Τη δραματική επίπτωση που είχε η επιδημία κορωνοϊού στην περίθαλψη των ογκολογικών ασθενών (και) στη χώρα μας καταδεικνύουν δύο μελέτες που εκπονήθηκαν εφέτος από το Πανεπιστήμιο Πειραιά και οι οποίες παρουσιάστηκαν σήμερα από την Πλατφόρμα Διαλόγου All.Can Greece.
Περίπου το 90% των επεμβατικών διαγνωστικών εξετάσεων που είχαν προγραμματίσει οι καρκινοπαθείς ασθενείς στην Ελλάδα ματαιώθηκαν ή αναβλήθηκαν κατά τους μήνες της επιδημίας, με ό,τι αποτέλεσμα μπορεί να είχε αυτό στην εξέλιξη της νόσου. Μεγάλες καθυστερήσεις καταγράφηκαν όμως και στον προγραμματισμένο προ-συμπτωματικό έλεγχο, σε απεικονιστικές εξετάσεις ενώ οι τροποποιήσεις στο θεραπευτικό πρόγραμμα αποτελούσαν τον κανόνα, από τον Μάρτιο του 2020 έως και το καλοκαίρι που ενέσκηψε το τέταρτο κύμα αλλά ήταν διαθέσιμο και το εμβόλιο κατά της λοίμωξης covid-19.
Και στις δύο μελέτες συνεκτιμήθηκε και η επίδραση που είχε η περίοδος της πανδημίας στους ογκολογικούς ασθενείς. Όπως διαπίστωσαν οι συντάκτες των δύο μελετών, τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι ογκολογικοί ασθενείς και πριν την εμφάνιση της πανδημίας, συνέχισαν να υπάρχουν ή και επιδεινώθηκαν κατά τη πρώτη φάση της. Και ενώ όλοι περίμεναν, ότι η εμπειρία διαχείρισης των προβλημάτων στην παροχή φροντίδας υγείας κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος θα επίλυε τις αρρυθμίες κατά το δεύτερο και τρίτο κύμα, η πραγματικότητα τους διέψευσε. Έτσι μόλις 13% των ογκολογικών ασθενών κρίνει αποτελεσματικές τις ενέργειες της κυβέρνησης κατά το 2ο και 3ο κύμα της πανδημίας σε σχέση με το 64% του 1ου κύματος.
Τα ευρήματα των μελετών
Μεταξύ άλλων κατά τη διάρκεια της πανδημίας παρατηρήθηκαν:
-ματαίωση ή αναβολή για το 90% περίπου των επεμβατικών διαγνωστικών εξετάσεων,
-μεγάλες καθυστερήσεις στις διαγνωστικές απεικονίσεις και τις διαγνωστικές εξετάσεις
-μεγάλες ελλείψεις προσωπικού
-πρωτοφανείς ελλείψεις αναλώσιμων υλικών
-διακοπή η τροποποίηση των περισσότερων τύπων αντικαρκινικής θεραπείας
-μεγάλες καθυστερήσεις και αναβολές προγραμματισμένων ραντεβού
-εμφάνιση μορφών καρκίνου σε προχωρημένα στάδια
-διακοπή προγραμμάτων πρόληψης & προ-συμπτωματικών ελέγχων.
«Οι δύο μελέτες καταγράφουν με σαφήνεια τις αιτίες των καθυστερήσεων στην έναρξη της θεραπείας και της ακτινοθεραπείας, όπως καταγράφηκαν στις έρευνες ασθενών που διεξήχθησαν πριν και μετά την πανδημία, και βιώνονται από τους ασθενείς, προσφέροντας βιώσιμες συστάσεις πολιτικής για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων εμποδίων» επισήμανε η πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου-ΕΛΛΟΚ, κ. Καίτη Αποστολίδου.
Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Εταιρείας Παθολόγων Ογκολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), κυρία Ζένια Σαριδάκη υπογράμμισε ότι «κατά τη διάρκεια της πανδημίας, χάθηκαν ή καθυστέρησαν προσυμπτωματικές εξετάσεις, εξετάσεις παρακολούθησης, θεραπείες ογκολογικών ασθενών, συνεδρίες ακτινοθεραπείας αλλά και ογκολογικά χειρουργεία. Για πρώτη φορά τώρα, μέσω των αποτελεσμάτων των δύο μελετών, έχουμε μια εικόνα για τον βαθμό στον οποίο έγινε αυτό».
