Ελπίδα αποκτούν, έπειτα από 20 χρόνια – τόσο καιρό πριν ανακαλύφθηκε το τελευταίο φάρμακο για το Αλτσχάιμερ – ασθενείς με τη νόσο και οι οικογένειές τους. Η πλήρης έγκριση από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων (FDA) ενός νέου φαρμάκου, που αποδείχθηκε ότι επιβραδύνει το ρυθμό εξέλιξης των νοητικών διαταραχών κατά περίπου 30%, είναι μια θετική είδηση για την κοινότητα των Ελλήνων ασθενών (σχεδόν 160.000 με άνοια και 277.000 με ήπια νοητική διαταραχή).
Χωρίς να είναι ακόμη γνωστό πότε το φάρμακο «lecanemab», το οποίο θα κυκλοφορεί με την εμπορική ονομασία «leqembi» θα εξεταστεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων ώστε να κυκλοφορήσει στη Γηραιά ήπειρο, υπάρχει μια αισιοδοξία ότι αυτό ίσως γίνει τέλος του 2023 ή αρχές του 2024.
«Φαίνεται πως γυρίζουμε σελίδα. Σα να άνοιξε η πόρτα για νέες θεραπείες για το Αλτσχάιμερ, τη στιγμή που επί πολλά χρόνια δε γινόταν τίποτα. Το τελευταίο φάρμακο βγήκε το 2003», σημειώνει ο νευρολόγος, Καθηγητής Νευρολογίας του ΕΚΠΑ στο Αιγινήτειο, Νίκος Σκαρμέας, επισημαίνοντας ότι παράλληλα με το lecanemab ακόμη ένα φάρμακο, της εταιρείας Elli Lilly, προσφέρει ελπίδα ότι επιβραδύνει τη γνωστική υποχώρηση.
Εξηγώντας το όφελος που έδειξε το lecanemab της αμερικανικής εταιρείας «Biogen» και της ιαπωνικής «Eisai», ο κ. Σκαρμέας αναφέρει ότι το φάρμακο, που είναι μονοκλωνικό αντίσωμα, αφαιρεί το β-αμυλοειδές – ένα «σκουπίδι» στον εγκέφαλο – και καθυστερεί την επιδείνωση της νόσου κατά 30%, όπως έδειξε η μελέτη φάσης 3 που διήρκεσε ενάμιση χρόνο. «Δηλαδή, οι ασθενείς που έπαιρναν για το διάστημα της μελέτης το εικονικό (placebo) φάρμακο χειροτέρευσαν όπως είναι αναμενόμενο, ενώ όσοι έλαβαν το lecanemab χειροτέρευσαν σα να έχει περάσει ένας χρόνος και όχι 1,5. Σκεφτείτε ότι τα τωρινά διαθέσιμα φάρμακα επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου κατά 5%. Επιπλέον, υπάρχει η εκτίμηση ότι όσο μεγαλώνει το διάστημα λήψης του φαρμάκου (είναι περισσότερο δηλαδή του 1,5 έτους της μελέτης), αυξάνεται και άλλο το ποσοστό επιβράδυνσης της γνωστικής έκπτωσης. Αλλά είναι κάτι που δεν το γνωρίζουμε ακόμη», λέει ο κ. Σκαρμέας.
Για όσους παρουσιάζουν ήπια νοητική διαταραχή
To φάρμακο των «Biogen» και «Eisai» είναι το πρώτο που εστιάζει στο β-αμυλοειδές, το οποίο αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες της νόσου. Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με όσα επισημαίνει η Καθηγήτρια Νευρολογίας του ΑΠΘ, Μάγδα Τσολάκη, το φάρμακο έχει στόχο τα ολιγομερή του β-αμυλοειδούς που είναι τοξικά για τον εγκέφαλο και οδηγούν στη δημιουργία των αμυλοειδικών πλακών. Τα μέχρι τώρα υπάρχοντα φάρμακα είχαν στόχο το χολινεργικό και το γλουταμινεργικό σύστημα του εγκεφάλου χωρίς να έχουν επίδραση στην παθοφυσιολογία της Νόσου Αλτσχάιμερ.
Η χορήγηση του lecanemab αφορά μόνο στους ασθενείς που παρουσιάζουν Ήπια Νοητική Διαταραχή και Ήπια Άνοια και έχουν θετικούς βιοδείκτες στο Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό ή στο amyloid PET. Δεν προορίζεται για ασθενείς σε μεσαίο και προχωρημένο στάδιο της νόσου. Η μορφή του φαρμάκου είναι προς το παρόν για ενδοφλέβια χορήγηση, πρόκειται επομένως για ένα νοσοκομειακό φάρμακο.
