Μία ακόμη αναζωπύρωση της επιδημίαςτου κορωνοϊού βρίσκεται σε εξέλιξη, με τις αρμόδιες επιστημονικές και υγειονομικές αρχές να έχουν βάσιμες ενδείξεις για τη σύντομη και καλή έκβασή της. Κι αυτό διότι η διασπορά του ιού είναι αυξημένη, κάτι που όμως δεν αποτυπώνεται σε περισσότερες εισαγωγές στα νοσοκομεία προς το παρόν.

Η «Omicron 2», η υποπαραλλαγή BA.2 της μετάλλαξης «Omicron», έχει εκτοπίσει ως πιο μολυσματική την «Omicron 1», που κυριάρχησε από τα Χριστούγεννα και μετά, και εξαπλώνεται με ταχύτητα προκαλώντας δεκάδες χιλιάδες κρούσματα καθημερινά, τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Το τείχος ανοσίας -έχει εμβολιαστεί το 83% του ενήλικου πληθυσμού- συγκρατεί τις εισαγωγές στα νοσοκομεία και τα εμβόλια, mRNA και πρωτεϊνικά, αποτελούν το κύριο μέσο θωράκισης του πληθυσμού.

Βασική γραμμή άμυνας χτίζουν και τα αντι-ιικά χάπια της Merck (MSD στην Ελλάδα), που είναι διαθέσιμα από το τέλος Ιανουαρίου. Το επόμενο 10ήμερο θα παραληφθεί και η πρώτη παρτίδα των αντι-ιικών χαπιών της Pfizer για χορήγηση κατ’ οίκον μετά τη διάγνωση του κορωνοϊού, κατά την ίδια διαδικασία που χορηγούνται και τα χάπια της άλλης αμερικάνικης εταιρείας.

Με τις ανατροπές να χαρακτηρίζουν τη μάχη της επιστήμης με τον κορωνοϊό κατά την τελευταία διετία και τις μεταλλάξεις να μειώνουν την αποτελεσματικότητα των θεραπειών που αναπτύσσονται, τα τελευταία εργαστηριακά δεδομένα από ομάδες επιστημόνων στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία για τα φαρμακευτικά όπλα που νικούν την υποπαραλλαγή «Omicron 2», που κυριαρχεί, είναι κάτι περισσότερο από θετικά. Οι ειδικοί ανακοίνωσαν ότι τρεις αντι-ιικές θεραπείες -η ρεμδεσιβίρη (ενδοφλέβια), το molnupiravir (χάπι Merck) και το Pavloxid (χάπι Pfizer)- παραμένουν αποτελεσματικές τόσο έναντι της «Omicron» 1 και 2, όσο και κατά των προηγούμενων παραλλαγών του κορωνοϊού. Η ρεμδεσιβίρη είναι νοσοκομειακό φάρμακο, ενώ τα αντιικά χάπια λαμβάνονται ως θεραπεία κατ’ οίκον, γεγονός που έχει αλλάξει άρδην την αντιμετώπιση της λοίμωξης COVID και έχει συμβάλει στην αποσυμφόρηση των νοσοκομείων.

Στην Ελλάδα περισσότεροι από 8.000 ασθενείς με λοίμωξη COVID-19 έχουν λάβει τα αντι-ιικά χάπια μολνουπιραβίρης από το τέλος του περασμένου Ιανουαρίου που ξεκίνησε η διάθεσή τους μέσω του ΕΟΠΥΥ. Πλέον το υπουργείο Υγείας δρομολογεί τη διάθεση και των χαπιών της Pfizer μετά την έγκριση που έλαβε το σκεύασμα από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) και τις παραδόσεις που έχει προγραμματίσει η φαρμακευτική εταιρεία στην Ευρώπη και συνεπώς στη χώρα μας.

Τι πυροδότησε την επιδημία

Οι ειδικοί καταρτίζουν τις ιατρικές ενδείξεις και αντενδείξεις για τη χορήγηση του αντι-ιικού χαπιού Pavloxid ώστε να αναρτηθούν στην ειδική πλατφόρμα της ΗΔΙΚΑ, μέσω της οποίας θα γίνεται η αίτηση για τη συνταγογράφηση. «Είναι μια αναγκαία και πολύ σημαντική διαδικασία, καθώς το χάπι αυτό έχει αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα και είναι σημαντικό να γίνει αναλυτική καταγραφή των εν λόγω σκευασμάτων. Ετσι θα είναι απόλυτα ασφαλές το πλαίσιο υπό το οποίο ο γιατρός θα υποβάλει την αίτηση για τον ασθενή», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο καθηγητής Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και μέλος της ειδικής Επιτροπής που έχει συσταθεί στο υπουργείο Υγείας για την έγκριση των αιτημάτων Στέλιος Λουκίδης.