Στην αξία της έγκαιρης και σωστής ιστολογικής διάγνωσης σε συνδυασμό με την εκτίμηση των βιοδεικτών που απαιτούνται για τη στοχευμένη και εξατομικευμένη θεραπεία των ασθενών, αναφέρθηκε η πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Παθολογικής Ανατομικής (ΕΕΠΑ), κυρία Αφροδίτη Νόννη, επισημαίνοντας την υποστελέχωση των Παθολογοανατομικών Εργαστηρίων.
Ο κ. Ιωάννης Γ. Καραϊτιανός, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας (ΕΕΧΟ) ανέφερε ότι «κατά τη διάρκεια της αρχικής φάσης της πανδημίας εκτιμάται ότι περισσότερες από 2,5 εκατομμύρια χειρουργικές επεμβάσεις για καρκίνο παγκοσμίως αναβλήθηκαν ως συνέπεια των αναγκών νοσηλείας Covid-19 ασθενών και της έλλειψης κλινών Μονάδων Εντατικής Θεραπείας. Επίσης, καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας σε πολλές χώρες κατέστη αναγκαία η διαλογή ογκολογικών χειρουργικών ασθενών, ενώ παρατηρήθηκε προσέλευση ασθενών σε προχωρημένα στάδια καρκίνου με συνέπεια την αδυναμία ριζικής χειρουργικής αντιμετώπισής τους καθώς οι ασθενείς αμελούσαν τις προληπτικές εξετάσεις για καρκίνο».
Καθυστερήσεις στην έναρξη ακτινοθεραπειών
Σύμφωνα με τη λεπτομερή χαρτογράφηση του ακτινοθεραπευτικού εξοπλισμού στην Ελλάδα καθώς και τις οικονομικές διαστάσεις των δαπανών αποζημίωσης τους, η Ελλάδα διαθέτει 56 μηχανήματα (32 δημόσια-24 ιδιωτικά), υπολειπόμενη του ευρωπαϊκού «στόχου» των 7 μηχανήματων ανά εκατομμύριο κατοίκων, πολλά εκ των οποίων χρήζουν αντικατάστασης λόγω παλαιότητας.
Παρατηρείται σοβαρή υποστελέχωση σε ειδικευμένο προσωπικό (σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα), η οποία αποτελεί έναν από τους λόγους που ενώ στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ η ακτινοθεραπεία είναι η κύρια θεραπεία για περισσότερο από το 60% των ασθενών με καρκίνο, αυτό το ποσοστό στην Ελλάδα εκτιμάται γύρω στο 30% με αποτέλεσμα το σύστημα υγείας να είναι αναγκασμένο να πληρώνει για ακριβότερες θεραπείες οι οποίες είναι λιγότερο αποτελεσματικές.
Καταγράφεται επίσης έντονη αυξητική τάση στο συνολικό πλήθος των συνεδριών και αντίστοιχη αυξητική τάση και στο σύνολο της δαπάνης του ΕΟΠΠΥ στη χώρα.
Περίπου οι μισές Περιφέρειες, 7 από τις 13, έχουν την δυνατότητα συνεδριών ακτινοθεραπείας, με τις υπηρεσίες να είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό συγκεντρωμένες κυρίως στην Αθήνα και δευτερευόντως στην Θεσσαλονίκη .
Τέλος, η συνολική δημόσια δαπάνη αποζημίωσης υπηρεσιών ακτινοθεραπείας στην Ελλάδα αυξήθηκε από 18 εκατ. ευρώ το 2013 σε 27 εκατ. Ευρώ το 2020, ενώ η αντίστοιχη ιδιωτική παρουσίασε μικρότερη αύξηση από 18 εκατ το 2013 σε 24 εκατ. Ευρώ το 2020.
Πέντε προτάσεις για να γεφυρωθεί το χάσμα στη χρήση της ακτινοθεραπείας
Προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα και να γεφυρωθεί το χάσμα στη χρήση της ακτινοθεραπείας στη χώρα μας σε σύγκριση με τις αναπτυγμένες χώρες, η μελέτη καταλήγει σε πέντε προτάσεις:
-Η ακτινοθεραπεία θα πρέπει να αποτελέσει πλέον κεντρικό συστατικό στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των πολιτικών φροντίδας του καρκίνου
-Να αναγνωριστούν όλα τα επαγγέλματα ακτινοθεραπείας και να εναρμονιστούν τα πρότυπα εκπαίδευσης και κατάρτισης με την υπόλοιπη Ευρώπη
-Να γίνουν επενδύσεις στην έρευνα και την ανάλυση δεδομένων για τη συνεχή βελτίωση των αποτελεσμάτων της ακτινοθεραπείας για τους ασθενείς
– Να ενσωματωθεί η ακτινοθεραπεία στο σχεδιασμό της θεραπείας και στη λήψη αποφάσεων και τέλος
– Να γίνει ενημέρωση για τον καίριο ρόλο της ακτινοθεραπείας στην αποτελεσματική ογκολογική περίθαλψη και φροντίδα.