Πόσοι ασθενείς στην Ελλάδα θα το πάρουν
Η είδηση της προσωρινής έγκρισης του φαρμάκου τον Ιανουάριο και της πλήρους έγκρισης τώρα στις ΗΠΑ αναπτερώνει το ηθικό των Ελλήνων ασθενών και των φροντιστών τους. Ποιους όμως αφορά;
«Τρέχουμε αυτόν τον χρόνο στην χώρα μας μία μελέτη με την οποία θα γνωρίζουμε ποιοι είναι υποψήφιοι γι αυτό το φάρμακο και θα είμαστε έτοιμοι, μόλις έρθει το φάρμακο στην Ελλάδα να το πάρουν όσοι από αυτούς θελήσουν να το πάρουν», αναφέρει η κυρία Τσολάκη και προσθέτει:
«Στην Ελλάδα σύμφωνα με πρόσφατη ελληνική μελέτη που έγινε σε περιοχές της Αθήνας και της Λάρισας βρέθηκε ότι ο επιπολασμός της άνοιας άνω των 65 ετών είναι 7,55% και επομένως ο αριθμός των ασθενών με άνοια στη χώρα μας είναι 159.053. Επίσης, ο επιπολασμός της Ήπιας Νοητικής Διαταραχής είναι 13,2% και επομένως ο συνολικός αριθμός των ασθενών με Ήπια Νοητική Διαταραχή είναι 277.202. Παρόμοια αποτελέσματα βρήκαμε σε τρεις μελέτες που έγιναν από το 1992 έως το 2017 σε περιοχές της βόρειας Ελλάδος, Θεσσαλονίκη και Πέλλα, και στην ορεινή Κρήτη».
Το εμπόδιο του κόστους
Ενώ τα αποτελέσματα από τη μελέτη είναι ελπιδοφόρα, οι υγειονομικές αρχές ανά τον κόσμο πρέπει να εξετάσουν το ζήτημα του κόστους του φαρμάκου, που στις ΗΠΑ υπολογίζεται σε 26.000 δολάρια ετησίως ανά ασθενή για ενδοφλέβια θεραπεία κάθε δύο εβδομάδες. «Εάν η τιμή αυτή μεταφερθεί και στην Ευρώπη μιλάμε για μια εξαιρετικά κοστοβόρο θεραπεία», λέει ο κ. Σκαρμέας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρωτόκολλο της θεραπείας προβλέπει ολιγόωρη εισαγωγή στο νοσοκομείο δύο φορές το μήνα για την έγχυση του φαρμάκου αλλά και την πραγματοποίηση πέντε μαγνητικών τομογραφιών ετησίως, ώστε να εντοπιστούν εγκαίρως πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες (οίδημα στον εγκέφαλο ή εγκεφαλικές αιμορραγίες).
Ύποπτα συμπτώματα άνοιας
Ορισμένα «σημάδια» που χρήζουν ιατρικής εκτίμησης, είναι τα εξής, σύμφωνα με την Εταιρεία Alzheimer Αθηνών:
-Ξεχνάτε ονόματα και φυσιογνωμίες ανθρώπων.
-Ψάχνετε να βρείτε τις κατάλληλες λέξεις όταν μιλάτε.
-Χάνετε τα προσωπικά σας αντικείμενα (γυαλιά, χάπια, κλειδιά κ.ά.).
-Αντιμετωπίζετε δυσκολία στο να κάνετε πράγματα τα οποία παλαιότερα σας φαίνονταν εύκολα, όπως το να -μαγειρέψετε, να οδηγήσετε, να διαχειριστείτε τα οικονομικά σας.
-Ξεχνάτε τα πρόσφατα γεγονότα παρόλο που θυμάστε πολύ καλά τα παλαιότερα.
-Δυσκολεύεστε να προσανατολιστείτε σε περιοχές που γνωρίζετε καλά.
-Ξεχνάτε τα ραντεβού και τις υποχρεώσεις σας.
-Ξεχνάτε γενικά πολύ περισσότερο σε σχέση με το παρελθόν.
Διαβάστε επίσης:
Πρόεδρος Εταιρείας Αλτσχάιμερ Αθηνών: Ίσως έως το τέλος του έτους το νέο φάρμακο στην Ελλάδα
Nόσος Αλτσχάιμερ: Το μυρωδικό που δυναμώνει μυαλό και μνήμη – Το έχουμε όλοι στην κουζίνα μας
Νόσος Αλτσχάιμερ: Έξι απλοί τρόποι για δυνατό μυαλό μέχρι τα βαθιά γεράματα
