Κομβικός είναι ο ρόλος των τοπικών Συντονιστών Μεταμοσχεύσεων που ξεκίνησαν από τον Απρίλιο του 2022 σε επτά νοσοκομεία της χώρας, συμβάλλοντας στην ανοδική πορεία της δωρεάς οργάνων και κατά συνέπεια των μεταμοσχεύσεων. Πρόκειται για ένα ευαίσθητο πεδίο στη χώρα μας, η οποία είναι… πίσω σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Όμως, το τελευταίο διάστημα με στοχευμένες παρεμβάσεις τα δεδομένα έχουν αλλάξει.
Η δωρεά οργάνων και οι μεταμοσχεύσεις, σημαντικό μέρος της δουλειάς μέσα στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, συζητήθηκαν στο πλαίσιο του 19ου Συνεδρίου Εντατικής Θεραπείας που διοργάνωσε η Ελληνική Εταιρεία Εντατικής Θεραπείας από τις 13 έως τις 16 Δεκεμβρίου στο Μέγαρο Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο Αθηνών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε η επικεφαλής του Συντονιστικού Κέντρου του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ), Γιούλη Μενουδάκου, σε σχετική συνεδρία που συντόνισαν η Καθηγήτρια Πνευμονολογίας – Εντατικής Θεραπείας στον «Ευαγγελισμό», Αναστασία Κοτανίδου και η Συντονίστρια – Διευθύντρια ΜΕΘ ενηλίκων του Ιπποκρατείου Θεσσαλονίκης, Ελένη Μουλούδη, οι δότες οργάνων εφέτος είναι 85 μέχρι τώρα και σε λίγες ημέρες θα ξεπεράσουν τους 87. Πέρυσι ήταν όλη τη χρονιά 69.
Ενδιαφέρον έχουν τα δεδομένα από το 2019 και η σύγκριση της Ελλάδας με άλλες χώρες που έχουν παρόμοιο πληθυσμό. Συγκεκριμένα, το 2019 ο αριθμός δοτών στην Ελλάδα ανήλθε σε 61, έναντι 347 στην Πορτογαλία, 288 στην Τσεχία, 321 στο Βέλγιο και 206 στην Αυστρία.
Τι έφταιγε και η χώρα μας είχε τόσο χαμηλά νούμερα; Σύμφωνα με την κυρία Μενουδάκου, η χρόνια αυτή κατάσταση συντηρούταν από τις εξής παραμέτρους: Ανεπάρκεια έγκαιρου εντοπισμού δυνητικών δοτών στα νοσοκομεία εντός και εκτός ΜΕΘ, συστημικά «αόρατη» και μη αποζημιούμενη διαδικασία δωρεάς οργάνων, ανυπαρξία Τοπικών Συντονιστών Μεταμοσχεύσεων, καθ’ ύλην αρμόδιων για τις διαδικασίες της δωρεάς, διαχρονική ανεπάρκεια ρυθμιστικού, ελεγκτικού και αναπτυξιακού ρόλου του ΕΟΜ και διαχρονική ανεπάρκεια ειδικών Μονάδων Μεταμόχευσης.
Την 1η Απριλίου 2022, προσελήφθησαν από τον ΕΟΜ και χρηματοδοτήθηκαν από το Ίδρυμα Ωνάση επτά Συντονιστές Μεταμοσχεύσεων και τοποθετήθηκαν σε ισάριθμα νοσοκομεία: Στον «Ευαγγελισμό», στο «Σωτηρία», στο νοσοκομείο Νίκαιας, στο «Ιπποκράτειο» Θεσσαλονίκης, στο «Παπανικολάου» Θεσσαλονίκης, στο Πανεπιστημιακό Ιωαννίνων καθώς και στο Πανεπιστημιακό του Ηρακλείου. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που παρουσίασε η κυρία Μενουδάκου, πριν από την τοποθέτησή τους, την πενταετία που προηγήθηκε του 2022, τα νοσηλευτικά ιδρύματα αυτά κατέγραφαν 15 δότες ανά έτος. Από το 2022 και μετά έχουν διπλασιάσει τον αριθμό των δοτών, καταγράφοντας 31 δότες ανά έτος.
