*Γράφουν οι Παναγιώτα Καρλατήρα, Μαίρη Μπιμπή
Ενα μικρό βήμα της Ελλάδας προς την «Ελευθερία», ένα μεγάλο άλμα της ανθρωπότητας για την οριοθέτηση της πανδημίας: παραφράζοντας τη δήλωση του Αμερικανού αστροναύτη Νιλ Αρμστρονγκ, που πρώτος πάτησε στη Σελήνη, θα μπορούσαμε να αποδώσουμε το κλίμα που επικρατεί στη χώρα με την εθνική εκστρατεία εμβολιασμού «Ελευθερία» κατά του κορωνοϊού. Με αργό αλλά σταθερό βηματισμό εξελίσσεται η πρωτόγνωρη αυτή διαδικασία κατά τις τελευταίες τρεις εβδομάδες, στη διάρκεια των οποίων έχουν εμβολιαστεί περισσότεροι από 123.077 άνθρωποι στην Ελλάδα. Στην πλειονότητά τους πρόκειται για υγειονομικούς εργαζόμενους στις δημόσιες και ιδιωτικές δομές υγείας και για διαμένοντες και εργαζόμενους σε Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΜΦΗ) και δομές χρονίως πασχόντων.
Από το περασμένο, Σάββατο, τη σκυτάλη του εμβολιασμού έχουν παραλάβει τα άτομα 85 ετών και άνω, σηματοδοτώντας το άνοιγμα της διαδικασίας στον γενικό πληθυσμό. Περίπου 365.000 άνθρωποι αυτής της ηλικιακής ομάδας έχουν τη δυνατότητα να εμβολιαστούν κατά του θανατηφόρου ιού. «Την πιο ευάλωτη ομάδα πληθυσμού αποτελούν τα άτομα ηλικίας άνω των 85 ετών. Είναι τα άτομα τα οποία μπήκαν στα νοσοκομεία, μπήκαν στους αναπνευστήρες και ατυχώς, σε υψηλό ποσοστό, δεν βγήκαν από τα νοσοκομεία», όπως χαρακτηριστικά είπε η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, ομότιμη καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας, Μαρία Θεοδωρίδου. Αλλοι 40.000 εργαζόμενοι στις ιδιωτικές κλινικές της χώρας έχουν ενταχθεί στη διαδικασία εμβολιασμού (εμβολιάζονται στους χώρους εργασίας τους), ενώ με αμείωτο ρυθμό κλείνονται τα ραντεβού για εμβολιασμό σε δημόσια νοσοκομεία και σε Κέντρα Υγείας από τους ελευθερο-επαγγελματίες ιδιώτες γιατρούς.
Ανοίγει σήμερα στις 18:00 η πλατφόρμα των ραντεβού εμβολιασμού για την ηλικιακή ομάδα 80 έως 84 ετών. Μέχρι χθες Πέμπτη είχαν εμβολιαστεί 32.701 πολίτες άνω των 85 ετών, 81.000 υγειονομικοί και περισσότεροι από 7.000 στους οίκους ευγηρίας.
Η πλατφόρμα θα ανοίξει στις 6 το απόγευμα για τους πολίτες της ηλικιακής κατηγορίας 80-84 ετών που θα μπορούν να κλείνουν ραντεβού με τέσσερις τρόπους.
Ήδη είναι σε εξέλιξη η διαδικασία εμβολιασμού σε πολίτες άνω των 85 και τώρα έρχεται ο δεύτερος κύκλος αιτήσεων για ραντεβού, που ξεκινά σήμερα όπως τόνισε ο Μάριος Θεμιστοκλέους. Ο γ.γ. Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ανέφερε πως το ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού έχει φτάσει στο 1,13% καθώς έχουν εμβολιαστεί 123.077 άνθρωποι από την αρχή που ξεκίνησε ο εμβολιασμός.
Έχουν κλειστεί 400.000 ραντεβού για πρώτη και δεύτερη δόση. Ο γενικός γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους, κατά την ενημέρωση για την επιδημία και το σχέδιο εμβολιασμού, υπενθύμισε τους τρόπους του ραντεβού, λέγοντας ότι αν ο πολίτης είναι εγγεγραμμένος στην άυλη συνταγογράφηση, θα του έρθει αυτόματα μήνυμα στο κινητό του.
