Σε εφαρμογή τίθεται εντός του πρώτου εξαμήνου του 2022 το Πρόγραμμα Προληπτικών Εξετάσεων όπως ανέφερε ο υπουργός Υγείας κ. Θάνος Πλεύρης κατά τη διάρκεια συνάντησης που είχε τη Δευτέρα με εκπροσώπους των  Συλλόγων «Άλμα Ζωής», της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού (ΕΧΕΜ) και της Ελληνικής Εταιρείας Απεικόνισης Μαστού (ΕΕΑΜ), με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού.

Υπενθυμίζεται ότι, η χώρα μας έχει θεσπίσει το Εθνικό Πρόγραμμα Πρωτογενούς, Δευτερογενούς και Τριτογενούς Πρόληψης «ΣΠΥΡΟΣ ΔΟΞΙΑΔΗΣ», το οποίο περιλαμβάνει δράσεις δημόσιας υγείας στα πεδία της πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς πρόληψης, που υλοποιούνται με ευθύνη του Υπουργείου Υγείας, παρέχονται δωρεάν από τους οριζόμενους στο πρόγραμμα δημόσιους ασφαλιστικούς φορείς και υλοποιούνται με σύμπραξη των καθοριζόμενων σε κάθε Εθνικό Πρόγραμμα εποπτευόμενων οργανικών μονάδων και φορέων υπηρεσιών δημόσιας υγείας, συμπεριλαμβανομένων των νομικών προσώπων δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου.

Το Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου (ΕΠΠΕ) απευθύνεται στον γενικό πληθυσμό για την πρώιμη ανίχνευση νοσημάτων υψηλού επιπολασμού, με την καθιέρωση προληπτικών διαγνωστικών εξετάσεων των πολιτών για τον καρκίνο του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου, τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και την έγκαιρη διάγνωση του ανευρύσματος της κοιλιακής αορτής.

Ο κ. Πλεύρης κατά τη διάρκεια της συνάντησης με τους εκπροσώπους των προαναφερόμενων φορέων δήλωσε επίσης ότι θα γίνει προσπάθεια να τεθεί το ταχύτερο δυνατόν σε λειτουργία και το Εθνικό Μητρώο Ασθενών με Καρκίνο, ενώ εμφανίστηκε θετικός και για τη θεσμοθέτηση των Κέντρων Μαστού, υπογραμμίζοντας, όμως, παράλληλα την πολυπλοκότητα του θέματος.

Σύμφωνα με παγκόσμια δεδομένα για τον καρκίνο (GLOBOCAN, 2020), ο καρκίνος του μαστού είναι πλέον ο συχνότερα διαγνωσμένος καρκίνος παγκοσμίως: αντιπροσωπεύει 1 στους 4 καρκίνους που διαγιγνώσκονται μεταξύ των γυναικών ενώ αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες. Στην Ελλάδα, εκτιμάται πως οι νέες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού όλων των ηλικιών το 2020 ανήλθαν στις 7.772 (GLOBOCAN, 2020), καθώς 1 στις 7 γυναίκες θα νοσήσει σε κάποια φάση της ζωής της από τη συγκεκριμένη μορφή καρκίνου. Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση της νόσου παραμένουν το κλειδί, αυξάνοντας τις πιθανότητες επιτυχούς αντιμετώπισης έως και 97%.

Σχέδιο δράσης κατά του καρκίνου του μαστού

Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» και τα παραρτήματά του σε Αχαΐα και Θεσσαλονίκη σε συνεργασία με την ΕΧΕΜ και την ΕΕΑΜ, έχουν συντάξει υπόμνημα που έχει τεθεί υπόψη του πρωθυπουργού και του υπουργού Υγείας με βασικό ζητούμενο ο καρκίνος του μαστού να γίνει προτεραιότητα για τη δημόσια υγεία και να προωθηθούν άμεσα δράσεις για τον έλεγχο και τη διαχείριση της ασθένειας και στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών και των επιβιωσάντων, καθώς και τη μείωση της θνησιμότητας.

Στο υπόμνημα παρουσιάζεται αναλυτικά και τεκμηριώνεται επιστημονικά η ανάγκη κατάρτισης ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης για τον έλεγχο και τη διαχείριση του καρκίνου του μαστού, το οποίο θεωρείται ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης επιβάρυνσης από τη νόσο.

