Σε κίνδυνο φτώχειας βρίσκονται οι μονογονεϊκές οικογένειες στην Ελλάδα με την πλειοψηφία να δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις οικονομικές υποχρεώσεις του νοικοκυριού, ακόμα και σε βασικά έξοδα, όπως οι λογαριασμοί ρεύματος, σύμφωνα με στοιχεία που δίνει στη δημοσιότητα η μη κερδοσκοπική οργάνωση «Πρώτα το Παιδί» με αφορμή τη Γιορτή της Μητέρας (8 Μαΐου).
Σύμφωνα με την ΜΚΟ (που βοηθά παιδιά και οικογένειες στο όριο της φτώχειας) το 9% των οικογενειών στην Ελλάδα είναι μονογονεϊκές και το 94% αυτών απαρτίζεται από γυναίκες (μόνες μαμάδες). Με βάση τα στοιχεία του οικονομικού έτους 2019, τα μονογονεϊκά νοικοκυριά και οι πολύτεκνες οικογένειες διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας, με 24% και 27% αντίστοιχα, ενώ η πανδημία φτωχοποίησε ακόμη περισσότερο τις γυναίκες έναντι των ανδρών.
Σχεδόν το σύνολο (93%) των μονογονεϊκών οικογενειών δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις οικονομικές υποχρεώσεις του νοικοκυριού του, ακόμα και σε βασικά έξοδα, όπως οι λογαριασμοί ρεύματος, ειδικά στην Αττική ή στις οικογένειες που ο γονιός δεν εργάζεται και πολύ περισσότερο αν είναι άνω των 45 ετών. Η βοήθεια από τον δεύτερο γονιό, όταν βρίσκεται στη ζωή, σπανίζει, με το 40% να μη διατηρεί καν την επαφή με εκείνον.
Επιπρόσθετα, οι μονογονείς δυσκολεύονται εξαιρετικά να βρουν εργασία που να συνδυάζεται με την αποκλειστική φροντίδα των παιδιών τους, ή όταν αυτό συμβαίνει η εργασία είναι αποσπασματική και χωρίς ασφάλιση, αδυνατώντας έτσι να εξασφαλίσουν την ποιότητα απασχόλησης που θα αναιρούσε τον κίνδυνο φτώχειας, ενώ λόγω έλλειψης εργασίας και χρόνου δυσκολεύονται να έχουν και κοινωνική ζωή. Επιπλέον, τα μονογονεϊκά νοικοκυριά, σε ποσοστό 42% ζουν σε συνθήκες συνωστισμού.
Στο υγειονομικό κομμάτι, οι μονογονεϊκές οικογένειες υστερούν στην κάλυψη των αναγκών υγειονομικής περίθαλψης των παιδιών τους σε σύγκριση με άλλα νοικοκυριά. Η ιδιωτική περίθαλψη, ακόμη και μια απλή επίσκεψη σε παιδίατρο ή οδοντίατρο, αποτελεί γι’ αυτές μια πολυτέλεια. Σε σχέση με τη διατροφή τους, το 2020, το 56,9% των μονογονεϊκών οικογενειών αδυνατούσε να εξασφαλίσει έστω ένα γεύμα με κρέας, κοτόπουλο, ψάρι ή λαχανικά ισοδύναμης διατροφικής αξίας, ενώ για 1 στις 2 μονογονεϊκές οικογένειες ήταν αδύνατο να διατηρήσει μια ζωή υγιεινής διατροφής.
Αόρατες οι μονογονεϊκές οικογένειες στην Ελλάδα
Ένα διαζύγιο, μια απώλεια, η εγκατάλειψη ενός γονιού από τον άλλον, η μη αναγνώριση ενός παιδιού, ή ακόμα και η αθέτηση των υποχρεώσεων ενός γονιού προς αυτό, είναι μερικοί από τους λόγους που μια οικογένεια μπορεί να είναι μονογονεϊκή.
