Καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση: Η εκπαίδευση στην ΚΑΡΠΑ μπορεί να σώσει 600 ζωές ετησίως

*Γράφει ο Γεώργιος Λάτσιος, Επιμελητής Επεμβατικός Καρδιολόγος στην A’ Καρδιολογική Κλινική του ΕΚΠΑ, στο ΓΝΑ «Ιπποκράτειο» και Υπεύθυνος Εκπαίδευσης ΚΑΡΠΑ της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας

Έχει περάσει ήδη μισός αιώνας από τότε που περιγράφηκε για πρώτη φορά η διατήρηση ενός θύματος ανακοπής στη ζωή με εφαρμογή θωρακικών συμπιέσεων. Η καρδιακή ανακοπή έχει δυνατότητα θεραπείας και σχετικά φθηνής.

Σε ό,τι αφορά στις ανακοπές εντός νοσοκομείου, υπολογίζονται σε περίπου 1.5 – 3/1.000 εισαγωγές. Αν όλα γίνουν σωστά, με οργανωμένα συστήματα αναζωογόνησης, η επιβίωση ανέρχεται στο 20%

Εδώ και 20 χρόνια, στη Μεγάλη Βρετανία, βρήκαν ότι, μόνο και μόνο έχοντας σε δράση Εκπαιδευμένο Ιατρο-Νοσηλευτικό Προσωπικό και Ομάδες Αναζωογόνησης στα νοσοκομεία, οι θάνατοι από νοσοκομειακές ανακοπές μειώνονται. Γι’ αυτό, από τότε, στην πλειοψηφία των δυτικών χώρων προ-απαιτείται πιστοποιημένη εκπαίδευση στην προχωρημένη αναζωογόνηση ζωής – ALS (advanced life support) σε οποιονδήποτε ιατρό, οποιασδήποτε βαθμίδας, ώστε να επιτρέπεται να ασκεί νοσοκομειακή ιατρική.

Τα τελευταία 10 χρόνια, η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία έχει πραγματοποιήσει πάνω από 40 πιστοποιημένα ERC (European resuscitation council) ALS σεμινάρια των 30 ατόμων, εκπαιδεύοντας στην προχωρημένη υποστήριξη ζωής ειδικούς και ειδικευόμενους καρδιολόγους, αναισθησιολόγους, εντατικολόγους, επειγοντολόγους, αλλά και νέους ιατρούς, που πρόκειται να υπηρετήσουν σε υπηρεσία υπαίθρου, ενώ επίσης έχει στο site εκτενές εκπαιδευτικό υλικό (πχ οδηγίες, video, posters κλπ – Ν. Νικολάου, Α Συνετός. Α Μαστροκωστόπουλος κά).

Σε ό,τι αφορά στην ανακοπή εκτός νοσοκομείου, πρόκειται για περίπου 20-40 θύματα/24ωρο αν προβάλλουμε στην Ελλάδα τα στατιστικά της Ευρώπης. Η αρχικά επιτόπου αντιμετώπιση από κάποιον καλό «Σαμαρείτη» – εθελοντή, που θα κάνει βασική καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση BLS (Basic Life Support) ανέρχεται στο 50%, ενώ επιβίωσης στο 8% (0-20%), σύμφωνα με πανευρωπαϊκά δεδομένα.

Βλέπουμε, δηλαδή, ότι, τη βεβαιότητα του θανάτου της ανακοπής, αν όλα κυλήσουν σωστά και οργανωμένα, μπορούμε να τη φτάσουμε στην επιβίωση 1 στα 10 θύματα. Εάν αυτά τα νούμερα ίσχυαν στην Ελλάδα θα έπρεπε να έχουμε μία επιβίωση ~8% των εξω-νοσοκομειακών ανακοπών. Δυστυχώς, δεν την έχουμε και χάνουμε γύρω στις 600 ζωές και η επιβίωση από εξω-νοσοκομειακή ανακοπή είναι η εξαίρεση, η οποία λαμβάνει δημοσιότητα από τηλεοπτικά κανάλια και εφημερίδες.

Η παροχή βοήθειας σε θύμα ανακοπής είναι ό,τι πιο επείγον στην Ιατρική. Όσο νωρίτερα κάνουμε ΚΑΡΠΑ και απινίδωση, τόσο βελτιώνεται η πιθανότητα επιβίωσης του θύματος (κάθε ένα λεπτό χωρίς ΚΑΡΠΑ μειώνει την πιθανότητα επιβίωσης κατά 10%).

