Δυσοίωνες παραμένουν για μια ακόμη χρονιά εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας για τον Καρκίνο, στις 4 Φεβρουαρίου, οι εκτιμήσεις των ειδικών για το αποτύπωμα της νόσου στον πληθυσμό, ιδίως μετά την πανδημία κορωνοϊού και την απορρύθμιση που προκάλεσε στο πεδίο της υγείας. Ο καρκίνος θα είναι η πρώτη αιτία θανάτου στην Ευρώπη το 2035, κοστίζοντας τη ζωή σε περίπου 2,4 εκατομμύρια ανθρώπους.

Το 2020 καταγράφηκαν 1,9 εκατομμύρια θάνατοι, και περίπου 4,4 εκατομμύρια νέες διαγνώσεις καρκίνου, ενώ το οικονομικό αποτύπωμα της διαχείρισης των ογκολογικών ασθενών κυμάνθηκε στα 100 δισ. ευρώ. Ωστόσο, η πανδημία επηρέασε δραματικά τον προληπτικό έλεγχο με μείωση έως και 40% στις σχετικές εξετάσεις παγκοσμίως και επακόλουθη μείωση των ογκολογικών διαγνώσεων αλλά παράλληλα δυστυχώς και με εντοπισμό της νόσου σε πιο προχωρημένο στάδιο, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τους ασθενείς και τα συστήματα υγείας.

Η Ελλάδα ακολούθησε την ίδια πεπατημένη, έχοντας μάλιστα ακόμη πιο δύσκολη διαδρομή καθώς είχε και άλλη αφετηρία, δηλαδή πιο επιβαρυμένο σύστημα υγείας, και λιγότερα εργαλεία σχεδιασμού και άσκησης πολιτικής για τον καρκίνο, για παράδειγμα πορεύεται χωρίς Εθνικό Μητρώο Νεοπλασιών. Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα που αφορούν στο 2020, στην Ελλάδα καταγράφηκαν 64.530 νέα περιστατικά καρκίνου και 33.166 θάνατοι εξαιτίας της νόσου.

Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν την ανάγκη για σχέδιο πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης, θεραπείας και βελτίωσης της ζωής των ογκολογικών ασθενών, δηλαδή για τους άξονες ενός αποτελεσματικού Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον Έλεγχο του Καρκίνου, όπως επισημάνθηκε σε εκδήλωση που πραγματοποίησε χθες, Δευτέρα (30/1) ο Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός All.Can Greece, έχοντας τη στήριξη της ογκολογικής κοινότητας.

«Χωρίς στρατηγική, χρονοδιάγραμμα εφαρμογής, ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους και χωρίς αξιολόγηση, τα οποία αποτελούν τη βάση ενός Εθνικού Σχεδίου για τον Έλεγχο του Καρκίνου, δράσεις που μπορεί να είναι ωφέλιμες και απαραίτητες παραμένουν αποσπασματικές, χωρίς να είναι συνδεδεμένες σε ένα οργανικό σύνολο» τόνισαν οι εκπρόσωποι του All.Can Greece.

Η εικόνα στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα ο καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου, μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Ο καρκίνος του πνεύμονα, του παχέος εντέρου, του μαστού, του προστάτη και της ουροδόχου κύστης είναι οι πέντε συνηθέστεροι τύποι καρκίνου που αντιπροσωπεύουν το 56,5% του συνόλου των περιστατικών καρκίνου στη χώρα.

Η κατανάλωση καπνού αποτελεί την πρώτη αιτία καρκίνου που μπορεί να προληφθεί, με το 27% του συνόλου των καρκίνων να αποδίδονται στη χρήση καπνού. Η χρήση αλκοόλ, η ανθυγιεινή διατροφή, καθώς και οι χρόνιες λοιμώξεις από ηπατίτιδα Β (HBV), ηπατίτιδα C (HCV) και ορισμένα είδη του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι άλλοι κύριοι παράγοντες για την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου

Ωστόσο, η έλλειψη εργαλείων όπως το Εθνικό Μητρώο Νεοπλασιών καθώς και άλλων περιφερειακών και ειδικών Μητρώων δεν επιτρέπουν να είναι πιο ευκρινής και πιο αναλυτική η εικόνα σε ό,τι αφορά τη νόσο, την πορεία και την έκβασή της. Για παράδειγμα, δεν υπάρχουν επίσημα, καταγεγραμμένα στοιχεία για τα ποσοστά πενταετούς επιβίωσης για τις συνηθέστερες μορφές καρκίνου, ένας πολύ σημαντικός δείκτης αξιολόγησης στο πεδίο της νόσου. Αποσπασματικά συμπεράσματα που είναι διαθέσιμα δείχνουν ότι πλέον πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες είναι ο καρκίνος του πνεύμονα. Η… μοιραία τριάδα των μορφών του καρκίνου που πλήττει τους άνδρες συμπληρώνεται με τον καρκίνο του προστάτη και του παχέος εντέρου. Στις γυναίκες τον καρκίνο του πνεύμονα ακολουθούν ο καρκίνος του μαστού και του παχέος εντέρου. Από αρκετές μελέτες φαίνεται ότι η θνησιμότητα από καρκίνο διαφοροποιείται μεταξύ των γεωγραφικών διαμερισμάτων της χώρας, στοιχείο που κατά τους ειδικούς χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.