«Οι μονογονεϊκές οικογένειες εντάσσονται στις ευπαθείς, ειδικές ομάδες πληθυσμού του ελληνικού κράτους, αλλά, δυστυχώς, στη χώρα μας δεν υπάρχει συγκεκριμένο και ολιστικό πλαίσιο στήριξης των οικογενειών αυτών. Η στήριξή τους γίνεται κυρίως με επιδόματα και αποσπασματική βοήθεια, που σε καμία περίπτωση δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες τους», σύμφωνα με την ΜΚΟ «Πρώτα το Παιδί».
Η έλλειψη σταθερού εισοδήματος, εκτός από την αδυναμία κάλυψης βασικών εξόδων διαβίωσης και την έλλειψη ποικιλίας και επαρκούς ποιότητας στη διατροφή τη δική τους και των παιδιών, δημιουργεί τεράστια ανασφάλεια και καθημερινό άγχος επιβίωσης στις μόνες μητέρες.
Ο ψυχολόγος της οργάνωσης, Ανέστης Μποζογλανιάν, έρχεται σχεδόν καθημερινά σε επαφή με τις μόνες μητέρες και τις δυσκολίες αντιμετωπίζουν. «Δυσκολεύονται να βρουν εργασία, γιατί μεταξύ άλλων δεν έχουν και πρακτική, εκτός από οικονομική, στήριξη στη φροντίδα των παιδιών. Έτσι, η έλλειψη δυνατοτήτων και χρόνου οδηγεί και στον κοινωνικό αποκλεισμό τους. Νιώθουν απομονωμένες και μόνες. Νιώθουν αόρατες», λέει χαρακτηριστικά.
Το «Πρώτα το Παιδί» από τον Οκτώβριο του 2020 έως και σήμερα μέσω προγράμματος ενίσχυσης έχει προσφέρει σε μονογονεϊκές οικογένειες (το 85% αυτών αφορά μόνες μητέρες με ένα ή περισσότερα παιδιά) 15.000 μερίδες φαγητού, 2.093 ώρες εκπαίδευσης (μαθήματα αγγλικών, τηλεκπαίδευση και εξωσχολικές δραστηριότητες για τα παιδιά), 80 ώρες ψηφιακής εκπαίδευσης στις μητέρες, ώστε να ενισχυθεί η επαγγελματική προοπτική τους, 76 ιατρικές επισκέψεις και 162 συνεδρίες συμβουλευτικής.
Οι μόνες μητέρες που ενισχύει η οργάνωση είναι εγκαταλελειμμένες από τους συζύγους ή συντρόφους τους, πολλές φορές χωρίς αυτοί να έχουν αναγνωρίσει το παιδί. «Αποκομμένες, κάποιες, από την οικογενειακή εστία, ακόμη και σε μικρή ηλικία, λόγω της απόκτησης τέκνου εκτός γάμου. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι πατεράδες εμφανίζονται μετά από χρόνια, αποσπασματικά, χωρίς να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια ή ακόμα χειρότερα, με απειλές για τη σωματική τους ακεραιότητα ή λέγοντας ότι θα αποσπάσουν το παιδί από τη μητέρα», αναφέρει ο κ. Μποζογλανιάν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, η μη αναγνώριση των παιδιών από τον πατέρα τους και η έλλειψη ασφάλισης για τις μητέρες αυτές, καθιστά ανασφάλιστα και τα παιδιά, με αποτέλεσμα οι υγειονομικές τους ανάγκες να καλύπτονται μόνο σε πολύ έκτακτες περιπτώσεις, στα επείγοντα των δημοσίων νοσοκομείων, χωρίς συστηματική παρακολούθηση από παιδίατρο ή οδοντίατρο. Φυσικά το ίδιο ισχύει και για τις μητέρες, κάποιες από τις οποίες δεν έχουν παρακολουθήσει ποτέ συστηματικά την υγεία τους.