Μόλις εκκινήσει η διαδικασία θωράκισης των ηλικιωμένων, θα ανοίξει η πλατφόρμα για τα ραντεβού των ατόμων με υποκείμενα νοσήματα που συνιστούν πολύ υψηλό κίνδυνο για σοβαρή νόσο COVID-19, ανεξαρτήτως ηλικίας· στην ομάδα αυτή ταξινομούνται πέντε κατηγορίες ασθενών. Οπως ήδη έχει γίνει γνωστό από το Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο Εμβολιασμών, ο ελληνικός πληθυσμός θα εμβολιαστεί σε τρεις φάσεις, με μήνες-ορόσημο τον Ιανουάριο, τον Φεβρουάριο και τον Ιούνιο. Βεβαίως, όλα εξαρτώνται από τις εγκρίσεις των εμβολίων και τις δόσεις που θα λαμβάνει η χώρα μας.
Η προτεραιότητα
Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμού κατήρτισε έναν οδηγό για την «Προτεραιοποίηση του εμβολιασμού για τη νόσο COVID-19 στην Ελλάδα», όπου ταξινομεί σε ομάδες και υποομάδες το σύνολο του πληθυσμού της χώρας ανάλογα με τον κίνδυνο έκθεσης στον κορωνοϊό και σοβαρής νόσησης από τη λοίμωξη COVID-19 που προκαλεί. Ωστόσο, οι ειδικοί θα εξετάζουν διαρκώς κάθε νέο επιστημονικό και επιδημιολογικό δεδομένο που προκύπτει, με στόχο τη βέλτιστη διαδικασία για τον εμβολιασμό των πολιτών και θα αναπροσαρμόζουν, εάν χρειάζεται, το σχέδιο.
Στο σκεπτικό της συντακτικής επιτροπής υπογραμμίζεται η ανάγκη «να μην πάει χαμένο» κανένα εμβόλιο, γι’ αυτό θα γίνεται επικαιροποίηση και ενδεχομένως αναπροσανατολισμός του οδηγού αυτού ανάλογα με την εξέλιξη της επιδημίας, καθώς και με τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, τόσο συνολικά όσο και για τις επιμέρους ομάδες του πληθυσμού.
Ωστόσο, στον οδηγό προβλέπεται και το ενδεχόμενο περαιτέρω προτεραιοποίησης στο εσωτερικό της κάθε ομάδας, εφόσον υπάρχει περιορισμός αριθμός εμβολίων. Επίσης, αν σε κάποια χρονική περίοδο διατίθεται επαρκής αριθμός εμβολίων κάποιες φάσεις του εμβολιασμού θα μπορούν να συμπτυχθούν και όσοι περιλαμβάνονται σε αυτές θα εμβολιάζονται ταυτόχρονα.
Τον Φεβρουάριο, ταυτόχρονα με τους ηλικιωμένους άνω των 70 χρόνων, κρίθηκε επιβεβλημένο να αρχίσει ο εμβολιασμός των ασθενών με νοσήματα που συνιστούν «υψηλό και πολύ υψηλό κίνδυνο για σοβαρή νόσηση από COVID-19», όπως υπογραμμίζεται στο σκεπτικό της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών.Πρόκειται για δύο ομάδες ασθενών. Στην ομάδα των ασθενών «πολύ υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσηση από COVID-19» περιλαμβάνονται κατ’ εκτίμηση 50.000-80.000 άτομα όλων των ηλικιών.