Καρκίνος πνεύμονα

Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο συχνότερος καρκίνος παγκοσμίως και η κύρια αιτία σχετιζόμενων με τον καρκίνο θανάτων, αποτελώντας το 14% επί του συνόλου των διαγνώσεων καρκίνου και το 27% επί του συνόλου των θανάτων από καρκίνο. Στην Ελλάδα με βάση επιδημιολογικά στοιχεία του 2020 από τη Globocan, 8.960 ασθενείς νοσούν ετηςίως από τον καρκίνο του πνεύμονα ενώ το 2020 σημειώθηκαν 7.662 θάνατοι.

Καρκίνος μαστού

Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος τύπος καρκίνου στις γυναίκες. Περίπου 1 στις 9 γυναίκες θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής της. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, περισσότερες από 250.000 νέες διαγνώσεις καρκίνου του μαστού γίνονται κάθε χρόνο και 90.000 γυναίκες πεθαίνουν από τη νόσο. Στην Ελλάδα, τα νέα περιστατικά ανέρχονται σε περίπου 7.770 ετησίως και οι θάνατοι από καρκίνο του μαστού σε περίπου 2.330.

Καρκίνος προστάτη

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί σήμερα το συχνότερο καρκίνο που διαγιγνώσκεται στους άνδρες, ενώ αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου από κακοήθεια μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Στην Ελλάδα διαγιγνώσκονται περίπου 6.217 νέες περιπτώσεις καρκίνου του προστάτη τον χρόνο. Όσον αφορά τη θνητότητα, ο καρκίνος του προστάτη ήταν υπεύθυνος για περίπου 1.835 θανάτους το 2020.

Καρκίνος παχέος εντέρου

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο τρίτος σε θανάτους καρκίνος παγκοσμίως. Στην Ελλάδα διαγιγνώσκονται περίπου 6.529 νέες περιπτώσεις καρκίνου παχέος εντέρου τον χρόνο. Όσον αφορά τη θνητότητα, ο καρκίνος του παχέος εντέρου ήταν υπεύθυνος για περίπου 3.431 θανάτους το 2020.

Καρκίνος ουροδόχου κύστεως

Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστεως είναι ο πέμπτος συνηθέστερος καρκίνος στον δυτικό κόσμο και η δεύτερη πιο συχνή κακοήθεια του ουροποιητικού συστήματος μετά τον καρκίνο του προστάτη. Στη χώρα μας είναι η 4η αιτία εμφάνισης καρκίνου, σύμφωνα με δεδομένα του IARC-International Agency for Research in Cancer. Στην Ελλάδα διαγιγνώσκονται περίπου 5.645 νέες περιπτώσεις καρκίνου ουροδόχου κύστης ετησίως. Όσον αφορά τη θνητότητα, ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης ήταν υπεύθυνος για περίπου 1.543 θανάτους το 2020.

Η αξία του προσυμπτωματικού ελέγχου

Όπως έχει αναδείξει μελέτη της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ), μόνο το 11% των περιπτώσεων καρκίνου έχουν εντοπιστεί στο πλαίσιο προληπτικού ελέγχου. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος μπορεί να οδηγήσει στην έγκαιρη διάγνωση νέων περιστατικών και είναι σημαντικός «κρίκος» της αλυσίδας για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Υπενθυμίζεται ότι στη χώρα μας έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» και έχουν πραγματοποιηθεί περίπου 80.000 μαστογραφίες, ενώ περίπου 5.000 γυναίκες έχουν εντοπιστεί με πρώιμα ευρήματα. Παράλληλα, αναμένεται να ξεκινήσει άμεσα το πρόγραμμα για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας καθώς και του παχέος εντέρου.

Για τον τομέα της πρόληψης, η All.Can προτείνει τα εξής:

– Εφαρμογή κανόνων Ευρωπαϊκού Κώδικα κατά του Καρκίνου
– Εφαρμογή νομοθεσίας κατά του καπνίσματος και αντικαπνιστική εκστρατεία

– Εμβολιασμός και των δύο φύλων κατά τoυ HPV για την πρόληψη, τον περιορισμό και την εξάλειψη των σχετιζόμενων με τον ιό νόσων και καρκίνων
– Αντιμετώπιση της παχυσαρκίας
– Μέτρα για τον περιορισμό των συχνότερων καρκίνων

Μεταξύ άλλων, στη μελέτη της All.Can Greece τονίζεται ιδιαίτερα η ανάγκη για:

• Σύσταση ενός Εθνικού Μητρώου Νεοπλασιών
• Επαρκή στελέχωση και εξοπλισμό των ογκολογικών δομών
• Εξασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών στις νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις
• Διευκόλυνση της διεξαγωγής κλινικών μελετών

• Διεπιστημονική προσέγγιση της ασθένειας του καρκίνου
• Διεύρυνση του ρόλου των εκπροσώπων των ασθενών στον σχεδιασμό και την αξιολόγηση της ογκολογικής περίθαλψης.