Η διαλειμματική νηστεία και οι δίαιτες χαμηλών θερμίδων έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλείς τα τελευταία χρόνια, λόγω των πολλαπλών υποσχόμενων οφελών τους για την υγεία. Έρευνες έχουν δείξει ότι αυτές οι πρακτικές μπορούν να καθυστερήσουν την εμφάνιση ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία και να αυξήσουν το προσδόκιμο ζωής. Ωστόσο, μια νέα μελέτη από το MIT φέρνει στο φως ένα ενδεχόμενο αρνητικό αποτέλεσμα: Η διαδικασία της αναγέννησης των βλαστοκυττάρων, που ενεργοποιείται μετά τη νηστεία, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του εντέρου.
Η ομάδα των ερευνητών του MIT, με επικεφαλής τον καθηγητή βιολογίας Omer Yilmaz, διερεύνησε τον τρόπο με τον οποίο η νηστεία επηρεάζει τα βλαστοκύτταρα του εντέρου. Τα βλαστοκύτταρα αυτά είναι υπεύθυνα για την αναγέννηση του εντερικού ιστού και την αποκατάσταση τραυματισμών ή φλεγμονών. Προηγούμενες μελέτες της ίδιας ομάδας είχαν δείξει ότι η νηστεία ενισχύει την αναγεννητική ικανότητα αυτών των κυττάρων, βοηθώντας στην καλύτερη λειτουργία του εντέρου.
Η σημασία της φάσης της επανέναρξης της διατροφής
Στη νέα αυτή μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Nature, οι ερευνητές εξέτασαν πώς η επανέναρξη της διατροφής μετά από περίοδο νηστείας επηρεάζει την αναγέννηση των βλαστοκυττάρων του εντέρου. Τα ποντίκια που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες: μία που νήστευε για 24 ώρες, μία που νήστευε για 24 ώρες και στη συνέχεια έτρωγε για άλλες 24 ώρες, και μία ομάδα ελέγχου που έτρωγε κανονικά καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αναγεννητική ικανότητα των βλαστοκυττάρων αυξανόταν σημαντικά κατά την περίοδο της επανέναρξης της διατροφής, όμως ήταν σε καταστολή κατά τη διάρκεια της νηστείας. Αυτή η έντονη αναγέννηση ενεργοποιείται από μια σηματοδοτική οδό, γνωστή ως mTOR, που ρυθμίζει την ανάπτυξη των κυττάρων και τον μεταβολισμό τους. Όταν η οδός αυτή ενεργοποιείται, τα κύτταρα παράγουν μεγάλες ποσότητες πρωτεϊνών, απαραίτητες για την αναγέννηση και την ανάπτυξη νέων κυττάρων.
Η σκοτεινή πλευρά της αναγέννησης
Ωστόσο, η έρευνα αποκάλυψε και έναν σημαντικό κίνδυνο. Όταν τα βλαστοκύτταρα βρίσκονται σε αυτή την υπερδραστήρια κατάσταση, γίνονται πιο ευάλωτα σε καρκινικές μεταλλάξεις. Συγκεκριμένα, τα ποντίκια που εκτέθηκαν σε καρκινογόνες μεταλλάξεις κατά τη διάρκεια της περιόδου επανέναρξης της διατροφής εμφάνισαν πιο συχνά προκαρκινικούς πολύποδες στο έντερο, συγκριτικά με εκείνα που δε νήστεψαν ή που εκτέθηκαν στις μεταλλάξεις κατά τη διάρκεια της νηστείας.
«Η αυξημένη δραστηριότητα των βλαστοκυττάρων είναι καλή για την αναγέννηση, αλλά η υπερβολική δραστηριότητα με την πάροδο του χρόνου μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες», σημειώνει ο καθηγητής Yilmaz. Η έρευνα αυτή αναδεικνύει τη σύνθετη σχέση μεταξύ νηστείας και καρκίνου, επισημαίνοντας ότι η περίοδος επανέναρξης της διατροφής μπορεί να είναι σημαντική για την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων, ειδικά όταν υπάρχει έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες.
Τι ισχύει για τους ανθρώπους;
Παρά τα ενδιαφέροντα αυτά ευρήματα, ο Yilmaz τονίζει ότι οι μελέτες αυτές έγιναν σε ποντίκια και δεν μπορούμε να βγάλουμε άμεσα συμπεράσματα για τους ανθρώπους. «Η κατάσταση στους ανθρώπους είναι πολύ πιο περίπλοκη», λέει, προσθέτοντας ότι χρειάζονται περαιτέρω έρευνες για να καθοριστεί αν και πώς η νηστεία επηρεάζει την ανάπτυξη καρκίνου στον άνθρωπο.
Επιπλέον, ο καθηγητής υπογραμμίζει ότι τα αναγεννητικά οφέλη της νηστείας μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικά για άτομα που υποβάλλονται σε θεραπείες όπως η ακτινοβολία, η οποία μπορεί να προκαλέσει βλάβες στον εντερικό ιστό. Η διαλειμματική νηστεία παραμένει ένα εργαλείο με πολλές προοπτικές για τη βελτίωση της υγείας, αλλά με την προϋπόθεση ότι πρέπει να γνωρίζουμε και τους πιθανούς κινδύνους.
Αδυνάτισμα: Με διαλειμματική νηστεία ή μέτρηση θερμίδων; Οι ερευνητές του Johns Hopkins απαντούν
Διαλειμματική νηστεία: Επικίνδυνη για την υγεία της καρδιάς; Ανατροπή από νεότερη μελέτη
Διαβήτης: Το έξυπνο διατροφικό κόλπο που ρυθμίζει το σάκχαρο