Υπενθυμίζεται ότι η αντι-ιική θεραπεία τόσο της MSD όσο και της Pfizer χορηγείται σε ενήλικες με λοίμωξη COVID που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για σοβαρή νόσηση, εισαγωγή σε νοσοκομείο ή και θάνατο, λόγω νοσημάτων ή ηλικίας, εντός 5 ημερών από τη θετική διάγνωση του κορωνοϊού – ωστόσο τονίζεται από τους ειδικούς ότι έχει καλύτερα αποτελέσματα όταν χορηγείται κατά τις 3 πρώτες μέρες.

Τα μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων ανέμεναν την αύξηση των κρουσμάτων, όπως συνέβη άλλωστε και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το αποκριάτικο εορταστικό κλίμα της τελευταίας εβδομάδας του Φεβρουαρίου και της πρώτης του Μαρτίου, η κινητικότητα του πληθυσμού σε όλη τη χώρα, και ιδίως των νέων ατόμων, αλλά και η άρση των περιορισμών που είχαν αποφασιστεί σταδιακά το προηγούμενο διάστημα, με τελευταία αυτή που αφορούσε τη χρήση της μάσκας σε εξωτερικούς χώρους, σε συνδυασμό με την υπερμεταδοτική «Omicron 2», πυροδότησαν την επιδημία.

Μόνο την περασμένη εβδομάδα ο αριθμός των νέων διαγνώσεων λοίμωξης COVID-19 αυξήθηκε κατά 37% σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη. Ωστόσο, το θετικό είναι προσώρας ότι τα περιστατικά σοβαρής νόσου -και συνεπώς οι εισαγωγές ασθενών και οι διασωληνώσεις- παραμένουν… αποσυνδεμένα από το άρμα του υψηλού ιϊκού φορτίου. Την τελευταία εβδομάδα ο αριθμός των ασθενών στις απλές κλίνες COVID υποχώρησε κατά 6% και στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) κατά 6,5%. Μείωση κατά 8% καταγράφηκε και στον αριθμό των θανάτων.

Αυτό όμως που δεν γνωρίζουν ακόμη μετά βεβαιότητας οι ειδικοί είναι εάν η επιδημία πρόκειται να σταθεροποιηθεί ή αν θα κινηθεί ανοδικά, προδιαγράφοντας ένα ακόμη κύμα, εαρινό αυτή τη φορά. Οι ενδείξεις που έχουν στη διάθεσή τους είναι θετικές, αλλά τηρούν στάση αναμονής ώστε να συγκεντρώσουν όλα τα δεδομένα για μια ασφαλή εκτίμηση. Το στίγμα της Επιτροπής για την επιδημία κορωνοϊού έδωσε την περασμένη Πέμπτη ο επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Γκίκας Μαγιορκίνης, γράφοντας σε ανάρτησή του για την κατάσταση τα εξής: «Από την περασμένη Τρίτη παρατηρούμε ότι η αύξηση στη διασπορά έχει επιβραδυνθεί, κάτι που είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό, καθώς ταιριάζει περισσότερο με το μοντέλο της ταλάντωσης αντί για εκείνο της εκθετικής αύξησης. Περιμένουμε λοιπόν να δούμε πώς θα εξελιχθεί το φαινόμενο για να επιβεβαιωθεί το πρότυπο της επιδημικής καμπύλης».

Με ανησυχία παρακολουθεί τη χαλάρωση της συμπεριφοράς των πολιτών αναφορικά με τα βασικά προστατευτικά μέτρα έναντι του κορωνοϊού, καθώς από αυτή εξαρτάται σημαντικά η πορεία της επιδημίας, ο καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) Δημοσθένης Σαρηγιάννης: «Με βάση τα προγνωστικά μας μοντέλα η επιδημία θα συνεχίσει να κινείται ανοδικά εάν δεν εφαρμοστούν άμεσα από όλους μας τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, όπως η χρήση της μάσκας σε κλειστούς χώρους ή σε ανοιχτούς όπου υπάρχει συνωστισμός, ο έλεγχος των πιστοποιητικών κ.λπ.

