Το μπουφάν που του χάρισε ένας Τούρκος διασώστης, τα μπισκότα που του προσέφερε ένα αγοράκι στον καταυλισμό στα Άδανα, το μαντήλι που έβαλε στο πρόσωπο ενός νεκρού εφήβου ενόσω η ΕΜΑΚ έδινε μάχη στα συντρίμμια του σπιτιού να σώσει τον αδελφό του: αυτά «έφερε» μαζί του το βράδυ της περασμένης Κυριακής από την Τουρκία ο 54χρονος γενικός χειρουργός, Σωκράτης Δούκας, ιατρός του Ειδικού Τμήματος Ιατρικής Καταστροφών του ΕΚΑΒ (ΕΤΙΚ – ΕΚΑΒ).
Θα τα «κουβαλά» σίγουρα μαζί του για λίγες ημέρες, όσο διαρκεί η φάση της ψυχικής αποσυμπίεσης, μαζί με πολλές εικόνες γεμάτες συντρίμμια, νεκρούς και τραυματίες, αλλά και με αμυδρά χαμόγελα, καθαρά βλέμματα και ζεστές χειραψίες από όσους βοήθησαν και περιέθαλψαν με την ομάδα του. Μεθαύριο, επιστρέφει και πάλι στην εργασιακή ρουτίνα, στις αεροδιακομιδές του ΕΚΑΒ, όπου είναι το τμήμα του. Μια επιστροφή σημαντική, όπως επισημαίνει, γιατί σηματοδοτεί την αναγκαία επανεκκίνηση στην καθημερινότητα.
Η πολυήμερη αποστολή του ΕΤΙΚ στην βαρύτατα πληγωμένη από τους σεισμούς Τουρκία είναι η πρώτη που έγινε το 2023 με την υγειονομική σφραγίδα του ΕΚΑΒ. Ευχή των οκτώ μελών της αποστολής αλλά και όλων όσοι συνέδραμαν στο έργο τους από το Ενιαίο Κέντρο Επιχειρήσεων του ΕΚΑΒ είναι να πρόκειται για την τελευταία, όχι μόνο για φέτος αλλά για μακρύ χρονικό διάστημα.
Το βέβαιον – και κυριότερο – είναι πως ανεξάρτητα από την πραγματοποίηση ή μη της ευχής, το ΕΤΙΚ-ΕΚΑΒ βρίσκεται σε διαρκή ετοιμότητα. Τα περίπου 100 μέλη του Τμήματος, ιατροί και διασώστες του ΕΚΑΒ, έχουν λάβει ειδική εκπαίδευση ώστε να προσφέρουν υγειονομική κάλυψη σε μαζικές καταστροφές που μοιραία προκαλούν μαζικές απώλειες ανθρώπινων ζωών.
«Βασικός μας ρόλος είναι η υγειονομική κάλυψη των θυμάτων που διασώζονται. Αυτό σημαίνει ότι μετά τον απεγκλωβισμό αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να υποστηριχθούν υγειονομικά, να σταθεροποιηθούν και να παραδοθούν με ασφάλεια στην υπηρεσία ασθενοφόρων ώστε να καταλήξουν σε έναν ασφαλή υγειονομικό σχηματισμό. Η αφετηρία μας και η μόνη μας επιλογή είναι η διατήρηση της ανθρώπινης ζωής μέσα σε κάθε καταστροφή. Επίσης, έχουμε την ευθύνη για την υγειονομική κάλυψη των μελών της ΕΜΑΚ» λέει στο protothema.gr ο κ. Δούκας. Η επιστροφή, χωρίς απώλειες, όλης της αποστολής του ΕΤΙΚ-ΕΚΑΒ και της ΕΜΑΚ στην Ελλάδα έπειτα από τις επτά ημέρες που διήρκεσαν οι επιχειρήσεις διάσωσης στα συντρίμμια των πόλεων Άδανα, Χατάι και Αντιόχεια ήταν ένα μεγάλο στοίχημα, παρόλο που εκ των υστέρων φαίνεται δεδομένο. Ωστόσο, για τους γιατρούς και τους διασώστες ποτέ δεν είναι. Ο εκάστοτε κύκλος της καταστροφής στον οποίο υπεισέρχονται έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες και απαιτεί τις μέγιστες επιχειρησιακές και ανθρώπινες δυνάμεις του ΕΤΙΚ.
