Η δημιουργία 20 νοσοκομειακών δικτύων με τη λογική Κόμβου και Ακτίνας, ξεχωριστών δικτύων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), ίσων σε αριθμό με τα 314 Κέντρα Υγείας, και η επανίδρυση του ΕΣΥ ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) με σκοπό να λειτουργήσει ως ανεξάρτητος δημόσιος οργανισμός, είναι βασικά σημεία πρότασης της διαΝΕΟσις για τη Διακυβέρνηση του ΕΣΥ.
Το νέο κείμενο πολιτικής αποτελεί συνέχεια της μεγάλης έρευνας της διαΝΕΟσις που πραγματοποίησε το 2020 για την ανασυγκρότηση του ΕΣΥ. Επιχειρεί να εξειδικεύσει έναν από τους πέντε πυλώνες εκείνης της μελέτης: Για την οργάνωση και τη διοίκηση του ΕΣΥ. Η πρόταση υπογράφεται από ομάδα τεσσάρων καθηγητών ελληνικών πανεπιστημίων με συντονιστή τον Ομότιμο Καθηγητή Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής στο ΕΚΠΑ και Διευθυντή του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ), Γιάννη Τούντα και μέλη τους καθηγητές Βασίλη Κέφη του Πάντειου Πανεπιστημίου, Νίκο Πολύζο του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου και Κυριάκο Σουλιώτη του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Μοντέλο διοίκησης από το 1980
Σύμφωνα με τους συγγραφείς του κειμένου πολιτικής, το ελληνικό σύστημα υγείας, σε αντίθεση με πολλά ευρωπαϊκά, «δεν διαθέτει ούτε κεντρική διοίκηση, ούτε διοικητικά στελέχη επιλεγμένα με αδιάβλητες διαδικασίες». Το ΕΣΥ διοικείται κεντρικά σε πολύ μεγάλο βαθμό από «αδύναμες υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας» και από τα επιτελεία των υπουργών κάθε περιόδου.
Πιο αναλυτικά, το Υπουργείο Υγείας είναι αυτό που βάζει τις προτεραιότητες και καθορίζει το ύψος της χρηματοδότησης για τις προτεινόμενες δράσεις. Κατανέμει τους σχετικούς πόρους, εισηγείται τις αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο και αναλαμβάνει την εφαρμογή των νόμων και των μεταρρυθμίσεων. Έχει επίσης την ευθύνη για τους επαγγελματίες υγείας και συντονίζει το σύστημα προσλήψεων νέου υγειονομικού προσωπικού. Επίσης, εκτός του ΕΣΥ, έχει την ευθύνη της ρύθμισης του ιδιωτικού τομέα. Παρότι οι ΥΠΕ είχαν αρχικά σχεδιαστεί για να διαθέτουν κάποιες διοικητικές αρμοδιότητες, «τελικά η συνεισφορά τους σε αυτό το πεδίο είναι περιορισμένη», σημειώνει η διαΝΕΟσις.
Με βάση το σημερινό τρόπο λειτουργίας του ΕΣΥ, τα δημόσια νοσοκομεία στην Ελλάδα είναι αυτά που σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος της φροντίδας. Το σύστημα είναι «νοσοκομειο-κεντρικό»: 128 γενικά νοσοκομεία ανήκουν σήμερα στο ΕΣΥ (λειτουργούν επίσης, εκτός ΕΣΥ, 141 ιδιωτικά) καθώς και 10 ειδικά νοσοκομεία -ψυχιατρικά, γυναικολογικά-μαιευτικά, παιδιατρικά και ογκολογικά.