Σε αυτή την ομάδα ανήκουν: α) οι μεταμοσχευμένοι μυελού οστών και βλαστικών κυττάρων κατά το τελευταίο εξάμηνο ή με συνεχιζόμενη λήψη ανοσοκατασταλτικής αγωγής καθώς και συμπαγών οργάνων, β) οι αιμοκαθαιρόμενοι και με χρόνια νεφρική νόσο τελικού σταδίου, γ) οι ογκολογικοί ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, ανοσοθεραπεία ή θεραπεία με μονοκλωνικά αντισώματα ή αναστολείς, δ) οι ανοσοκατεσταλμένοι, ε) οι πάσχοντες από κυστική ίνωση, άσθμα σοβαρού βαθμού με επανειλημμένες κρίσεις κατά το τελευταίο έτος, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια σοβαρού βαθμού (χρήση οξυγόνου κατ’ οίκον) και άλλες σπάνιες και σοβαρές καταστάσεις όπως η πνευμονική αρτηριακή υπέρταση και, τέλος, τα άτομα με σύνδρομο Down. Στην ομάδα των ασθενών «υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσηση COVID-19» περιλαμβάνονται περίπου 1 εκατομμύριο άτομα ηλικίας από 18 έως 59 ετών με υποκείμενα νοσήματα. Ενδεικτικά, σε αυτή τη μεγάλη κατηγορία περιλαμβάνονται όσοι πάσχουν από χρόνια νοσήματα όπως συγγενείς καρδιοπάθειες, υπέρταση, άσθμα, Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 και 2, χρόνια νεφρική νόσος, κίρρωση ήπατος, χρόνιες ηπατίτιδες, εγκεφαλικά επεισόδια, πολλαπλή σκλήρυνση, επιληψία, άνοια, νόσος Πάρκινσον, μεσογειακή αναιμία, σχιζοφρένεια, διπολική διαταραχή, νοσογόνος παχυσαρκία και σοβαρές αναπηρίες.
Μάλιστα, σε αυτή τη χρονική φάση του εμβολιασμού η Εθνική Επιτροπή έχει προβλέψει και τον εμβολιασμό των ατόμων που βρίσκονται σε στενή επαφή ή φροντίζουν ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, ηλικιωμένους ή άτομα με ειδικές ανάγκες.
Ωστόσο, πρόβλημα έχει ανακύψει με τον εμβολιασμό των ατόμων με αναπηρία και των ηλικιωμένων που δεν μπορούν να μετακινηθούν, καθώς πρέπει να μετατεθεί χρονικά για αργότερα, όταν θα είναι διαθέσιμα εμβόλια πιο εύχρηστα στη διαδικασία μεταφοράς και συντήρησης. Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών (ΙΣΑ) και η Περιφέρεια Αττικής προτίθενται να διαθέσουν 10 Κινητές Ομάδες με εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και δύο ασθενοφόρα προκειμένου να εμβολιαστεί άμεσα η ευαίσθητη αυτή ομάδα του πληθυσμού στο Λεκανοπέδιο. Μέσα στον Φεβρουάριο θα ξεκινήσει ο προγραμματισμός για τον εμβολιασμό των πολιτών ηλικίας 60 έως 69 ετών, ανεξαρτήτως ιστορικού νοσημάτων. Πρόκειται για περίπου 1,25 εκατομμύρια άτομα. Η δεύτερη φάση του εμβολιασμού ολοκληρώνεται με τη χορήγηση του εμβολίου στους 180.000 εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και στους εργαζομένους των βρεφονηπιακών σταθμών.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, η τρίτη φάση της «Ελευθερίας» έχει δρομολογηθεί για τον ερχόμενο Ιούνιο. Σε αυτό το στάδιο προβλέπεται ο εμβολιασμός όλων των ατόμων ηλικίας 18 έως 59 χρόνων που δεν έχουν υποκείμενα νοσήματα. Κατ’ εκτίμηση πρόκειται για 4,3 εκατομμύρια άτομα.
Υπενθυμίζεται ότι προς το παρόν από τον εμβολιασμό εξαιρούνται τα άτομα με ιστορικό σοβαρής αλλεργίας, ιδιαίτερα μετά από εμβολιασμό στο παρελθόν, οι γυναίκες σε κύηση ή γαλουχία και άτομα που νοσούν από ιογενείς λοιμώξεις ή βρίσκονται σε παρόξυνση της νόσου και μέχρι να υποχωρήσει η οξεία φάση. Επίσης, προς το παρόν, το εμβόλιο δεν έχει λάβει ένδειξη για άτομα ηλικίας κάτω των 18 χρόνων, καθώς οι κλινικές δοκιμές των εμβολίων για τον κορωνοϊό στα παιδιά είναι σε εξέλιξη.