Το Ειδικό Τμήμα Ιατρικής Καταστροφών ενεργοποιείται με απόφαση του προέδρου του ΕΚΑΒ σε μαζικές καταστροφές που έχουν ως αποτέλεσμα μαζικούς θανάτους και απώλειες που δεν μπορεί να διαχειριστεί το συστημα υγείας. Συστάθηκε μετά τον σεισμό στην Καλαμάτα το 1986 οπότε διαπιστώθηκε με δραματικό τρόπο το κενό που υπήρχε στη χώρα μας. Ο τωρινός πρόεδρος κ. Νίκος Παπαευσταθίου και η υπεύθυνη του ΕΤΙΚ, κυρία Αναστασία Ζυγούρα, σήμαναν αμέσως συναγερμό μετά τον καταστροφικό σεισμό στη γείτονα χώρα. Το ίδιο είχε γίνει στον σεισμό της Ελλάδας τον Σεπτέμβριο του 1999, στην Τουρκία το ίδιο έτος, στις πυρκαγιές στην Ηλεία το 2007 και στο Μάτι Αττικής το 2018, κατά την πτώση του αεροσκάφους Ήλιος στο Γραμματικό Αττικής το 2005 και σε άλλα συμβάντα. Ο κ. Δούκας μετράει τη δική του πορεία στο ΕΤΙΚ ΕΚΑΒ από το 2004, με την πρώτη του αποστολή να είναι λίγο μετά, στο Γραμματικό όπου είχε συντριβεί το κυπριακό αεροσκάφος Ήλιος με 121 επιβάτες.
«Αμέσως μόλις ενεργοποιηθεί το Τμήμα οργανώνεται η αποστολή, με τη συμμετοχή των γιατρών και διασωστών του ΕΚΑΒ. Τσεκάρουμε την εμβολιαστική μας κάλυψη, την ισχύ των διαβατηρίων μας και παραλαμβάνουμε τον ατομικό μας εξοπλισμό από το Κέντρο. Είμαστε εκπαιδευμένοι να αντιμετωπίσουμε και να διαχειριστούμε όλη τη γκάμα των ιατρικών συμβάντων, εκτός από το προφανές, το τραύμα, που κυριαρχεί στις μαζικές καταστροφές. Το σκέλος του εξοπλισμού, ατομικού και της ομάδας, είναι πολύ σημαντικό για την άσκηση της ιατρικής και την παροχή προ νοσοκομειακής βοήθειας στο πεδίο της καταστροφής. Αυτό είναι το υλικό με το οποίο θα στήσουμε τις σκηνές μας στα σημεία που χρειάζεται και θα προσφέρουμε την προνοσοκομειακή φροντίδα σε όλους όσοι τη χρειάζονται, στους διασωθέντες, στους κατοίκους, στα μέλη της ΕΜΑΚ. Οργανώνουμε και κατανέμουμε τις βάρδιες και ακολουθούμε την ΕΜΑΚ» περιγράφει ο κ. Δούκας το πρωτόκολλο που ακολουθεί το Τμήμα.
