Την ανησυχία της εκφράζει η Ευρωπαϊκή Ένωση Νέων Γιατρών (European Junior Doctors – EJD) για την αυξανόμενη τάση στις χώρες της Ευρώπης, σύμφωνα με την οποία νέοι γιατροί και απόφοιτοι Ιατρικής τοποθετούνται υποχρεωτικά σε περιοχές, κυρίως απομακρυσμένες, που παρουσιάζουν ελλείψεις. Η Ελλάδα είναι ανάμεσα στις χώρες που έχει προχωρήσει μια παρόμοια πρωτοβουλία, καθώς εφαρμόζει την υποχρεωτική εκπαίδευση αποφοίτων σε Επείγοντα και κλινικές μεγάλων νοσοκομείων πριν από το υποχρεωτικό «αγροτικό».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση Νέων Γιατρών εξέδωσε μια νέα έκθεση με τίτλο «Από την Εντολή στα Κίνητρα», στην οποία εξετάζει τις προκλήσεις και τις στρατηγικές γύρω από τη διατήρηση των νέων ιατρών, εστιάζοντας στην ακούσια – υποχρεωτική κατανομή του εργατικού δυναμικού και τις επιπτώσεις αυτών των πρακτικών για την υγειονομική περίθαλψη στην Ευρώπη. Στην έκθεση αναλύονται οι πρακτικές οκτώ ευρωπαϊκών – μεταξύ των οποίων η Ελλάδα – με τις οποίες οι κυβερνήσεις προσπαθούν να βάλουν φρένο στο φαινόμενο των «ιατρικών ερήμων», όπως καθιερώθηκαν να λέγονται. Των σοβαρών κενών, δηλαδή, σε ιατρικό προσωπικό.
Όπως αναφέρουν οι Ευρωπαίοι νέοι γιατροί, η Ευρώπη αντιμετωπίζει ένα αυξανόμενο πρόβλημα αποχώρησης του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, γεγονός που καθιστά όλο και πιο δύσκολη τη διατήρηση των επαγγελματιών υγείας, ιδίως των ιατρών. Αυτό έχει συμβάλει, μεταξύ άλλων, στο φαινόμενο της ιατρικής ερημοποίησης, δημιουργώντας κρίσιμες προκλήσεις για τη δημόσια υγεία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι υπάρχει έλλειψη ενός εκατομμυρίου εργαζομένων στον τομέα της υγείας, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για στρατηγικές διατήρησης των εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης στην Ευρώπη. Παρά τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και των κρατών-μελών να εξασφαλίσουν καθολική υγειονομική κάλυψη ενώ αντιμετωπίζουν αυτές τις ελλείψεις, οι προκλήσεις στη διατήρηση του εργατικού δυναμικού εξακολουθούν να υφίστανται.
Ο όρος «ακούσια κατανομή εργατικού δυναμικού» αναφέρεται σε ένα φάσμα υποχρεωτικών πρωτοβουλιών διατήρησης εργατικού δυναμικού που εφαρμόζονται από διάφορα συστήματα υγείας. Αυτές οι πρωτοβουλίες αναγκάζουν τους νέους ιατρούς και τους φοιτητές ιατρικής να εργάζονται σε καθορισμένες, συχνά απομακρυσμένες περιοχές, μακριά από τους προτιμώμενους τόπους διαμονής τους. «Κατά τη διάρκεια της Μεταπτυχιακής Εκπαίδευσης, η κατανομή συχνά δικαιολογείται υπό το πρόσχημα της εκπαίδευσης, αν και πολλές φορές στερείται επαρκούς εποπτείας. Η μη συμμόρφωση με αυτές τις εντολές μπορεί να οδηγήσει σε κυρώσεις ή απώλεια αμοιβής», σημειώνεται στην Έκθεση των Νέων Γιατρών.
