Παρά την φιλόδοξη προσπάθεια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την εξάλειψη των ηπατιτίδων Β και C έως το 2030, την διαθεσιμότητα θεραπειών που επιφέρουν ίαση της ηπατίτιδας C και την ύπαρξη προληπτικών εμβολίων για την ηπατίτιδα Β αλλά και θεραπειών για την διαχείρισή της, πολλές πτωχές χώρες βρίσκονται πολύ μακριά από τον στόχο αυτό, τόσο λόγω ελλιπούς ιδίας χρηματοδότησης αλλά και δωρεών.
Πάντως ένα νέο πολλά υποσχόμενο πιλοτικό πρόγραμμα που θα τεθεί σε εφαρμογή στο Ουζμπεκιστάν μετά την φετινή Παγκόσμια Ημέρας κατά της Ηπατίτιδας (28 Ιουλίου) φιλοδοξεί να ελέγξει επί της ουσίας την αποτελεσματικότητα ενός κλιμακωτού και βιώσιμου μηχανισμού χρηματοδότησης που θα καταστήσει τις θεραπείες για τις ηπατίτιδες οικονομικά προσιτές για όλους, με τέσσερις στους πέντε ασθενείς να «επιχορηγούν» την θεραπεία για έναν στους πέντε που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν οικονομικά.
«Επειδή είναι απίθανο οι δωρητές ή οι κυβερνήσεις των κρατών να χρηματοδοτήσουν τα προγράμματα εξάλειψης της ηπατίτιδας, οι πτωχές και μεσαίες εισοδηματικά χώρες χρειάζονται απελπισμένα ένα νέο σύστημα πληρωμής για την διάγνωση, επίβλεψη και θεραπεία των ηπατιτίδων Β και C», σύμφωνα με τον Δρ. Homie Razavi, διευθυντή του μη κυβερνητικού Ιδρύματος Ανάλυσης της Νοσηρότητας, που διαχειρίζεται το πιλοτικό πρόγραμμα και το χρηματοδοτεί με 1,1 εκατομμύρια δολάρια.
Και προσθέτει πως «η έρευνά μας δείχνει ότι οι ασθενείς μπορούν και πράγματι πληρώνουν την θεραπεία τους όταν το κόστος της έχει λογική τιμή. Οι ασθενείς σε αυτές τις χώρες ήδη πληρώνουν από την τσέπη τους για παροχές Υγείας. Αν οι τιμές παραμείνουν χαμηλές, η πλειοψηφία των πολιτών θα μπορούν να πληρώσουν για την θεραπεία τους και εμμέσως να γίνουν χρηματοδότες αυτών που δεν μπορούν. Ο ρόλος των κυβερνήσεων σε αυτή την περίπτωση είναι να εξασφαλίζουν ότι υπάρχουν επαγγελματίες υγείας και φυσικά να αναχαιτίζουν τις αυξήσεις στις τιμές των φαρμάκων. Στην πιλοτική μας μελέτη, 250.000 άτομα θα υποβληθούν δωρεάν σε έλεγχο και διάγνωση, και για κάθε τέσσερις ασθενείς που πληρώνουν, ένας πέμπτος (το πτωχότερο 20%) θα παίρνει δωρεάν τη θεραπεία».
Ο λόγος που για το πιλοτικό πρόγραμμα επελέγη το Ουζμπεκιστάν είναι διότι στα 32 εκατομμύρια πληθυσμού, ένας στους 12 πολίτες, δηλαδή περίπου 2,5 εκατομμύρια έχει ηπατίτιδα Β, με το 90% να είναι αδιάγνωστοι και το 99% να υποβάλλεται σε θεραπεία. Επίσης, ένας στους 30 (δηλαδή 1 εκατομμύριο) έχει ενεργό ηπατίτιδα C, με το 97% να είναι αδιάγνωστοι και το 98% αθεράπευτοι. Επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι περίπου 53.000 άτομα πεθάνουν κάθε χρόνο από ηπατικά νοσήματα και καρκίνο σχετικό με τις ηπατίτιδες Β και C, δηλαδή ένας θάνατος ανά 40 λεπτά. «Η στρατηγική είναι να προληφθεί σχεδόν κάθε θάνατος», εξηγεί ο Δρ. Razavi καθώς σύμφωνα με τον ίδιο αυτές οι δύο μορφές ηπατίτιδας έχουν τεράστια επίπτωση στις οικογένειες των πασχόντων και την οικονομία της χώρας.