Αναλυτικά προτείνονται:

  • Η άμεση κατάρτιση και λειτουργία Εθνικού Μητρώου Ασθενών με Καρκίνο του Μαστού, σύμφωνα με σύγχρονες ευρωπαϊκές προδιαγραφές, το οποίο θα αποτελέσει την αναγκαία βάση για ανάπτυξη στοχευμένων και τεκμηριωμένων (evidence based) πολιτικών υγείας για τον καρκίνο μαστού, στα πλαίσια ενός Εθνικού Σχέδιου Δράσης για τον Καρκίνο στην Ελλάδα.
  • Η ένταξη συγκεκριμένων δράσεων και προγραμμάτων πρόληψης του καρκίνου μαστού στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Καρκίνο της χώρας και η προώθηση στρατηγικών για την ευαισθητοποίηση των πολιτών, την κατανόηση των παραγόντων κινδύνου και των καθοριστικών παραγόντων υγείας στον καρκίνο του μαστού, αξιοποιώντας δεδομένα της έρευνας, της καινοτομίας και των νέων τεχνολογιών στον τομέα της πρόληψης.
  • Ο σχεδιασμός, η οργάνωση και η λειτουργία – χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις – ενός δομημένου και ολοκληρωμένου εθνικού Προγράμματος Προσυπτωματικού Ελέγχου (ΠΠΕ) για τον καρκίνο του μαστού, σύμφωνα με τις σύγχρονες προδιαγραφές και κατευθυντήριες οδηγίες οργάνωσης και λειτουργίας των ΠΠΕ για τον καρκίνο της Ε.Ε.. Το ΠΠΕ θα πρέπει να καλύπτει ολόκληρο το προβλεπόμενο από τον Κανονισμό του ΕΟΠΠΥ ηλικιακό εύρος αλλά και την αντίστοιχη συχνότητα ελέγχου, ενώ παράλληλα θα υποστηρίζεται από τις κατάλληλες εκστρατείες ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης τόσο του ενήλικου γυναικείου πληθυσμού όσο και των μαθητών στα σχολεία της χώρας.
  • Η εξατομικευμένη προσέγγιση σε επίπεδο ευαισθητοποίησης, πρόληψης, θεραπείας και κλινικής παρακολούθησης των γυναικών υψηλού κινδύνου σε εθνικό επίπεδο και η κατεύθυνσή τους σε εξειδικευμένα Κέντρα/Μονάδες Μαστού, με διεπιστημονική προσέγγιση. Με δεδομένο ότι πρωτεύον είναι η διασφάλιση της ποιότητας ζωής και οι προσωπικές προτιμήσεις κάθε γυναίκας θα πρέπει να ενταχθούν σε κανόνες αποζημίωσης από τον ΕΟΠΥΥ με στόχο την επίτευξη καλύτερης κλινικής πρόγνωσης, μείωσης του κόστους θεραπείας αλλά και χαμηλότερων ποσοστών θνησιμότητας.
  • Η λειτουργία εξειδικευμένων Κέντρων/Μονάδων Μαστού, σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες. Στα κέντρα θα παρέχεται σε κάθε γυναίκα ολοκληρωμένη ποιοτική φροντίδα σε όλη την πορεία της νόσου, με διεπιστημονική προσέγγιση, από επαγγελματίες υγείας πλήρως εκπαιδευμένους και εξειδικευμένους στη διαχείριση του Καρκίνου του Μαστού. Η λειτουργία Κέντρων Μαστού αποτελεί βασική απαίτηση για την παροχή ποιοτικής φροντίδας του Καρκίνου Μαστού καθώς πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι η θεραπεία σε κέντρα μεγάλου όγκου σχετίζεται με βελτιωμένη επιβίωση για ασθενείς με Καρκίνο του Μαστού, ανεξάρτητα από το στάδιο της νόσου.
  • Η θεσμοθετημένη διασύνδεση των Κλινικών και Κέντρων Μαστού των Νοσοκομείων με τους Συλλόγους υποστήριξης ασθενών, οι οποίοι ακολουθούν έγκριτα προγράμματα υποστήριξης. Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλίζεται η επαφή των ασθενών με τις ομότιμες εθελόντριες, γυναίκες, δηλαδή, που έχουν βιώσει οι ίδιες την ασθένεια, κατά την πρώιμη μετεγχειρητική περίοδο, όπου οι ανάγκες για ψυχοκοινωνική υποστήριξη είναι μεγαλύτερες.
  • Η κατάρτιση σχεδίου φροντίδας επιζώντων, το οποίο θα διασφαλίζει πως οι ασθενείς όχι μόνο επιβιώνουν από την ασθένειά τους, αλλά και ότι ζουν ικανοποιητικά και για μεγάλο διάστημα, απαλλαγμένοι από διακρίσεις και άδικα εμπόδια. Η θέση των Συλλόγων μας συντάσσεται με τις συστάσεις των EUSOMA/ESMO, σύμφωνα με τις οποίες, τα εξειδικευμένα Κέντρα Μαστού (Specialist Breast Centres), εκτός από τη διάγνωση και τη θεραπεία του πρώιμου ή μεταστατικού καρκίνου του μαστού, πρέπει να αναλαμβάνουν την παροχή όλων των αναγκαίων υπηρεσιών και ειδικοτήτων για την ολοκληρωμένη υποστήριξη ασθενών, συμπεριλαμβανομένης και της παρακολούθησης τους κατά την περίοδο της επιβίωσης.