Η δομή με την οποία λειτουργούν τα νοσοκομεία, παρότι άλλαξε πολλές φορές με τα χρόνια, βασίζεται ακόμα σε μεγάλο βαθμό στη δομή του ΕΣΥ τη δεκαετία του 1980, όταν αυτό ιδρύθηκε. «Έκτοτε οι ανάγκες για υπηρεσίες στη χώρα έχουν αλλάξει, ενώ έχουν επίσης αναδειχθεί καλύτερα μοντέλα διοίκησης συστημάτων υγείας. Η ανεπάρκεια αυτής της οργανωτικής δομής του ΕΣΥ φαίνεται και εκ του αποτελέσματος. Το προσωπικό, οι κλίνες, οι κλινικές και τα εργαστήρια είναι άνισα κατανεμημένα με αποτέλεσμα η κατανομή τους στη χώρα να μην ακολουθεί τη δημογραφία και τις ανάγκες υγείας του τοπικού πληθυσμού. Συχνά λείπει από τα νοσοκομεία απαραίτητος τεχνολογικός εξοπλισμός, είτε για τη διάγνωση/επέμβαση είτε για την καταγραφή και την καταχώριση δεδομένων -εκεί δε που υπάρχει πολλές φορές υπο-χρησιμοποιείται. Τα τμήματα επειγόντων περιστατικών και τα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων πολύ συχνά εξυπηρετούν περιστατικά, τα οποία θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν σε πρωτοβάθμιο επίπεδο, εκτός νοσοκομείων», σημειώνουν οι συγγραφείς στη μελέτη της διαΝΕΟσις.
Το μοντέλο Hub-and-Spoke
Ανάμεσα στις αλλαγές που προτείνει η διαΝΕΟσις για την Διακυβέρνηση του ΕΣΥ, είναι το μοντέλο «Hub-and-Spoke» (Κόμβου και Ακτίνας) για την οργάνωση της νοσοκομειακής φροντίδας. Το μοντέλο αυτό προβλέπει τον προσδιορισμό ενός νοσοκομείου-κόμβου το οποίο παρέχει τις πιο εντατικές ιατρικές υπηρεσίες, έχει την υψηλότερη επένδυση πόρων και τη μεγαλύτερη συγκέντρωση της πιο προηγμένης ιατρικής τεχνολογίας. Γύρω από το νοσοκομείο-κόμβο υπάρχουν δορυφορικά νοσοκομεία-ακτίνες που προσφέρουν πιο περιορισμένες υπηρεσίες που διανέμονται σε όλο το δίκτυο φροντίδας (σε πρωτοβάθμιο και δευτεροβάθμιο επίπεδο), ανάλογα με το μέγεθός τους και το εύρος των τμημάτων που διαθέτουν.
Συγκεκριμένα, προτείνεται η δημιουργία 20 νοσοκομειακών δικτύων και η κατανομή τους αναλόγως τις ανάγκες. Αυτό σημαίνει ότι στην Αττική δεν θα υπάρχει ένα δίκτυο αλλά περισσότερα. Επιπλέον, τα συμπλέγματα νοσοκομείων θα δώσουν την ευκαιρία καλύτερης κατανομής των υπηρεσιών. Σήμερα στην Περιφέρεια υπάρχουν περιοχές που διαθέτουν παραπάνω από ένα νοσοκομείο. Τέτοια παραδείγματα είναι η Αργολίδα, η Βοιωτία, η Ηλεία. Με το νέο μοντέλο θα ανοίξει ο δρόμος διαφορετικής αξιοποίησης κάποιων εξ αυτών των δομών, με τη μετατροπή τους, για παράδειγμα, σε εξειδικευμένες δομές (πχ ανακουφιστικής φροντίδας).