Το ελληνικό παράδειγμα
Το ελληνικό Υπουργείο Υγείας, με στόχο την αναβάθμιση της κλινικής εκπαίδευσης που λαμβάνουν οι απόφοιτοι ιατρικής, εισήγαγε μια μεταρρύθμιση στην υποχρεωτική αγροτική υπηρεσία για τους αποφοίτους Ιατρικής. Αυτή η μεταρρύθμιση περιλαμβάνει μία προκαταρκτική κλινική πρακτική διάρκειας έξι μηνών σε ένα δευτεροβάθμιο ή τριτοβάθμιο περιφερειακό νοσοκομείο, ακολουθούμενη από την εξάμηνη υποχρεωτική αγροτική υπηρεσία, εισάγοντας έτσι ουσιαστικά ένα έτος προετοιμασίας για τους απόφοιτους ιατρικής πριν από την είσοδό τους σε προγράμματα ειδικότητας. «Αυτή η αλλαγή ανακοινώθηκε για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 2021 και βρίσκεται ακόμα σε πιλοτική φάση, χωρίς όμως να υπάρχει σαφές σχέδιο για την υλοποίηση ή το χρονοδιάγραμμα, καθώς και χωρίς σαφείς προβλέψεις για την αποζημίωση/μισθούς των νέων ιατρών κατά τη διάρκεια του έτους προετοιμασίας. Αν και αυτή η μεταρρύθμιση υποστηρίζεται από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο (ΠΙΣ), δεν έχει γίνει δεκτή θετικά από τους Έλληνες ειδικευόμενους», σημειώνει η EJD.
Εκτός από την Ελλάδα, παρόμοιες πρακτικές εφαρμόζονται στις εξής χώρες: Κροατία, Λετονία, Λιθουανία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβενία, Ισπανία. Πρόκειται για χώρες με σοβαρές ελλείψεις σε γιατρούς, όπου έχουν δημιουργηθεί «ιατρικές έρημοι», δηλαδή για συγκεκριμένες περιοχές και χωριά δεν υπάρχει ενδιαφέρον στελέχωσης.
Ενδεικτικά, στην Ισπανία για να γίνουν απομακρυσμένες περιοχές πιο ελκυστικές για τους νέους ιατρούς, η ισπανική κυβέρνηση έλαβε μια σειρά πρωτοβουλιών. Αυτές περιλαμβάνουν βελτιωμένες συμβάσεις εργασίας με ανταγωνιστικούς μισθούς και παροχές σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές, καθώς και ευκαιρίες εξειδικευμένης εκπαίδευσης στην αγροτική ιατρική. Επιπλέον, έχει δοθεί έμφαση σε προγράμματα καθοδήγησης (mentorship) που έχουν σχεδιαστεί για να προσελκύουν και να διατηρούν νέους ιατρούς σε αυτές τις περιοχές. Στη Ρουμανία, οι νέοι ιατροί αντιμετωπίζουν μια δύσκολη απόφαση. Έχουν την επιλογή είτε να εγγραφούν σε ένα πρόγραμμα ειδικότητας, το οποίο τους προσφέρει προσωρινή απασχόληση για τη διάρκεια της ειδικότητάς τους, είτε να διεκδικήσουν μία εξαιρετικά ανταγωνιστική θέση που τους εξασφαλίζει μόνιμη θέση μετά την ολοκλήρωση της ειδικότητας. Δυστυχώς, όμως, αυτές οι θέσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες.
Οι συνέπειες
Οι Ευρωπαίοι νέοι γιατροί απαριθμούν τις συνέπειες από τα προγράμματα των κυβερνήσεων που στοχεύουν στην κάλυψη των ελλείψεων, αλλά δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των γιατρών. Όπως λένε:
– Οι στρατηγικές ακούσιας κατανομής μπορεί να επιδεινώσουν τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού, προάγοντας την ένταση και τη δυσαρέσκεια.
– Είναι υψίστης σημασίας να δοθεί προτεραιότητα στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και την επένδυση στην ιατρική εκπαίδευση και κατάρτιση.
– Η εργασία σε προβληματικές περιοχές πρέπει να προωθείται μέσω της δημιουργίας θετικών και ελκυστικών κινήτρων, όπως υψηλότεροι μισθοί και καλύτερες συνθήκες εργασίας.
– Είναι επιτακτικό να αποφεύγεται η υποβάθμιση της ποιότητας της ιατρικής εκπαίδευσης και κατάρτισης λόγω των αναγκών του σχεδιασμού του εργατικού δυναμικού.
Ολόκληρη η έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Νέων Γιατρών είναι διαθέσιμη εδώ.
ΕΣΥ: Αγώνας δρόμου να μη φύγουν οι γιατροί – Θα αποδώσουν τα τρία κίνητρα του υπουργείου Υγείας;
ΕΣΥ: Γιατροί, νοσηλευτές, τραυματιοφορείς – Δείτε τους απίστευτα χαμηλούς μισθούς τους
