*γράφει ο Βασίλης Τσακίρογλου
Ακουσίως ή ενδεχομένως και όχι, η Κίνα παίζει με τα νεύρα ολόκληρου του πλανήτη, λόγω μιας sui generis, αν όχι εντελώς αλλοπρόσαλλης, στρατηγικής στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Καθώς συμπληρώθηκε τριετία από την επιδρομή του νέου κορωνοϊού και ενώ ουδείς μπορεί να λησμονήσει ότι όλα είχαν ξεκινήσει από την Κίνα το 2019, η αχανής ασιατική υπερδύναμη βρίσκεται ξανά στο προσκήνιο για τους χειρότερους δυνατούς λόγους:
Στον Δυτικό κόσμο κυκλοφορούν ερασιτεχνικά βίντεο, τραβηγμένα σε δρόμους των κινεζικών μητροπόλεων, ντοκουμέντα από τις καύσεις πτωμάτων μολυσμένων από COVID-19 εν μέση οδώ. Ταυτόχρονα οι Δυτικοί ειδικοί συναγωνίζονται σε εικασίες για το πόσοι πραγματικά νοσούν στην Κίνα και πόσοι πεθαίνουν – πέραν των λιγότερων από 20 νεκρών που ανακοινώνονται επισήμως ανά ημέρα στην τρέχουσα περίοδο.
Οι επιστήμονες εκτός Κίνας προσπαθούν να συνάγουν το γενικώς ισχύον βάσει επιμέρους πληροφοριών. Σε ό,τι αφορά την εφοδιαστική αλυσίδα φερ’ ειπείν, η οποία έχει πληγεί δραματικά από την καινούρια έξαρση της πανδημίας, μία ναυτιλιακή εταιρεία του Χονκ Κονγκ ενημέρωσε την πελατεία της ότι «αυτή τη στιγμή στην Κίνα ένα μερίδιο ανάμεσα στο 1/2 και τα 3/4 του εργατικού δυναμικού έχει μολυνθεί από COVID-19 και είναι ανίκανο προς εργασία προσώρας. Το γεγονός αυτό επιφέρει κατ’ ανάγκην μείωση της βιομηχανικής παραγωγής, ενώ αρνητικά επηρεάζονται επίσης οι μεταφορές των εμπορευματοκιβωτίων σε όλα τα στάδιά τους».
Αν λοιπόν ισχύει ότι ένας στους δύο ή τρεις στους τέσσερις Κινέζους εργάτες νοσούν, τότε το αληθινό πλήθος των κρουσμάτων θα πρέπει να είναι αστρονομικό.
Σκοτάδι ενημέρωσης επικρατεί όμως και για το τι ακριβώς ισχύει στην Κίνα σήμερα γύρω από την ανοσία της αγέλης, τις τοπικές μεταλλάξεις, αν σε κάποια περιφέρεια της Κίνας κυοφορείται η ολική επαναφορά SARS-CoV-2, μια σφοδρή αντεπίθεση της πανδημίας υπό κάποια καινούρια εκδοχή του ιού, η οποία δεν θα καλύπτεται από τα υπάρχοντα εμβόλια κ.λπ. – δηλαδή σε μια «Γουχάν, μέρος Β’».
Σε έγκυρα ΜΜΕ παγκόσμιας εμβέλειας όπως π.χ. οι «New York Times» δημοσιεύονται ανταποκρίσεις στις οποίες αποτυπώνεται μια ζοφερή εικόνα της Κίνας, καθώς το νέο κύμα της επιδημίας που σαρώνει τη χώρα προκαλεί ανησυχητικούς κλυδωνισμούς σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό του κλίματος που μεταφέρουν τα σχετικά ρεπορτάζ είναι οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, με συνθήματα ακόμη και κατά του ηγέτη της χώρας, του Σι Τζινπίνγκ, κάτι που έως πρότινος ήταν απλώς αδιανόητο. Ο Σι κυβερνά την κινεζική αυτοκρατορία σαν ένας αδιαφιλονίκητος, πανίσχυρος ηγεμόνας και ο επίσημος τίτλος του γενικού γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας δεν παραπέμπει τυχαία στην παράδοση του Μάο και του Στάλιν.