Η εκπαίδευση στη βασική ΚΑΡΠΑ γίνεται υποχρεωτική με ποικίλους τρόπους. Σε κάποιες Ιατρικές Σχολές (πχ Ηνωμένο Βασίλειο) απαιτείται πριν την έναρξη φοίτησης, ενώ σε σχεδόν όλες τις άλλες η πιστοποιημένη εκπαίδευση στο BLS παρέχεται προπτυχιακά εντός του Προγράμματος Σπουδών. Επίσης, σχεδόν στο σύνολο των Ευρωπαϊκών Χωρών (αλλά όχι στην Ελλάδα!) είναι απαραίτητη η γνώση βασικής ΚΑΡΠΑ, έτσι ώστε κάποιος να αποκτήσει δίπλωμα οδήγησης.

Υπάρχουν σαφείς επιστημονικές αποδείξεις ότι τέτοιες πολιτικές εκπαίδευσης υπέρ της αναζωογόνησης οδήγησαν σε θεαματική βελτίωση της επιβίωσης των θυμάτων, πχ στην Σουηδία σε βάθος 20ετίας η επιβίωση από εξω-νοσοκομειακή ανακοπή αυξήθηκε από 5% σε 11%, ενώ στη Δανία σε βάθος 20ετίας από 5% σε 15%. Έτσι, με εύκολη και φθηνή διαδικασία εκπαίδευσης, αρχίζουμε και κερδίζουμε ζωές ανθρώπων.

Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία (πρόεδρος: καθηγητής Γ. Κοχιαδάκης) με τα κατά τόπους Παραρτήματα την τελευταία 10ετία έχει συμπεριλάβει Εκπαίδευση Κοινού στην ΚΑΡΠΑ σε κάθε Κεντρικό/ Περιφερικό Συνέδριο, ενώ έχει πιστοποιήσει σε πάνω από 400 σεμινάρια των 30 ατόμων φοιτητές Ιατρικής και Νοσηλευτικής (Ε. Σταματοπούλου) Αθηνών & Πάτρας, νοσηλευτές δημόσιων και ιδιωτικών ιδρυμάτων, μέλη της αστυνομίας, της πυροσβεστικής, εργαζόμενους στη Βουλή των Ελλήνων και πάρα πολλούς πολίτες. Από το 2016 εκπαιδεύονται και μαθητές στα σχολεία τους, με άδεια του Υπουργείου Παιδείας, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος του ERC “kids save lives” στην Ελλάδα.

Στην Ελλάδα, ήδη από το 2007 υπάρχει σχετική Νομοθεσία, που έχει θέσει πολύ σωστές βάσεις. Καταρχάς αναφέρεται με σαφήνεια ότι «οποιοδήποτε άτομο προσφέρει βοήθεια στο θύμα καρδιακής ανακοπής με/χωρίς AED δεν θεωρείται ένοχο». To 2021 ενεργοποιήθηκαν ως εμβολιαστικά κέντρα οι δομές πρωτοβάθμιας Δημόσιας Υγείας και η εγκύκλιος που περιέγραφε τις απαιτήσεις ανέφερε με σαφήνεια ότι «ο γιατρός του κέντρου πρέπει να είναι εκπαιδευμένος στην καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση». Είναι η πρώτη φορά στην Ελλάδα που κάτι αντίστοιχο απαιτείται από το Ελληνικό Κράτος.

Ως μήνυμα ταυτιζόμαστε με το ERC:

– Πρέπει να γίνει αντιληπτή η ανάγκη εκπαίδευσης του πληθυσμού στην βασική ΚΑΡΠΑ και να εκπαιδευτούν όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα στην Ελλάδα να χαιρόμαστε για τουλάχιστον 600 ζωές νέων ανθρώπων που θα διασώζονται ετησίως.

– Οι επαγγελματίες υγείας, δηλαδή οι φοιτητές Ιατρικής στη Σχολή τους και οι ιατροί και νοσηλευτές στους χώρους εργασίας πρέπει να είναι εκπαιδευμένοι/ πιστοποιημένοι στην προχωρημένη ΚΑΡΠΑ.

Γεώργιος Λάτσιος, Επιμελητής Επεμβατικός Καρδιολόγος στην A’ Καρδιολογική Κλινική του ΕΚΠΑ, στο ΓΝΑ «Ιπποκράτειο» και Υπεύθυνος Εκπαίδευσης ΚΑΡΠΑ της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας