεύουν περίπου το 0,15% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Ειδικά σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα, το συνολικό ετήσιο άμεσο κόστος της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου ανέρχεται σε περίπου 846 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με μελέτη του 2022. Το 50% του συνολικού κόστους περίθαλψης αφορά στην αιμοκάθαρση των ασθενών και ακολουθούν τα κόστη νοσηλειών με 29% και των φαρμάκων με 17%. Αν και μόνο 2% των ασθενών βρίσκονται στο στάδιο 5, οι ασθενείς αυτοί απορροφούν το 65% του συνολικού κόστους διαχείρισης της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου.
Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν αρκούν
Η αντιμετώπιση της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματικά μόνο μέσω μιας ολιστικής προσέγγισης ενός συστήματος υγείας, που να δίνει προτεραιότητα στην πρώιμη διάγνωση, έγκαιρη παρέμβαση και βέλτιστη διαχείριση της νόσου. Η προσέγγιση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει πολιτικές εστιασμένες στην αύξηση του προσυμπτωματικού ελέγχου για τους ασθενείς υψηλού κινδύνου, την αξιοποίηση του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης ως μέσου βέλτιστης διαχείρισης χρόνιων νόσων και στην εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας.
Πρωταρχικός στόχος της Παγκόσμιας Συμμαχίας για την Υγεία των Νεφρών GAfKH είναι τα συστήματα υγείας διεθνώς να τοποθετήσουν τη Χρόνια Νεφρική Νόσο στις προτεραιότητες της Δημόσιας Υγείας, διασφαλίζοντας ότι οι ασθενείς, που διατρέχουν κίνδυνο μπορούν να έχουν πρόσβαση σε έλεγχο και έγκαιρη θεραπεία, επιβραδύνοντας έτσι την εξέλιξη της νόσου και προλαμβάνοντας τη θνησιμότητα. Εκπρόσωποι της συμμαχίας μάλιστα εξηγούν ότι ενώ οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η θεραπευτική παρέμβαση είναι σε θέση να επιβραδύνουν την εξέλιξη της ΧΝΝ, η απουσία προσυμπτωματικού ελέγχου, που συνεπάγεται έγκαιρη θεραπεία θα οδηγήσει σε έκρηξη του αριθμού των νοσούντων.
Τι πρέπει να γίνει
Η Συμμαχία διαμηνύει ότι, κρίνεται απαραίτητη η καταγραφή κατευθυντήριων οδηγιών για την έγκαιρη αναγνώριση και διαχείριση της νόσου. Παράλληλα, πρέπει να διευρυνθεί το μητρώο ασθενών με ΧΝΝ και αυτό να μην περιορίζεται στους ασθενείς με νεφρική νόσο τελικού σταδίου. Παράλληλα, μέσω της τεχνολογίας θα πρέπει να γίνει αξιοποίηση των δεδομένων και των λειτουργιών του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και ταυτόχρονη ανάπτυξη συστήματος καταγραφής ηλεκτρονικών φακέλων υγείας (HER).
Παράλληλα, η Πολιτεία θα πρέπει να εκπονεί συστηματικά προγράμματα πρόληψης με στόχο την έγκαιρη διάγνωση, που με τη σειρά της θα επιτρέπει την έγκαιρη παρέμβαση και καλύτερη μακροχρόνια διαχείριση όσων πάσχουν από τη νόσο, απαλλάσσοντας το σύστημα υγείας από σημαντική πίεση. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση όλων των εμπλεκομένων φορέων αλλά και του γενικού πληθυσμού στην περίθαλψη ασθενών με Χρόνια Νεφρική Νόσο.