Παρ’ όλα αυτά, ύστερα από σχεδόν τρία χρόνια δρακόντειων περιοριστικών μέτρων και της πλέον σκληρής μαζικής καραντίνας που εφαρμόστηκε οπουδήποτε στον κόσμο, η Κίνα οδηγείται -και οδηγεί– σε μια πολύπλευρη και βαθιά σύγχυση. Τις αληθινές διαστάσεις της οποίας, σε μια χτυπητή οπισθοδρομική εξαίρεση σε σχέση με την καθιερωμένη πρακτική, γνωρίζει αποκλειστικά και μόνο το κομμουνιστικό καθεστώς που διαφεντεύει τη μοίρα 1,412 δισεκατομμυρίων Κινέζων πολιτών.
Τις τελευταίες εβδομάδες ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), σε σχεδόν καθημερινή βάση, καταγγέλλει εμμέσως την εμμονική μυστικοπάθεια των κινεζικών αρχών, οι οποίες αρνούνται να δημοσιοποιήσουν τα πραγματικά στατιστικά δεδομένα για την έκταση της υγειονομικής κρίσης που για ακόμη μία φορά μαστίζει τη χώρα τους. Η εσωστρέφεια και η κρυψίνοια της Κίνας καθιστούν επί της ουσίας εντελώς απροσπέλαστη την αλήθεια γύρω από το τι συμβαίνει το τρέχον διάστημα, εφόσον ουδείς τρίτος μπορεί να γνωρίζει έστω τα βασικά μεγέθη, όπως τον ακριβή αριθμό των κρουσμάτων, των νοσούντων, των νεκρών κ.ο.κ.
Την ίδια στιγμή, η κινεζική κυβέρνηση εφαρμόζει απαρέγκλιτα τη νέα πολιτική της κατά της πανδημίας, διαγράφοντας μια ακροβατικού τύπου αιώρηση μεταξύ δύο άκρων, καθώς επιχείρησε να περάσει ακαριαία από το δόγμα του «μηδενικού COVID» σε εκείνο των μηδενικών μέτρων. Αλλιώς, ένα «δόγμα του σοκ» το οποίο εφαρμόζεται με αντιδιαμετρικά διαφορετικούς τρόπους, αλλά πάντα με την ίδια φανατική πυγμή.
Η Κινέζικη Πρωτοχρονιά
Το σημείο της κρίσιμης καμπής, το γεγονός που συνετέλεσε καθοριστικά στην τρέχουσα κινεζική κρίση, ήταν η κατάργηση των περιοριστικών μέτρων, από τις 8 Δεκεμβρίου και μετά. Ενδεικτικά, τον Απρίλιο του 2022 στη Σανγκάη, μια θηριώδη μητρόπολη 25 εκατομμυρίων κατοίκων, επιβλήθηκε καθεστώς lockdown, το οποίο διατηρήθηκε για έναν ολόκληρο μήνα. Και υπό συνθήκες όλο και πιο τραγικές, καθώς υπήρξαν ελλείψεις φαρμάκων, τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης. Αίφνης, όμως, τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους οι ταξιδιώτες από το εξωτερικό δεν ήταν πλέον υποχρεωμένοι να παραμείνουν σε καραντίνα αμέσως μετά την άφιξή τους στην Κίνα, ούτε να αποκτήσουν τον ειδικό κωδικό υγείας που είχαν καθιερώσει οι Κινέζοι.
Και ενώ προηγουμένως επικρατούσε τρομοκρατία, ξαφνικά ήρθε η πλήρης απελευθέρωση. Εως τις 7 Δεκεμβρίου, ήταν αρκετή ακόμη και μια συμπτωματική, απόμακρη επαφή με κρούσμα COVID-19 για να βρεθεί κάποιος, με βίαιη προσαγωγή, σε καταναγκαστική καραντίνα. Η οποία διαρκούσε από εβδομάδες έως μήνες, είτε σε δημόσιες εγκαταστάσεις είτε κατ’ οίκον. Επίσης, στα μεγάλα αστικά κέντρα (Πεκίνο, Σανγκάη κ.ά.) οι πολίτες υποβάλλονταν υποχρεωτικά σε τεστ PCR κάθε 2-3 ημέρες ή ακόμη και μέσα στο ίδιο 24ωρο, αναλόγως της διαταγής που ελάμβαναν στο κινητό τους τηλέφωνο βάσει του συστήματος ιχνηλάτησης των κρουσμάτων, του ατομικού υγειονομικού κωδικού κ.λπ. Αλλά πέραν των μέτρων, στην Κίνα είχε διαδοθεί ένα είδος ρατσισμού εις βάρος όσων νόσησαν και ανάρρωσαν, με την απαγόρευση εισόδου τους σε δημόσιες υπηρεσίες μεταξύ άλλων διακρίσεων και αποκλεισμών.