Οι τελικές προτάσεις των επιστημόνων
Η μελέτη για τις καθυστερήσεις στη διάγνωση και την έναρξη της θεραπείας, περιλαμβάνει συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής άμεσης οργανωτικής βελτίωσης, μέσο-μακροπρόθεσμων στόχων και ρυθμιστικών παρεμβάσεων, οι οποίες έχουν ως εξής:
Κατάρτιση Εθνικής Στρατηγικής
Α) Εθνικό Μητρώο Νεοπλασιών,
Β) Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον έλεγχο του καρκίνου
Γ) Ηλεκτρονικός Φάκελος ασθενούς
Οργανωμένα προγράμματα πρόληψης και προ – συμπτωματικών ελέγχων
Α) Αντιμετώπιση κοινωνικών ανισοτήτων
Β) Αξιοποίηση των δομών της ΠΦΥ – συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα
Γ) Καθιέρωση κινήτρων για συμμετοχή των πολιτών σε προ-συμπτωματικούς ελέγχους
Δ) Εφαρμογή εμβολιαστικού προγράμματος για τον ιό HPV
E) Ιδιαίτερη μέριμνα για τους σπάνιους καρκίνους – εκπαίδευση υγειονομικού προσωπικού – ανάπτυξη συνεργασίας με ευρωπαϊκά κέντρα αναφοράς σπάνιων καρκίνων
Επένδυση στις καινοτόμες τεχνολογίες – πρόσβαση στις καινοτόμες διαγνωστικές & θεραπευτικές μεθόδους / Νέα φαρμακευτική πολιτική
Α) Εστίαση – υποστήριξη στις νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις και την Εξατομικευμένη ιατρική
Β) Πρόσβαση των ασθενών στις σύγχρονες διαγνωστικές εξετάσεις (βιοδείκτες, πάνελ βιοδεικτών, NGS)
Γ) Αξιοποίηση νέων τεχνολογιών (Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) – Big Data)
Δ) Νέα προσέγγιση στην φαρμακευτική πολιτική
Ογκολογικά κέντρα – Δίκτυα ολοκληρωμένης ογκολογικής φροντίδας
Α) Αντιμετώπιση του χωροταξικού προβλήματος των ογκολογικών νοσοκομείων
Β) Αντιμετώπιση της έλλειψης συντονισμού μεταξύ των διαφορετικών φάσεων της θεραπείας
Γ) Συμμετοχή δομών της ΠΦΥ
Δ)Δια-λειτουργικότητα και αποσυμφόρηση του συστήματος
Επαρκής στελέχωση & εξοπλισμός των ογκολογικών δομών
Α) Αντιμετώπιση υποστελέχωσης παθολογοανατομικών εργαστηρίων. / καθιέρωση κινήτρων σε ιατρούς για άμεση στελέχωση και φοιτητές ιατρικής για επιλογή της ειδικότητας
Β) Πλήρωση κενών θέσεων λόγω αποχωρήσεων – συνταξιοδοτήσεων, Αιματολόγων & Ογκολόγων παθολόγων, με έμφαση σε δομές της περιφέρειας που υπολειτουργούν
Γ) Πλήρωση θέσεων άλλων ειδικοτήτων που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση του καρκίνου (πχ αναισθησιολόγων)
Δ) Πλήρωση θέσεων ογκολογικών νοσηλευτών, ανάδειξη και αξιοποίηση του ρόλου τους
Για την εφαρμογή όλων αυτών, αναγκαία είναι η έμπρακτη έκφραση πολιτικής βούλησης που θα εξασφαλίσει:
-διασφάλιση όλων των αναγκαίων πόρων
-θεσμοθέτηση της μόνιμης συμμετοχής των ασθενών ή των εκπροσώπων τους
-χαρτογράφηση των διακυμάνσεων στη χρήση ογκολογικής περίθαλψης και στις εκβάσεις ασθενών
-διερεύνηση της εφαρμογής των προγραμμάτων αποζημίωσης με βάση τα αποτελέσματα με σκοπό την ενθάρρυνση της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών.
Ειδήσεις σήμερα:
Κορωνοϊός: Στα 2.249 τα νέα κρούσματα – 335 οι διασωληνωμένοι, 30 θάνατοι
Ο εξορθολογισμός του clawback αποτελεί στόχο της κυβέρνησης, διαβεβαιώνουν Γεωργιάδης – Πλεύρης