Η αλλαγή στο τοπίο της δωρεάς οργάνων και των μεταμοσχεύσεων, όμως, δεν είναι μόνο θέμα Τοπικών Συντονιστών αλλά και γενικότερων στοχευμένων παρεμβάσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι και στα νοσοκομεία που δεν έχουν Συντονιστή Μεταμοσχεύσεων υπάρχει αύξηση κατά 32% στον αριθμό των δοτών οργάνων. Στο νοσοκομείο «Αττικόν», για παράδειγμα, που έχει το προβάδισμα στη δωρεά οργάνων, εφέτος 16 οικογένειες συναίνεσαν σε δωρεά οργάνων των ανθρώπων τους που δυστυχώς έχασαν τη ζωή τους. «Είναι ένας αριθμός που δεν έχει επιτευχθεί ποτέ από καμία Μονάδα Εντατικής Θεραπείας στο παρελθόν. Η προηγούμενη καλύτερη επίδοση ήταν από το στυλοβάτη της δωρεάς στη Βόρεια Ελλάδα, το νοσοκομείο Παπανικολάου με 14 δότες το 2006 και πραγματικά χαιρόμαστε που συμβάλαμε στο ότι κάποιοι συμπολίτες μας θα πάρουν τα καλύτερα δώρα Χριστουγέννων», δήλωσε στο ygeiamou.gr ο Καθηγητής Πνευμονολογίας – Εντατικής Θεραπείας στο νοσοκομείο «Αττικόν» και επιστημονικός υπεύθυνος του Ελληνικού Προγράμματος Μεταμόσχευσης Πνευμόνων, Ηρακλής Τσαγκάρης.
Άλλες παρεμβάσεις
Η χώρα μας από το 2019 έχει μπει δυναμικά και στις μεταμοσχεύσεις πνευμόνων. Μέχρι στιγμής έχουν πραγματοποιηθεί 29 τέτοιες μεταμοσχεύσεις, με τις 14 εξ αυτών να είναι σε ασθενείς με πνευμονική ίνωση.
Σημαντικό στον τομέα δωρεάς οργάνων και μεταμοσχεύσεων είναι η κοστολόγηση για πρώτη φορά της αφαίρεσης οργάνων που θεσμοθετήθηκε. Μάλιστα, ένα μέρος των χρημάτων θα κατευθύνεται στο νοσοκομείο του δότη. Επιπλέον, το 2024 αναμένονται εθνικές οδηγίες διαχείρισης δότη. Επίσης, τον Μάρτιο του 2023 η ελληνική νομοθεσία προέβλεψε τη δυνατότητα δωρεάς οργάνων όχι μόνο μετά από αναστρέψιμη βλάβη του εγκεφαλικού στελέχους αλλά και από αναστρέψιμη παύση της καρδιακής λειτουργίας (καρδιακός θάνατος). Βέβαια, οι εντατικολόγοι θεωρούν ότι υπάρχει ανάγκη επικαιροποίησης των κριτηρίων εγκεφαλικού θανάτου, όταν οι κατευθυντήριες διαφοροποιούνται σημαντικά ανάμεσα στις χώρες.
Το Συνέδριο
Το 19ο Συνέδριο Εντατικής Θεραπείας ολοκληρώθηκε με μεγάλη συμμετοχή εντατικολόγων από ολόκληρη την Ελλάδα και πρωτοφανή αριθμό εγγραφών. Για πρώτη φορά εφέτος συνδιοργανώθηκε με την κυπριακή Εταιρεία Εντατικής Θεραπείας, μια σημαντική κίνηση εξωστρέφειας, και εστίασε σε μεγάλο βαθμό στην εκπαίδευση των γιατρών των ΜΕΘ.
«Η Εντατική Θεραπεία είναι η ραχοκοκκαλιά του νοσοκομείου και όχι μόνο. Είναι το πιο σημαντικό κομμάτι της σύγχρονης ιατρικής και είναι πάντα up-to-date. Είναι ο χώρος όπου εφαρμόζεται όλη η σύγχρονη ιατρική, με γνώμονα πάντα την καλή αντιμετώπιση των ασθενών και την επιβίωσή τους. Σκοπός μας είναι να αποδίδουμε στην κοινωνία ανθρώπους λειτουργικούς και να επιβιώνουν όσο και πιο πολύ μπορούν. Η Εντατική Θεραπεία περιθάλπτει τα βαρύτερα των περιστατικών και μπορεί 30 χρόνια πριν οι γιατροί να έβλεπαν αυτά τα βαριά περιστατικά και με πολλή θλίψη τους να μη μπορούσαν να τα αντιμετωπίσουν, σήμερα, όμως, με τις εξελίξεις της Εντατικής Θεραπείας και τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των γιατρών έχουμε καταφέρει να ανεβάσουμε τα ποσοστά επιβίωσης των βαρέως πασχόντων», δήλωσε στο ygeiamou.gr η Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας και Χειρουργός – Εντατικολόγος στον «Ευαγγελισμό», Μαρία Θεοδωρακοπούλου.