Τώρα, όμως, η ίδια κυβέρνηση που είχε κηρύξει ανένδοτο πόλεμο στον κορωνοϊό και ήταν αμείλικτη ακόμη και στην παραμικρή υπόνοια παραβίασης των περιοριστικών μέτρων προτρέπει τους πολίτες να ταξιδεύουν, να διασκεδάζουν και, βεβαίως, να συναθροίζονται ελεύθερα σε μαζικές εκδηλώσεις, γιορτές κ.ο.κ. Υπ’ αυτή την έννοια, ο εορτασμός της περίφημης Κινέζικης Πρωτοχρονιάς στις 22 Ιανουαρίου, με αφορμή την οποία παραδοσιακά σημειώνεται η μεγαλύτερη μετακίνηση πληθυσμού στον κόσμο, καθώς πάνω από 1 δισεκατομμύριο Κινέζοι ταξιδεύουν για να βρεθούν κοντά στους οικείους τους, θα αποτελέσει το μεγαλύτερο «κορωνο-πάρτυ» που έγινε ποτέ.
Η υστέρηση της αγέλης
Η πλήρης μεταστροφή του κινεζικού καθεστώτος στο ζήτημα της πανδημίας οφείλεται σε μια σειρά από παράγοντες, οι οποίοι συνθέτουν μια εικόνα πλήρους αποτυχίας της κεντρικής κυβέρνησης. Η στρατηγική του «μηδενικού COVID» αποδείχθηκε ανέφικτη και ως εκ τούτου τραγικά εσφαλμένη, εκθέτοντας την ανεπάρκεια της εξουσίας να παράσχει στους πολίτες τα απαραίτητα εφόδια, ακριβώς για να εφαρμόσουν επιτυχώς το άνωθεν αποφασισμένο σχέδιο. Χωρίς τα εμβόλια της Δύσης, χωρίς ικανά αποθέματα, με την οικονομία να επιβραδύνει και τους πολίτες να δυσανασχετούν όλο και πιο έντονα, η χώρα οδηγήθηκε σε αδιέξοδο.
Διότι, ακόμη και για τον πλέον πειθήνιο Κινέζο ήταν οφθαλμοφανές ότι η ήττα ήταν βαριά σε όλα τα μέτωπα, εφόσον οι αιματηρές θυσίες που απαιτούσε το καθεστώς δεν απέφεραν ουσιαστικό αποτέλεσμα στην αναχαίτιση της πανδημίας. Ο Σι Τζινπίνγκ, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει την κλιμακούμενη λαϊκή δυσαρέσκεια αλλά και για να δώσει ώθηση στην κατανάλωση, στην επανεκκίνηση της οικονομίας κ.λπ. διέταξε την κατάργηση των περιορισμών. Το αποτέλεσμα ήταν ο ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός των κρουσμάτων COVID-19, οι ελλείψεις φαρμάκων και η ασφυξία στο σύστημα υγείας, με τα νοσοκομεία σε πλήρη αδυναμία να περιθάλψουν τους ασθενείς που διακομίζονται κατά χιλιάδες. Αλλά ακόμη και στα αποτεφρωτήρια επικρατεί αντίστοιχο χάος, εξαιτίας της υπερβολικής συσσώρευσης σορών.
Από τη δική τους πλευρά, οι υγειονομικές αρχές της Κίνας εξακολουθούν να ανακοινώνουν ένα κλάσμα των κρουσμάτων, εμφανώς και καταγέλαστα χαμηλό, σε μια απόπειρα να αποκρύψουν από την παγκόσμια κοινότητα την έκταση της εν εξελίξει κρίσης. Και ενώ ο ΠΟΥ απευθύνει εκκλήσεις για τα επιδημιολογικά δεδομένα, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο εξαιρετικά υψηλός ρυθμός μετάδοσης της COVID-19 στην Κίνα οφείλεται στη σχεδόν ανύπαρκτη ανοσία της αγέλης που έχει αναπτύξει το προηγούμενο διάστημα ο τοπικός πληθυσμός λόγω της απομόνωσης της Κίνας από τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά και στην απότομη μετάπτωση από την υστερία της καραντίνας στην καθολική άρση των περιορισμών. Σήμερα, λόγου χάριν, θεωρείται θεμιτό το να προσέρχεται κάποιος στην εργασία του ακόμη και εάν είναι θετικός στην COVID-19, αρκεί να μην είναι εμπύρετος.
