Όπως σημειώνει το Bloomberg, η απάντηση στο ερώτημα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από μία σειρά αβεβαιότητες σχετικά με τον νέο κορωνοϊό, περιλαμβανομένου του εάν μπορεί κάποιος να τον κολλήσει περισσότερο από μία φορά, και βεβαίως το πότε οι επιστήμονες θα καταφέρουν να παράγουν ένα εμβόλιο.
Άλλοι παράγοντες είναι το κόστος και το όφελος από την παράταση των περιοριστικών μέτρων και τι μπορεί η κάθε χώρα να αντέξει από οικονομικής και πολιτικής απόψεως.
1. Επομένως πώς θα τελειώσει;
Κατά κοινή ομολογία, η πανδημία θα τελειώσει μόνον όταν υπάρξει η λεγόμενη «ανοσία της αγέλης». Αυτή εμφανίζεται όταν αρκετά μέλη της κοινότητας προστατεύονται από ένα παθογόνο, το οποίο σταματά και φθίνει. Υπάρχουν δύο τρόποι για να συμβεί αυτό: Ο πρώτος είναι η ανοσοποίηση. Δηλαδή οι ερευνητές να αναπτύξουν ένα εμβόλιο που θα αποδειχθεί ασφαλές και αποτελεσματικό κατά του κορωνοϊού και με το οποίο θα εμβολιαστεί ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Ο δεύτερος είναι σκληρότερος: Αν μολυνθεί με ένα παθογόνο ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας και αναπτύξει έτσι αντιστάσεις σε αυτό.
2. Τι θα κάνουμε μέχρι τότε;
Για πολλές χώρες η στρατηγική είναι τα περιοριστικά μέτρα για να επιβραδύνουν την εξάπλωση του κορωνοϊού, κλείνοντας επιχιερήσεις και σχολεία, απαγορεύοντας τις συναθροίσεις και επιβάλλοντας στους πολίτες να μένουν στα σπίτια τους. Η ιδέα πίσω από αυτό είναι να αποτραπεί μια «έκρηξη» κρουσμάτων που θα γονατίσει τα συστήματα υγείας, προκαλώντας ένα μεγάλο αριθμό θανάτων. Το «ίσιωμα της καμπύλης» κατανέμει τα κρούσματα σε μία μεγλαύτερη χρονική περίοδο και εξασφαλίζει χρόνο στις αρχές να ενισχύσουν τις δυνατότητες διενέργειας εξετάσεων, να εντοπίσουν τα άτομα με τα οποία ήλθαν σε επαφή οι φορείς του κορωνοϊού, να φροντίσουν τους βαριά ασθενείς, να ενισχύσουν τα νοσοκομεία και τον εξοπλισμό τους, π.χ. Με αναπνευστήρες.
3. Πότε μπορούν να χαλαρώσουν οι περιορισμοί;
Οι πολίτες δεν πρέπει να περιμένουν ότι η ζωή θα επιστρέψει στους κανονικούς της ρυθμούς σύντομα. Μια πρώιμη άρση των περιοριστικών μέτρων εγκυμονεί τον κίνδυνο μίας νέας έξαρσης της πανδημίας. Οι Αρχές στην Κίνα άρχισαν να χαλαρώνουν την καραντίνα στην Ουχάν, απ’ όπου ξεκίνησε η πανδημία, δύο μήνες μετά. Αλλά τα μέτρα στην Κίνα ήταν αυστηρότερα από οπουδήποτε αλλού και τουλάχιστον μία επαρχία επέστρεψε στην καραντίνα. Η Αγγλίδα αναπληρώτρια Αρχίατρος Τζένι Χάρις, δήλωσε ότι η ισχύς των μέτρων πρέπει να είναι δύο, τρεις ή ακόμη καλύτερα έως και έξι μήνες. Η καθηγήτρια αναδυόμενων μολυσματικών νοσημάτων της Σχολής Υγιεινής του Λονδίνου, Ανελίς Γουάιλντερ Σμιθ, προτείνει να παραμείνει σε ισχύ το lockdown μέχρις ότου παρατηρηθεί συνεχής μείωση των ημερήσιων νέων κρουσμάτων επί τουλάχιστον δύο εβδομάδες.