Η εφαρμογή του μέσα στις συνθήκες χάους που χαρακτηρίζουν τα συμβάντα καταστροφής αποτελεί έναν σημαντικό πυλώνα για τη σύνδεση με την επόμενη ημέρα, όσο δύσκολη κι αν προδιαγράφεται, για τη συνέχιση της ζωής. «Έστω και μία ζωή να κερδηθεί σε κάθε αποστολή το έργο μας έχει επιτευχθεί. Ο επίσημος απολογισμός από την επιχείρηση στην Τουρκία είναι η διάσωση πέντε ανθρώπων. Η περίθαλψη που μπορέσαμε να προσφέρουμε σε δεκάδες άλλα άτομα πέριξ των σημείων που επιχειρούσε η ΕΜΑΚ είναι πολύ σημαντική και δεν καταγράφεται, αντιμετωπίσαμε τραύματα, κατάγματα, ακρωτηριασμούς, συγκοπτικά επεισόδια» λέει ο έμπειρος γιατρός του ΕΚΑΒ.
Βάσει του πρωτοκόλλου, σήμανε και η λήξη της επιχείρησης της ελληνικής αποστολής στην Τουρκία την περασμένη Κυριακή. «Τις δύο πρώτες ημέρες επιχειρούσαμε μόνοι μας, στη συνέχεια ήρθαν και άλλες αποστολές. Η λήξη είναι δύσκολη φάση. Είμαστε χαρούμενοι γιατί δεν είχαμε απώλεια ως ομάδα, κάτι που δυστυχώς μπορεί να συμβεί, αλλά και λυπημένοι, απογοητευμένοι γιατί ξέραμε ότι κάτω από τα χαλάσματα που εκτείνονταν σε τεράστια έκταση βρίσκονταν χιλιάδες άνθρωποι νεκροί. Ξέραμε ότι αφήναμε πίσω μας μια από τις μεγαλύτερες μαζικές καταστροφές» αναφέρει.
Οι «Γιουνάν», όπως τους προσφωνούσαν ζεστά οι κάτοικοι, έχουν επιστρέψει στην Ελλάδα, και επιχειρούν τη δική τους επιστροφή στην καθημερινότητα. Είναι μια διαδρομή που τυπικά διαρκεί 5 ημέρες, όση και η άδεια που δίδεται στα μέλη της αποστολής του ΕΤΙΚ από το ΕΚΑΒ, αλλά μπορεί να διαρκέσει περισσότερο ανάλογα με την ψυχολογική πίεση που βιώνει κάθε μέλος. Γίνονται ατομικές και ομαδικές συνεδρίες με ειδικούς για την «αποσυμπίεση» των γιατρών και των διασωστών και αξιολογείται η κατάσταση τους ώστε να συνεχίσουν την εργασία τους στο ΕΚΑΒ, στις μόνιμες θέσεις τους, στα πληρώματα ασθενοφόρων, μηχανών, κινητών μονάδων, αεροσκαφών.
Ο κ. Δούκας έχει υπηρεσία στο Τμήμα αεροδιακομιδών του ΕΚΑΒ την Παρασκευή. «Είναι σπουδαία η δουλειά που κάνουμε στο ΕΚΑΒ. Το ΕΚΑΒ είναι ο πρώτος ανταποκριτής του συστήματος υγείας παντού, κι εμείς το υπηρετούμε με περηφάνια» λέει. Ο ίδιος συμπληρώνει σε λίγο τη δεύτερη δεκαετία της επαγγελματικής του ζωής στο ΕΚΑΒ, κι αισθάνεται “σαν να είμαι εδώ για πρώτη φορά, με ακολουθεί πάντα ο ενθουσιασμός και η αδημονία να προσφέρω όπως την πρώτη μου ημέρα”. Αυτή είναι και η συμβουλή που δίνει στον 24χρονο γιο του, τελειόφοιτο Ιατρικής, που επιθυμεί να ακολουθήσει την επαγγελματική διαδρομή του πατέρα του: «του λέω πως κάθε δουλειά, αλλά και ιδίως τη δική μας στο ΕΚΑΒ, την κάνεις πρωτίστως γιατί την αγαπάς. Μόνο έτσι είσαι πλήρης και μπορείς να είσαι αποδοτικός κι αποτελεσματικός».