Οι «αρρυθμίες»
Τα δημόσια νοσοκομεία αποτελούν, προς το παρόν, τους βασικούς σταθμούς της εμβολιαστικής εκστρατείας, γεγονός που έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση των υγειονομικών. Αν και ο αρχικός σχεδιασμός της «Ελευθερίας» βασίστηκε κυρίως στις δομές της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), κατά την υλοποίηση του εμβολιασμού τις πρώτες εβδομάδες κρίθηκε απαραίτητο λόγω των ιδιαιτεροτήτων των εμβολίων mRNA να λειτουργήσουν τα εμβολιαστικά κέντρα των νοσοκομείων και για τον γενικό πληθυσμό και όχι μόνο για το προσωπικό τους. Η Ομοσπονδία Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδος (ΟΕΝΓΕ), ωστόσο, θέτει το μείζον ερώτημα πώς θα πραγματοποιηθεί ο εμβολιασμός στα δημόσια νοσοκομεία που ακόμα υφίστανται μεγάλο φόρτο από το δεύτερο κύμα της πανδημίας, χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η ενίσχυσή τους με ανθρώπινο δυναμικό.
Συμπληρωματικά, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων Δημόσιων Νοσοκομείων (ΠΟΕΔΗΝ) επισημαίνει τον κίνδυνο έκθεσης των πολιτών στον κορωνοϊό. «Η λειτουργία του εμβολιαστικού κέντρου σε νοσοκομείο υπό αυτές τις συνθήκες θέτει σε κίνδυνο τόσο τους εμβολιαζόμενους όσο και τους νοσηλευόμενους», υποστηρίζει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση των παιδιατρικών νοσοκομείων στα οποία θα εμβολιαστούν πολλοί 85χρονοι, με τους παιδίατρους να δηλώνουν αναρμόδιοι να διαχειριστούν τυχόν παρενέργειες στην ευπαθή αυτή ομάδα του πληθυσμού.
Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, ο σχεδιασμός είναι δυναμικός, δηλαδή θα ξεδιπλώνεται ανάλογα με τις αδειοδοτήσεις και τις παραλαβές των εμβολίων, καθώς και με τις ομάδες πληθυσμού που εμβολιάζονται. Πλέον εμβολιαστικά κέντρα είναι όλα τα γενικά δημόσια νοσοκομεία (με το υπουργείο Υγείας να διαβεβαιώνει ότι θα εξαιρεθούν τα παιδιατρικά, τα ογκολογικά, τα ψυχιατρικά μετά την ολοκλήρωση του εμβολιασμού των 85χρονων).
Από την Τετάρτη 20 Ιανουαρίου θα λειτουργήσουν και τα εμβολιαστικά κέντρα στις δομές της ΠΦΥ, με 144 σημεία για τους πολίτες σε όλη τη χώρα. Ενδεικτικά, στην Αττική θα είναι διαθέσιμα 60 Κέντρα Υγείας και Ιατρεία της ΠΦΥ και στη Βόρεια Ελλάδα 35 εμβολιαστικά κέντρα.
Επιπλέον πρόβλημα έχει ανακύψει με τους ΑΜΚΑ των πολιτών, καθώς έχουν εντοπιστεί πλήθος διπλοεγγραφών στο σχετικό μητρώο. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρει στέλεχος του υπουργείου Υγείας, «βρίσκεται σε εξέλιξη το ξεσκαρτάρισμα», το οποίο μάλιστα συγκρίνει με τη διαδικασία εκκαθάρισης των εκλογικών καταλόγων. Τέλος, αναζητείται ένας ενιαίος και αξιόπιστος τρόπος επαλήθευσης του υποκείμενου νοσήματος και της σοβαρότητας αυτού, καθώς, όπως φαίνεται τα στοιχεία της ΗΔΙΚΑ Α.Ε., σε πολλές περιπτώσεις δεν επαρκούν για να τεκμηριωθεί η κατάσταση της υγείας του εμβολιαζόμενου.
ΟΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΕΧΟΥΝ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ
Νοσήματα Κατηγορίας Α (Φάση εμβολιασμού 1)
Μεταμόσχευση
■ Μεταμόσχευση συμπαγούς οργάνου
■ Μεταμόσχευση μυελού των οστών ή βλαστικών κυττάρων κατά το τελευταίο 6μηνο ή με συνεχιζόμενη λήψη ανοσοκατασταλτικής αγωγής
Νεφρική ανεπάρκεια
■ Υποβολή σε αιμοκάθαρση, χρόνια νεφρική νόσος σταδίου 5
Καρκίνος υπό αγωγή
■ Καρκίνος συμπαγούς οργάνου σε άτομα που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, ανοσοθεραπεία ή θεραπεία με μονοκλωνικά αντισώματα, με αναστολείς πρωτεϊνικής κινάσης ή με αναστολείς της πολυμεράσης της πολυ-ADP-ριβόζης (PRAP)
(ADP: διφωσφορική αδενοσίνη)
■ Αιματολογικός καρκίνος (π.χ. λευχαιμία, λέμφωμα, πολλαπλούν μυέλωμα) σε άτομα που υποβάλλονται σε αγωγή (βλ. παραπάνω)
Ανοσοκαταστολή
■ Φλεγμονώδεις παθήσεις υπό ανοσοκατασταλτική ή ανοσοτροποποιητική αγωγή μετρίου – υψηλού κινδύνου ■ Βαριά συνδυασμένη ανοσοανεπάρκεια
■ HIV με CD4<200
κύτταρα/μL
Αλλα νοσήματα
■ Κυστική ίνωση
■ Ασθμα σοβαρού βαθμού (επανειλημμένες νοσηλείες κατά το τελευταίο έτος)
■ Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) σοβαρού βαθμού (χρήση οξυγόνου κατ’ οίκον)
■ Σύνδρομο Down
■ Αλλες σπάνιες και πολύ σοβαρές καταστάσεις, σύμφωνα με κλινικά κριτήρια
Νοσήματα Κατηγορίας Β (Φάση εμβολιασμού 2)
Χρόνια νοσήματα του αναπνευστικού
■ Ασθμα, Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (συμπεριλαμβανόμενου εμφυσήματος και χρόνιας βρογχίτιδας), βρογχεκτασία, διάμεσοι νόσοι του πνευμονικού παρεγχύματος, πνευμονοκονίαση, βρογχοπνευμονική δυσπλασία
Χρόνια καρδιαγγειακή νόσος
■ Συγγενείς καρδιοπάθειες, υπέρταση με καρδιακές επιπλοκές, χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια, χρόνια ισχαιμική καρδιοπάθεια, κολπική μαρμαρυγή, μυοκαρδίτιδες, μυοκαρδιοπάθειες, περιφερική αγγειακή νόσος, ιστορικό θρομβοεμβολικής νόσου
Σακχαρώδης διαβήτης
■ Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 και τύπου 2
Χρόνια νεφρική νόσος
■ Χρόνια νεφρική νόσος σταδίου 3 και 4, νεφρωσικό σύνδρομο
Χρόνια ηπατική νόσος
■ Κίρρωση ήπατος, ατρησία χοληφόρων, χρόνια ηπατίτιδα
Χρόνια νευρολογικά νοσήματα
■ Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, παροδικό ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, σοβαρά νευρολογικά νοσήματα στα οποία επηρεάζεται η αναπνευστική λειτουργία, εγκεφαλική παράλυση, πολλαπλή σκλήρυνση, επιληψία, άνοια, νόσος Πάρκινσον, νόσος κινητικού νευρώνα και συναφή νοσήματα, κληρονομικά και εκφυλιστικά νοσήματα του νευρικού και του μυϊκού συστήματος
Καρκίνος
■ Διάγνωση καρκίνου συμπαγούς οργάνου ή αιματολογικού καρκίνου κατά την τελευταία 5ετία
Ανοσοκαταστολή
■ Ανοσοκαταστολή οφειλόμενη σε ασθένεια ή φαρμακευτική αγωγή
■ Λοίμωξη HIV (με CD4>200 κύτταρα/μL)
Αιμοσφαιρινοπάθειες
■ Ομόζυγη δρεπανοκυτταρική αναιμία, μικροδρεπανοκυτταρική αναιμία, ομόζυγη μεσογειακή αναιμία
Διαταραχές σπληνός
■ Σπληνεκτομή ή λειτουργική ασπληνία
Σοβαρή ψυχική νόσος
■ Διάγνωση σχιζοφρένειας ή διπολικής διαταραχής
Νοσογόνος παχυσαρκία
■ Δείκτης μάζας σώματος ≥40 kg/m²
Σοβαρή αναπηρία
■ Ατομα με σοβαρή αναπηρία
Φροντιστές ηλικιωμένων ατόμων ή ατόμων με ειδικές ανάγκες
■ Ατομα που φροντίζουν ηλικιωμένα άτομα ή άτομα με ειδικές ανάγκες
