Στις 5 Μαΐου 2023, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κήρυξε το τέλος της παγκόσμιας πανδημίας COVID-19, σηματοδοτώντας την επίσημη ολοκλήρωση τριών ετών αποκλεισμού, κοινωνικής στέρησης και περιορισμών. Ωστόσο, ο κόσμος φαίνεται να έχει εισέλθει σε μια άλλη φάση, μιας παγκόσμιας αύξησης των λεγόμενων ασθενειών της απόγνωσης, συμπεριλαμβανομένου του άγχους, της κατάθλιψης και της κοινωνικής αποξένωσης.
Από την μια πανδημία στην άλλη
Η κατάσταση χειροτέρευε και πριν από τον COVID-19, ωστόσο, παγκόσμια έρευνα που διεξήχθη με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, από μεγάλη εταιρία επικοινωνίας, εστίασε σε δύο μεγάλες κατηγορίες καταναλωτών καθώς και σε δύο κατηγορίες πληθυσμού με βάση την ηλικία. Πρόκειται για τους Prosumers, δηλαδή όσους παράγουν και αγοράζουν παράλληλα το προϊόν και τους Mainstream Καταναλωτές, δηλαδή τους απλούς καταναλωτές καθώς και για τους baby boomers, δηλαδή όσους γεννήθηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, και τους Gen Z, δηλαδή όσους γεννήθηκαν από το 1997 έως το 2012.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, αποκαλύπτει ότι οι μισοί από τους Έλληνες Prosumers (53%) αισθάνονται πιο ανήσυχοι και αγχωμένοι από ό,τι πριν. Tο 29% των Ελλήνων baby boomers παραδέχεται ότι αισθάνεται περισσότερο άγχος σήμερα αλλά στους Gen Z, το ποσοστό φτάνει το 58%. Παράλληλα, 9 στους 10 Έλληνες Prosumers θεωρούν την ψυχική υγεία «ένα από τα πιο ανησυχητικά ζητήματα της εποχής μας».
Το να είσαι και να αισθάνεσαι καλά, δεν είναι απλώς μια προσωπική υπόθεση. Το πώς νιώθουν τα άτομα, επηρεάζει ολόκληρη την κοινότητα, κάτι που αποτυπώνεται και στην έρευνα καθώς το 84% πιστεύει ότι η αντιμετώπιση προβλημάτων ψυχικής υγείας είναι ζωτικής σημασίας για την κοινωνία συνολικά.
Στη μελέτη, το 97% των Ελλήνων Prosumers και το 88% των mainstream καταναλωτών συμφώνησαν ότι η ψυχική τους υγεία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική τους υγεία.
Οι αιτίες για την κατάσταση «δυσφορίας»
Οι Έλληνες συμμετέχοντες κλήθηκαν να ιεραρχήσουν ποιο από τα παρακάτω έχει μεγαλύτερη επίδραση στην ψυχική τους υγεία. H οικονομική κρίση (ύφεση και πληθωρισμός) έρχεται πρώτη σχεδόν σε όλες τις ομάδες (Prosumers 47%, Mainstream 38%, Gen Z 21%, Boomers 52%), ενώ ακολουθούν η προσωπική / οικογενειακή κατάσταση (Prosumers 26%, Mainstream 36%, Gen Z 44%, Boomers 21%), οι εργασιακές συνθήκες (Prosumers 12%, Mainstream 16%, Gen Z 21%, Boomers 52%), με τον Covid, τον πόλεμο στην Ουκρανία, τις παγκόσμιες πολιτικές εντάσεις και την κλιματική κρίση να ολοκληρώνουν – με αυτή τη σειρά- τη λίστα, φτάνοντας όμως μονοψήφια ποσοστά.
Η νέα γενιά φαίνεται να είναι περισσότερο επηρεασμένη και πιεσμένη σε αυτό τον τομέα. Παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι μιλούν τώρα πιο ελεύθερα για ζητήματα που σχετίζονται με την ψυχική υγεία, τo 55% των Ελλήνων Gen Z αισθάνονται κοινωνική πίεση να προσποιούνται ότι αισθάνονται καλά ακόμα και όταν δεν αισθάνονται έτσι. Συγκριτικά, μόνο, το ένα τρίτο περίπου των boomers αισθάνεται αυτή την πίεση. Η μελέτη αποκαλύπτει ότι περίπου οι μισοί από τους Έλληνες Gen Z (56%) μιλούν με τους φίλους τους για να νιώσουν καλύτερα και ακόμη λιγότεροι (40%) επικοινωνούν με μέλη της οικογένειας τους. Η πραγματικότητα είναι ότι το 44 % των Gen Zs δυσκολεύονται να μιλήσουν για τα ζητήματά τους με την ψυχική υγεία.
Οι περισσότεροι ερωτηθέντες θα ήθελαν να δουν θεραπείες για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων ψυχικής υγείας – από διαταραχές διατροφής και ύπνου έως κατάθλιψη και στρες – να καλύπτονται από ιατρική ασφάλιση.
Η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων Prosumers (73%) είναι πεπεισμένη ότι οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση της ψυχικής υγείας πρέπει να ξεκινούν όχι με συνταγογραφούμενα φάρμακα αλλά με τη δύναμη της ανθρώπινης θέλησης (στα ίδια ποσοστά περίπου και GenZ και Boomers). Το 85% των Ελλήνων prosumers πιστεύει ότι η διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής -συμπεριλαμβανομένης της τακτικής άσκησης – είναι ο καλύτερος τρόπος για την αποφυγή διαταραχών ψυχικής υγείας. Όμως δεν εστιάζουν μόνο σε αυτό αλλά πιστεύουν σε πιο δομικές αλλαγές. Το 60% θεωρεί ότι η καλή ψυχική υγεία απαιτεί πιο αργό ρυθμό, μια συνολικότερη αλλαγή μοντέλου ζωής.
Η έρευνα παρουσιάστηκε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, που το 2023 διεξήχθη από το Havas Group σε 30 χώρες, με στόχο να κατανοηθεί ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνία αντιμετωπίζει την ψυχική υγεία.