Η χαλάρωση της συμπεριφοράς, παρότι είναι κατανοητή ως ανθρώπινη αντίδραση, στην παρούσα φάση με την υπερμεταδοτική “Omicron 2” θέτει σε κίνδυνο ό,τι επιτεύχθηκε. Ενδέχεται τα νέα κρούσματα κορωνοϊού με την υποπαραλλαγή “Omicron 2” να προσεγγίσουν πάλι την κορύφωση (peak) της “Omicron 1”, που είχε σημειωθεί στις αρχές Ιανουαρίου, και να φτάσουν έως και 36.000 σε εβδομαδιαίο μέσο όρο ως το τέλος Μαρτίου. Στη συνέχεια, με τη φυσική ανοσία λόγω της μεγάλης διασποράς θα αρχίσουν και πάλι να υποχωρούν».

Ο μεγάλος αριθμός κρουσμάτων θα επηρεάσει αναπόφευκτα και τον αριθμό των σοβαρών περιστατικών COVID-19, αλλά δεν θα δημιουργήσει συνεκτική σχέση ικανή να παρασύρει ανοδικά τους λεγόμενους «σκληρούς δείκτες», δηλαδή τις νοσηλείες, τις διασωληνώσεις και τους θανάτους. Η αναμενόμενη, λελογισμένη κατά τον ειδικό, αύξηση θα αποτυπωθεί από το τέλος της εβδομάδας έως τις αρχές Απριλίου.

«Οι διασωληνωμένοι θα αυξηθούν λελογισμένα, χωρίς να δοκιμάσουν τα όρια του συστήματος υγείας, το οποίο συνεπώς θα έχει περισσότερες δυνατότητες να ανταποκριθεί», εξηγεί ο καθηγητής.

Την περασμένη Πέμπτη οι διασωληνωμένοι ήταν 348 και συνολικά οι νοσηλευόμενοι λόγω κορωνοϊού ήταν 2.750. Αν αναλογιστεί κάποιος ότι οι διασωληνωμένοι στις αρχές Ιανουαρίου είχαν φτάσει τους 620, αντιλαμβάνεται την αποσυμπίεση που έχει γίνει στις ΜΕΘ αλλά και τα όρια που ξεπεράστηκαν στο ΕΣΥ.

Λανθασμένο το μήνυμα της ήπιας ή ακίνδυνης λοίμωξης

Κατά το ίδιο διάστημα, δηλαδή από τις αρχές Ιανουαρίου έως προχθές, είχαν καταγραφεί σχεδόν 6.000 θάνατοι. «Ο αριθμός των νεκρών τώρα σε ημερήσια βάση έχει μειωθεί. Καταγράφηκαν και 110 θάνατοι σε μία ημέρα, πλέον έχουν υποχωρήσει στους 45-50. Σε αυτό τον αριθμό θα παραμείνουν έως τα μέσα Απριλίου. Εκτός εάν λάβει χώρα το χειρότερο σενάριο και η επιδημία εξελιχθεί χωρίς καμία παρέμβαση, τότε μπορεί οι θάνατοι να ανεβούν πάλι σε τριψήφιο αριθμό», λέει ο κ. Σαρηγιάννης, προσθέτοντας πως είναι λανθασμένο το μήνυμα της ήπιας ή ακίνδυνης λοίμωξης COVID λόγω της «Omicron» 1 ή 2 , σε συνδυασμό με χαλαρή συμπεριφορά ή με ανύπαρκτη εμβολιαστική κάλυψη. «H μετάλλαξη “Omicron”, παρότι λιγότερο παθογόνος από τις “Alfa” και “Delta”, έδωσε εκ του αποτελέσματος περισσότερους θανάτους μέσω της ασύγκριτα μεγαλύτερης μεταδοτικότητας. Αν δεν είχαμε τα εμβόλια, οι καθημερινοί θάνατοι μπορεί να ήταν και 300», υπογραμμίζει.