4. Και μετά τι;
Ένας «οδικός χάρτης» που συνέταξε ομάδα ειδικών στις ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων και ο πρώην επίτροπος του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), Σκοτ Γκότλιμπ, προβλέπει ένα ενδιάμεσο στάδιο με επαναλειτουργία σχολείων και επιχειρήσεων, αλλά απαγόρευση των συναθροίσεων, συστάσεις στον κόσμο να τηρεί στο μέτρο του δυνατού τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και περιορισμό του χρόνου έκθεσης σε δημόσιους χώρους των ατόμων που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες. Αν αρχίσουν να αυξάνονται και πάλι τα κρούσματα, τα μέτρα θα πρέπει ενταθούν και πάλι. Η έκθεσή τους, που δημοσιεύτηκε από το American Enterprise Institute είναι σαφώς πιο αισιόδοξη για το μέλλον, σε σχέση με τις προβλέψεις ερευνητών του Imperial College του Λονδίνου, τα υπολογιστικά μοντέλα των οποίων αναφέρουν ότι για τα δύο τρίτα του χρόνου που θα απαιτηθεί για να αποκτήσει η κοινωνία «ανοσία της αγέλης» όλα τα νοικοκυριά θα πρέπει να μειώσουν τις επαφές με σχολεία, χώρους εργασίας ή δημόσιους χώρους κατά 75%. Σε κάθε περίπτωση, η δυνατότητα διενέργειας εκτεταμένων διαγνωστικών εξετάσεων είναι σημαντική σε αυτό το στάδιο. Για την Αμερική ο στόχος είναι τουλάχιστον 750.000 τεστ την εβδομάδα.
5. Γιατί είναι τόσο σημαντικές οι διαγνωστικές εξετάσεις;
Ο κορωνοϊός προκαλεί εκατόμβες θυμάτων όχι τόσο επειδή είναι ιδιαίτερα φονικός, αλλά κυρίως επειδή είναι ύπουλος. Πολλοί από τους φορείς δεν αισθάνονται αδιαθεσία και συνεχίζουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες μολύνοντας άλλους εν αγνοία τους. Με τον τρόπο αυτό όσοι έχουν μολυνθεί μπορούν να τεθούν σε καραντίνα και όλοι όσοι ήλθαν σε επαφή μαζί τους να εντοπιστούν, να κάνουν εξετάσεις και όσοι διαγνωστούν θετικοί να απομονωθούν και αυτοί στα σπίτια τους, ώστε να πεοριστεί η διασπορά του κορωνοϊού. Μια άλλη εξέταση αναζητά αντισώματα, για να διαπιστώσει ποιοι έχουν ήδη νικήσει τον ιό κι έτσι συγκεντρώνουν λιγότερες πιθανότητες επαναμόλυνσης, τουλάχιστον για κάποιο διάστημα. Όταν θα είναι διαθέσιμα ευρέως αυτά τα τεστ, ίσως επιστρέψουν σ’ όσους διαγνωστούν θετικοί στα αντισώματα να επιστρέψουν σε πιο φυσιολογικούς ρυθμούς ζωής, όπως σχεδιάζει να κάνει η Γερμανία.
6. Γιατί έχει σημασία το πού ζεις;
Χώρες όπως η Κίνα μπορούν να επιβάλλουν αυστηρότερα περιοριστικά μέτρα και αυστηρότερη επιτήρηση. Αυτό τους δίνει μεγαλύτερες δυνατότητες να κρατήσουν τον ιό υπό έλεγχο αρκεί να έχουν το νού τους για τα εισαγόμενα κρούσματα. Αυτό όμως δεν είναι εύκολο σε άλλες χώρες. Τα φτωχότερα κράτη δεν μπορούν να αντέξουν τόσο εύκολα το σοκ στις οικονομίες τους από παρατεταμένα περιοριστικά μέτρα και συχνά δεν διαθέτουν και τις κατάλληλες υποδομές για εκτεταμένη παρακολούθηση.