Το πιλοτικό πρόγραμμα που έχει στόχο 250.000 πολίτες στην Τασκένδη χρηματοδοτείται από το GPRO, ένα αποθεματικό που επιτρέπει σε χώρες να κάνουν μικρές παραγγελίες φαρμάκων με έκπτωση επί των αρχικών τιμών. Στην προκειμένη περίπτωση, οι ασθενείς θα πληρώσουν 50% λιγότερο για την θεραπεία τους απ’ ότι σήμερα. Κι ενώ το πρόγραμμα είναι πιλοτικό και αφορά μια μεμονωμένη χώρα, οι φαρμακευτικές εταιρίες που συνεργάζονται με το GPRO έχουν συμφωνήσει να παρέχουν φάρμακα και διαγνωστικά τεστ με τιμές με έκπτωση βάσει του όγκου της παραγγελίας, ώστε να δοθεί παγκοσμίως το μήνυμα ότι μπορεί να είναι βιώσιμο ένα εθνικό πρόγραμμα εξάλειψη των ηπατιτίδων.
Όταν συνυπολογιστεί το κόστος του ελέγχου και της διάγνωσης, η τιμή που θα πληρώνει κάθε ασθενής θα είναι λιγότερο από 10 δολάρια τον μήνα για τη θεραπεία της ηπατίτιδας Β και λιγότερο από 95 δολάρια μηνιαίως για την ηπατίτιδα C.
«Το κόστος του προγράμματος είναι μηδενικό για την κυβέρνηση. Συμφώνησε να παρέχει φροντιστές Υγείας για τον έλεγχο πληθυσμού και να βοηθήσει επίσης στην μη αύξηση των τιμών με ελέγχους στην εφοδιαστική αλυσίδα. Οι τιμές είναι 50% χαμηλότερες απ’ ό,τι πληρώνουν σήμερα οι ασθενείς στο Ουζμπεκιστάν και τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν θα καλύψουν το κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων για όλους, και τη δωρεάν θεραπεία για το 20% του πληθυσμού που δεν μπορεί τώρα να καλύψει το κόστος της αγωγής», συμπληρώνει ο Rick Dunn, επικεφαλής διευθυντής του Ιδρύματος Ανάλυσης της Νοσηρότητας.
Για την υλοποίηση του προγράμματος η κυβέρνηση του Ουζμπεκιστάν έχει παραιτηθεί από τα τέλη εισαγωγής των θεραπειών για τις ηπατίτιδες και το Ερευνητικό Ινστιτούτο Ιολογίας της χώρας θα συντονίζει τις σχετικές δομές (πολυκλινικές) της Τασκένδης και τους επαγγελματίες Υγείας. Επίσης, θα θα διανείμει ενημερωτικό υλικό και θα πραγματοποιήσει καμπάνια μέσω όλων των δικτύων ενημέρωσης για να ενθαρρύνει τους πολίτες να υποβληθούν σε δωρεάν έλεγχο και θεραπεία.
Υπάρχουσα κρατική επιτροπή θα καθορίσει ποιος μπορεί και ποιος δεν μπορεί να καλύψει το κόστος της θεραπείας του και αναλόγως θα εκδίδει κουπόνια για δωρεάν θεραπείες. Κατά τη διάρκεια του πιλοτικού προγράμματος, όποιος διαγιγνώσκεται με ηπατίτιδα θα έχει την επιλογή να μη κάνει θεραπεία, να την πληρώσει ή να την λάβει δωρεάν παρέχοντας κάθε φορά τα ανάλογα δικαιολογητικά στην αρμόδια επιτροπή.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι έτσι θα υποβληθούν σε θεραπεία 17.000 άτομα με ηπατίτιδα Β και 10.000 με ηπατίτιδα C.
«Δεν μπορούμε να μείνουμε άπραγοι περιμένοντας ένα θαύμα για την εξάλειψη της ηπατίτιδας στις πτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες. Χωρίς καινοτόμες και βιώσιμες στρατηγικές χρηματοδότησης οι χώρες αυτές δεν θα πετύχουν τον στόχο του ΠΟΥ για εξάλειψη των ηπατιτίδων έως το 2030. Και εκατομμύρια άνθρωποι θα πεθάνουν από μια προλήψιμη και ιάσιμη νόσο όπως η ηπατίτιδα C ή μια προλήψιμη και διαχειρίσιμη όπως η ηπατίτιδα Β. Το πιλοτικό πρόγραμμα του Ουζμπεκιστάν είναι ένα παράδειγμα χρηματοδοτικής αλλαγής και μπορεί να γίνει η βάση για την φροντίδα υγείας παγκοσμίως», καταλήγει ο Δρ. Razavi.