  • Η σύνταξη ενός ολοκληρωμένου σχεδίου επανένταξης στην εργασία των ασθενών με καρκίνο μαστού, το οποίο θα λαμβάνει υπόψη τα πολυεπίπεδα χαρακτηριστικά της επανόδου των ασθενών και επιβιωσάντων στην εργασία, ενισχύοντας την ποιότητα ζωής, την οικονομική ανεξαρτησία και τη μείωση του κοινωνικού κόστους. Η προστασία από την απόλυση, η αντιμετώπιση άμεσων και έμμεσων διακρίσεων, η εξισορρόπηση των αντικρουόμενων απαιτήσεων εργασίας και θεραπειών, η άρση των ανισοτήτων μεταξύ Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα είναι κάποια εκ των θεμάτων τα οποία, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, θα πρέπει να ενταχθούν στο σχέδιο επανένταξης στην εργασία.
  • Η αναγνώριση και υιοθέτηση επίσημα του ρόλου του φροντιστή, μιας ομάδας ανθρώπων που είναι θεμελιώδης για τη βιωσιμότητα του Συστήματος Υγείας και τη φροντίδα μακράς διαρκείας, ανάπτυξη προγραμμάτων υποστήριξης, εκπαίδευσης και ενημέρωσης τους και ειδική φροντίδα για τους νέους φροντιστές λόγω των αυξημένων αναγκών της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας καθώς και η αναγνώριση του χρόνου φροντίδας ως χρόνου ασφάλισης συμπεριλαμβανομένου στη θεμελίωση των συντάξιμων χρόνων.
  • Η ολιστική προσέγγιση για την πρόληψη και αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος μετά τον καρκίνο του μαστού, ένα διαδεδομένο πρόβλημα που επηρεάζει από 5% έως 40% των ασθενών μετά από την προβλεπόμενη θεραπεία. Προτείνεται η επάνδρωση των δημόσιων Νοσοκομείων με εξειδικευμένους στη θεραπεία του λεμφοιδήματος φυσιοθεραπευτές, η συστηματική ενημέρωση των ασθενών από τους θεράποντες, η συνταγογράφηση και επαρκής αποζημίωση από τον ΕΟΠΥΥ των απαιτούμενων ειδικών συνεδριών αποκατάστασης του λεμφοιδήματος (MLD, CDT) από εξειδικευμένους φυσικοθεραπευτές, η συνταγογράφηση και επαρκής αποζημίωση από τον ΕΟΠΥΥ για την προμήθεια και ανανέωση από την ασθενή των υλικών επίδεσης, η αναθεώρηση του ποσοστού αναπηρίας και η νομοθετική πρόβλεψη για προστασία στον χώρο εργασίας.
  • Με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών με Προχωρημένο Καρκίνο Μαστού (ΠΚΜ) και την παράταση της ζωής τους προτείνονται η άμεση πρόσβαση σε εγκεκριμένες καινοτόμες θεραπείες, η συνεχής και συνεπής ψυχοσωματική φροντίδα στα εξειδικευμένα Κέντρα Μαστού ολοκληρωμένης φροντίδας από διεπιστημονική ομάδα, η λήψη πρόσθετων μέτρων προσαρμογής και επανένταξης στην εργασία τους, ειδική αναφορά στο μητρώο ασθενών με Καρκίνο Μαστού όλων των δεδομένων που αφορούν τον ΠΚΜ (επιδημιολογία, υποτροπές, επιβίωση), η υλοποίηση εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την απομυθοποίηση του ΠΚΜ, την εξάλειψη εσφαλμένων αντιλήψεων και του κοινωνικού στίγματος, η διεύρυνση της κατάρτισης των επαγγελματιών υγείας παρέχοντας σύγχρονα εκπαιδευτικά εργαλεία και ανάπτυξη των δεξιοτήτων επικοινωνίας, η παροχή ανακουφιστικής-παρηγορητικής φροντίδας και η ενίσχυση της έρευνας, εστιασμένη ειδικά στον ΠΚΜ.
  • Η εκπόνηση και υλοποίηση μιας πενταετούς Εθνικής Στρατηγικής για την Υλοποίηση της Ανακουφιστικής Φροντίδας στην Ελλάδα, ως συνέχεια της Μελέτης Σκοπιμότητας για την ανακουφιστική φροντίδα από την Εθνική Επιτροπή για την Ανάπτυξη και την Υλοποίηση της Στρατηγικής για την Ανακουφιστική Φροντίδα στην Ελλάδα.
  • Τέλος, η εξασφάλιση και διασφάλιση της ποιότητας στις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας και η πιστοποίησή τους με επίκεντρο τον ασθενή θα πρέπει να είναι βασικός στόχος του Συστήματος Υγείας. Προτείνεται, στα πλαίσια του οργανισμού ΟΔΙΠΥ Α.Ε, που έχει ως στόχο τη διασφάλιση της πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, η δημιουργία επιτροπών που να ασχολούνται με τον τομέα της ογκολογίας ώστε να διασφαλίζονται οι απαιτούμενοι γενικοί στόχοι που αφορούν στην ασφάλεια, την αποτελεσματικότητα, την ασθενοκεντρικότητα, την επικαιρότητα, την αποδοτικότητα και την ισότητα.