7. Πόσο χρόνος θα χρειαστεί για το εμβόλιο;
Δεκάδες εταιρείες και πανεπιστήμια ανά το κόσμο δουλεύουν για την ανάπτυξη εμβολίου, αλλά το αποτέλεσμα δεν είναι απολύτως εγγυημένο. Η διαδικασία παραγωγής εμβολίων είναι συνήθως μακρά και περίπλοκη και περιλαμβάνει χρόνια δοκιμών για να διασφαλιστεί ότι το εμβόλιο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό. Στη μάχη κατά του κορωνοϊού ορισμένοι φαρμακευτικοί κολοσσοί ελπίζουν να έχουν έτοιμο το εμβόλιο σε ένα με ενάμιση χρόνο, αλλά ίσως πρόκειται για αισιόδοξο στόχο. Πέραν από τις συνηθισμένες μεθόδους οι επιστήμονες καταφεύγουν και σε νέες τεχνολογίες, όπως εκείνη που προσθέτει γενετικό υλικό του ιού σε ανθρώπινα κύτταρα, ωθώντας τα να παράξουν πρωτεΐνες που προκαλούν αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος. Ορισμένοι ειδικοί στα εμβόλια πιστεύουν ότι θα πρέπει να έχουμε συγκρατημένη αισιοδοξία όσον αφορά τους στόχους του χρονοδιαγράμματος και το κατά πόσον οι εταιρείες θα μπορέσουν να παράξουν εγκαίρως ικανές ποσότητες εμβολίων.
8. Το γίνεται με τον δεύτερο τρόπο να προκληθεί η «ανοσία τη αγέλης»;
Πρώτα από όλα, αυτός θα υπάρξει μόνο εάν εφόσον κάποιος που έχει προσβληθεί μία φορά από τον ιό αναπτύξει μόνιμη ανοσία. Δεν είναι γνωστό εάν αυτό ισχύει με τον νέο κορωνοϊό. Άγνωστο παραμένει επίσης και το ποσοστό του πληθυσμού θα πρέπει να έχει εκτεθεί στον ιό για να υπάρξει ανοσία της αγέλης. Συνήθως είναι πολύ υψηλό, περίπου 91% για την ιλαρά και 75% για τη διφθερίτιδα. Ο επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος της κυβέρνησης Τζόνσον στη Βρετανία, Πάτρικ Βάλανς, υπολόγισε τον Φεβρουάριο το ποσοστό αυτό για τον κορωνοϊό στο 60%. Αλλά το διάστημα που θα χρειαστεί για να επιτευχθεί ανοσία της αγέλης εξαρτάται από τα μέτρα που εφαρμόζουν οι κατά τόπους κυβερνήσεις για την αναχαίτιση της πανδημίας. Χωρίς αυστηρά περιοριστικά μέτρα θα μπορούσε να επιτευχθεί πολύ ταχύτερα, αλλά με τεράστιες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, αφού τα εθνικά συστήματα υγείας δεν θα μπορούσαν να ανταποκριθούν στον μεγάλο όγκο των ασθενών. Κάποιες μελέτες, βέβαια, υποθέτουν ότι ο πραγματικός αριθμός των μολύνσεων είναι πολύ υψηλότερος από εκείνον των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων κι αν ισχύει αυτό τότε πολλές χώρες είναι πιο κοντά απ’ όσο γνωρίζουμε στην ανοσία της αγέλης.
9, Υπάρχουν άλλοι παράγοντες;
Θα είμαστε τυχεροί εάν η πανδημία επιβραδυνθεί με την άφιξη του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο, όπου καταγράφονται και τα περισσότερα κρούσματα, όπως συμβαίνει με άλλες εποχικές επιδημίες σαν τη γρίπη. Ωωστόσο, παραμένει άγνωστο κατά πόσον η άνοδος της θερμοκρασίας θα παίξει εν προκειμένω σημαντικό ρόλο, ενώ ειδικοί προειδοποιούν ότι ο κορωνοϊός μπορεί να επιστρέψει το φθινόπωρο.
Καθηγητής γενετικής ΑΠΘ: Το DNA μας παίζει ρόλο στο αν θα προσβληθούμε από τον κορωνοϊό
Μπορεί το… Bιάγκρα να κρύβει ουσία-κλειδί στη μάχη κατά του κορωνοϊού;
Πώς η Ελλάδα «ισοπέδωσε» την επιδημική καμπύλη του κορωνοϊού