Το όφελος του εμβολιαστικού προγράμματος για τον πληθυσμό επισημαίνει και ο καθηγητής Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής Κρήτης Νικόλαος Τζανάκης. «Πλέον έχει εμβολιαστεί σημαντικό ποσοστό, κοντά στο 83% του γενικού πληθυσμού, έναντι του κορωνοϊού, γεγονός που συγκρατεί τους σκληρούς δείκτες. Η πορεία της “Omicron” στις άλλες χώρες επιτρέπει αισιοδοξία ότι δεν θα αυξηθούν οι νοσηλείες. Ωστόσο, δεν μπορούμε να αγνοούμε ότι παραμένει απροστάτευτο ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού, δηλαδή οι ανεμβολίαστοι, όσοι δεν έχουν λάβει την αναμνηστική δόση, αλλά και οι ηλικιωμένοι που παρά τον εμβολιασμό τους αποδεικνύονται πιο ευάλωτοι στη λοίμωξη αυτή όπως και σε όλες τις λοιμώξεις», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο καθηγητής.

Οπως υπογραμμίζει, ιδιαίτερη προστασία χρειάζονται οι ηλικιωμένοι που φιλοξενούνται σε Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΜΦΗ), χώρους που είχαν τεθεί εξαρχής σε προστατευτικό κλοιό από τους αρμόδιους. Είναι ενδεικτικό ότι από τις ΜΦΗ ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί των ηλικιωμένων τον Ιανουάριο του 2021. «Είναι ανάγκη να ληφθούν νέα μέτρα για την προστασία των ηλικιωμένων στις Μονάδες. Η προστασία του εμβολιασμού τους μειώνεται και οι συνθήκες απαιτούν επικαιροποιημένα υγειονομικά πρωτόκολλα», λέει ο κ. Τζανάκης.

Η ανάγκη προστασίας των ηλικιωμένων έναντι του κορωνοϊού έχει βάλει στο τραπέζι των συζητήσεων της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών το θέμα της χορήγησης και τέταρτης δόσης εμβολίου στον συγκεκριμένο πληθυσμό. Είναι ενδεικτικό της ευάλωτης θέσης στην οποία βρίσκονται οι ηλικιωμένοι ότι πλέον το 35% των διασωληνωμένων στις ΜΕΘ είναι εμβολιασμένοι άνω των 60 χρόνων.

Τα μέλη της Επιτροπής μελετούν τα δεδομένα των εμβολιασμών και των νοσηλειών στα άτομα ηλικίας άνω των 60 χρόνων για να αποφασίσουν την υποομάδα, π.χ., τα άτομα 70-80 χρόνων ή 80 και άνω, η οποία θα λάβει την επιπλέον δόση αλλά και τον χρόνο που θα γίνει αυτό. «Εξετάζεται η χορήγηση τέταρτης δόσης προληπτικά σε άτομα μεγάλης ηλικίας. Η τέταρτη δόση δεν προσφέρει πολύ περισσότερη προστασία σε σύγκριση με την τρίτη δόση, αλλά αυτή η μικρή βελτίωση στο επίπεδο προστασίας μπορεί να είναι χρήσιμη για τα ηλικιωμένα άτομα», ανέφερε στην τελευταία ενημέρωση για τον εμβολιασμό, την περασμένη Δευτέρα, η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών Μαρία Θεοδωρίδου.

Το testing στους μαθητές

Αλλαγές στους διαγνωστικούς ελέγχους (testing) των πολιτών δρομολογούνται από την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων. Ειδικότερα, ο διαγνωστικός έλεγχος κορωνοϊού θα περιοριστεί σε όσους έχουν συμπτώματα λοίμωξης COVID-19 και στις ευπαθείς ομάδες. Δεν θα είναι πλέον εκτεταμένος σε ασυμπτωματικούς πολίτες, όπως γίνεται τον τελευταίο χρόνο, μέσω των rapid test και της δωρεάν διάθεσης self test.

Σε αυτή τη φάση οι ειδικοί συζητούν τη μείωση των self test από δύο σε ένα την εβδομάδα από τον Απρίλιο για τους μαθητές. Τα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) δείχνουν αποκλιμάκωση της επιδημίας στον πληθυσμό ηλικίας 4-18 χρόνων. Συνεκτιμάται και η δυνατότητα του εμβολιασμού που υπάρχει για τα παιδιά ηλικίας 5 χρόνων και άνω, αλλά και η δαπάνη των self test που κυμαίνεται στα 8 εκατομμύρια την εβδομάδα. Αν μειωθεί ο αριθμός των τεστ, θα υποδιπλασιαστεί και η σχετική δαπάνη. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Υγείας, στα παιδιά ηλικίας 5-11 χρόνων έχει εμβολιαστεί το 18,7%, στους εφήβους ηλικίας 12-14 χρόνων το 44% και τέλος στους εφήβους 15-17 ετών το 58%.