Από επιδημιολογικής άποψης, η έξαρση της πανδημίας στην Κίνα παρουσιάζει υστέρηση, καθώς αποδίδεται σε μεταλλάξεις του κορωνοϊού, όπως η Omicron, οι οποίες έχουν εξουδετερωθεί στη Δύση. Κατ’ αυτό τον τρόπο, ο κινέζικος πληθυσμός βρίσκεται σε φάση δημιουργίας βιολογικής άμυνας σε μια ξεπερασμένη εκδοχή του ιού, γεγονός που αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να ακολουθήσουν επόμενα κύματα, αναλόγως των μεταλλάξεων που θα εισαχθούν στην Κίνα μέσω της εισερχόμενης ροής τουριστών.
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό Gisaid -έργο του είναι η παρατήρηση των μεταλλάξεων στους γνωστούς ιούς- από την υγειονομική κρίση στην Κίνα δεν προκύπτει μέχρι στιγμής κάποιος καινούριος, διαφοροποιημένος τύπος του SARS-CoV-2. Αντιθέτως, οι επιστήμονες εστιάζουν στην παραλλαγή XBB.1.5, η οποία διαδίδεται τάχιστα, κυρίως στις ΗΠΑ και, μολονότι είναι ένα υποείδος της μετάλλαξης Omicron, εμφανίζει χαρακτηριστικά αυξημένης μεταδοτικότητας. Κατά τον ΠΟΥ, δεν συντρέχει σοβαρός ή άμεσος λόγος ανησυχίας για την XBB.1.5, εφόσον δεν υπάρχουν δεδομένα τα οποία να τεκμηριώνουν ότι είναι πιο επικίνδυνη από τις ήδη γνωστές μεταλλάξεις του νέου κορωνοϊού.
Η Ελλάδα απέναντι στην Κίνα
Μία από τις παρενέργειες που επιφέρει η έξαρση της COVID-19 στην Κίνα εντοπίζεται στις διακρατικές σχέσεις. Μάλιστα, θα έλεγε κάποιος ότι τα κινεζικά προβλήματα εξάγονται και μολύνουν, τρόπον τινά, τους διεθνείς πολιτικούς συσχετισμούς – αναδεικνύοντας, μεταξύ άλλων, την παροιμιώδη ανικανότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης να ομονοήσει. Εν προκειμένω, η Ε.Ε. δεν κατάφερε να καταλήξει σε μια συγκεκριμένη, ομοιογενή πολιτική προληπτικών μέτρων για τις μετακινήσεις επιβατών από την Κίνα προς την Ευρώπη.
Αντί αποφάσεων, η Ε.Ε. μένει στις «έντονες προτροπές» προς τα κράτη-μέλη, να θεσπίσουν ως υποχρεωτική προϋπόθεση εισόδου το αρνητικό αποτέλεσμα σε τεστ κορωνοϊού για κάθε ταξιδιώτη από την Κίνα. Στο ίδιο πνεύμα, συστήνεται η χρήση μάσκας στη διάρκεια των πτήσεων, τα δειγματοληπτικά τεστ και ο έλεγχος των λυμάτων στα αεροδρόμια που υποδέχονται αεροσκάφη από την Κίνα.
Σε ό,τι αφορά την αντίδραση της χώρας μας, η Ελλάδα ακολούθησε τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ισπανία και τη Σουηδία προς την κατεύθυνση της αυστηροποίησης των προϋποθέσεων στις μετακινήσεις του κοινού από την Κίνα, η πολιτική ηγεσία της οποίας διακηρύσσει ότι τα περιοριστικά μέτρα που αποφασίζουν οι Δυτικές χώρες συνιστούν προσβολή εις βάρος της Κίνας, κάτι που δεν πρόκειται να περάσει χωρίς αντίδραση.
Επίσης, οι Κινέζοι αξιωματούχοι αρνούνται κατηγορηματικά να δεχτούν οποιαδήποτε έκτακτη βοήθεια από την Ε.Ε. και μέσω του κυβερνητικού εκπροσώπου τους δηλώνουν ότι «είμαστε καθέτως αντίθετοι στις απόπειρες εργαλειοποίησης των μέτρων κατά της COVID-19 για πολιτικές σκοπιμότητες. Θα προβούμε σε αντίμετρα, βασιζόμενοι στην αρχή της αμοιβαιότητας». Κατά διαβολική, θα παρατηρούσε κάποιος, σύμπτωση, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ονομάζεται Μάο Νινγκ.