Ποια νοσοκομεία θα λειτουργήσουν ως κόμβοι
Τα Γενικά, Πανεπιστημιακά ή Περιφερειακά νοσοκομεία που προτείνεται να λειτουργήσουν ως κόμβοι είναι τα εξής:
1. Ευαγγελισμός
2. Λαϊκό
3. Ιπποκράτειο
4. Γεννηματάς
5. Σισμανόγλειο
6. Ν. Ιωνίας «Αγία Όλγα»
7. «Αττικόν»
8. Νίκαιας ή Τζάνειο
9. Νοσοκομείο Ρόδου
10. ΑΧΕΠΑ
11. Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης
12. Παπαγεωργίου
13. Κοζάνης
14. Πανεπιστημιακό Αλεξανδρούπολης
15. Πανεπιστημιακό Ιωαννίνων
16. Πανεπιστημιακό Λάρισας
17. Πανεπιστημιακό Ρίο Πατρών
18. Πανεπιστημιακό Ηρακλείου Κρήτης
19. Νοσοκομείο Τρίπολης
20. Νοσοκομείο Λαμίας
Η Πρωτοβάθμια
Στον τομέα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας προτείνεται η δημιουργία δικτύων ΠΦΥ που θα είναι όσα και τα Κέντρα Υγείας της χώρας. Το δίκτυο ΠΦΥ θα διοικείται από τον διευθυντή ιατρό του Κέντρου Υγείας αναφοράς και από 5μελή διοικούσα επιτροπή, στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι: της ΥΠε, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των εργαζομένων στις δομές του δικτύου και της Κοινωνίας των Πολιτών (π.χ. σύλλογοι ασθενών). Σε κάθε δίκτυο ΠΦΥ προτείνεται να διασυνδέονται λειτουργικά οι ιδιώτες προσωπικοί γιατροί, τα Δημοτικά Ιατρεία και ο συμβεβλημένος με τον ΕΟΠΥΥ ιδιωτικός τομέας.
Στην πρόταση 12 σημείων της διαΝΕΟσις περιλαμβάνονται ακόμη τα εξής:
– Το ΕΣΥ επανιδρύεται ως ΝΠΔΔ, προκειμένου να λειτουργήσει ως ανεξάρτητος δημόσιος οργανισμός. Με αυτό τον τρόπο αποκτά διοικητική αυτονομία από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου υγείας.
– Το ΕΣΥ διοικείται από ΔΣ με πρόεδρο/γενικό εκτελεστικό διευθυντή, που επιλέγεται από ειδική υπερκομματική επιτροπή κατόπιν ανοικτού διαγωνισμού, και μέλη τους διοικητές των ΥΠε (Υγειονομικών Περιφερειών), που και αυτοί επιλέγονται με ανάλογη διαδικασία.
– Το Υπουργείο Υγείας διατηρεί τον στρατηγικό και εποπτικό ρόλο του, ο οποίος μάλιστα αναβαθμίζεται.
-Δημιουργείται Κέντρο Στρατηγικού Σχεδιασμού και Αξιολόγησης ως ΝΠΙΔ, το οποίο εντάσσεται στη διοικητική δομή του ΕΣΥ μαζί με τον ΟΔΙΠΥ (Οργανισμός Διαχείρισης Ποιότητας Υγείας) και το ΚΕΤΕΚΝΥ (Κέντρο Τεκμηρίωσης και Κοστολόγησης Νοσοκομειακών Υπηρεσιών), που ήδη λειτουργούν ως ΝΠΙΔ.
– Οι ΥΠε (ΝΠΔΔ) αυξάνονται σε 13, αντίστοιχα με τις Διοικητικές Περιφέρειες της χώρας ή εναλλακτικά από 7 σε 8 με βάση λειτουργικά κριτήρια, για την καλύτερη πρόσβαση του τοπικού πληθυσμού στις μονάδες του ΕΣΥ.
– Τα νοσοκομεία του ΕΣΥ μετατρέπονται σε ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και λειτουργούν ως θυγατρικές εταιρείες των ΥΠε. «Η προτεινόμενη μετατροπή, δεν αποτελεί ασφαλώς ιδιωτικοποίηση ή αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος, είναι κάτι που συμβαίνει και ευρύτερα σε άλλους τομείς του δημοσίου και αφορά την ευελιξία στον τρόπο διοίκησης που προσφέρει η συγκεκριμένη νομική μορφή», σημειώνουν οι συγγραφείς.
