Δυνατό «χτύπημα» κατά του ούτως ή άλλως αδύναμου προγράμματος μεταμοσχεύσεων στη χώρα μας κατάφερε ο κορωνοϊός. Τα ήδη δραματικά χαμηλά στοιχεία των δωρεών οργάνων και των μεταμοσχεύσεων σημείωσαν πτώση κατά 85% κατά το διάστημα Μαρτίου- Απριλίου σε σύγκριση με το αντίστοιχο δίμηνο του προηγούμενου έτους. Είναι χαρακτηριστικό ότι το δίμηνο Μαρτίου – Απριλίου υπήρξαν μόλις τρεις δότες που προσέφεραν όργανα.
Αυτό είναι το απαισιόδοξο νέο που αναφέρθηκε χθες στο πλαίσιο διαδικτυακού σεμιναρίου που διοργάνωσε το Ίδρυμα Ωνάση με τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ), στο οποίο συμμετείχαν έξι καταξιωμένοι επιστήμονες, η ηγεσία του υπουργείου Υγείας, κκ. Βασίλης Κικίλιας και Βασίλης Κοντοζαμάνης και του ΕΟΜ, κ. Γιώργος Παπαθεοδωρίδης και ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, κ. Αντώνης Παπαδημητρίου.
Ωστόσο, όπως συμβαίνει σε κάθε κακό, και σε αυτήν την πρωτοφανή κρίση δημόσιας υγείας, με την πανδημία Covid-19 βρίσκεται σε εξέλιξη, υπάρχει και το καλό, το οποίο επισημάνθηκε από τους ειδικούς: η δημιουργία νέων, εκατοντάδων κλινών στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) και Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας (ΜΑΦ) στο ΕΣΥ που ξεκίνησε λόγω κορωνοϊού, αλλά συνεχίζεται, μόνο θετική μπορεί να χαρακτηριστεί. Θετική θεωρείται και η σχέση εμπιστοσύνης που δομήθηκε μεταξύ πολιτών και κράτους, και ιδίως συστήματος δημόσιας υγείας, σχέση στην οποία μπορεί να εδραιωθεί και η επανεκκίνηση του προγράμματος μεταμοσχεύσεων.
Τα νέα δεδομένα, που επέβαλλε ουσιαστικά ο νέος κορωνοϊός SARS-COV-2, στο μεταμοσχευτικό πεδίο, και στην Ελλάδα, συζητήθηκαν εκτενώς και διαδικτυακώς. Το έναυσμα για την κρίσιμη αυτή συζήτηση έδωσε η πανδημία η οποία ακύρωσε τις μεταμοσχεύσεις σε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα. Ωστόσο, η πανδημία βρίσκει τη χώρα μας σε μια επιπλέον ιδιαίτερη συγκυρία σε ό,τι αφορά τις μεταμοσχεύσεις: στην εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου Μεταμοσχευτικού Σχεδίου που θα στηρίξει το Ίδρυμα Ωνάση και το οποίο θα φέρει τις υπογραφές δύο καταξιωμένων Ελλήνων επιστημόνων της αλλοδαπής. Πρόκειται για τον καθηγητή Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων στο Imperial College της Βρετανίας και πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, κ. Βασίλη Παπαλόη και τον καθηγητή Πολιτικής της Υγείας και διευθυντή του LSE Health, κ. Ηλία Μόσιαλο. Το Εθνικό Σχέδιο προχωρά παράλληλα με τις εργασίες ανέγερσης του Ωνασείου Μεταμοσχευτικού Κέντρου που χρηματοδοτεί το Ίδρυμα Ωνάση.
Αντώνης Παπαδημητρίου- Πρόεδρος Ιδρύματος Ωνάση
Ο οικοδεσπότης, κ. Παπαδημητρίου καλωσόρισε τους καταξιωμένους επιστήμονες στη συζήτηση τονίζοντας την αξία του μεταμοσχευτικού προγράμματος για την Ελλάδα – στο οποίο άλλωστε το Ίδρυμα Ωνάση έχει «επενδύσει» σταθερά τα τελευταία τριάντα χρόνια αρχίζοντας με το Ωνάσσειο Καρδιοχειρουργικό κέντρο. Τη συζήτηση συντόνισε ο Πρόεδρος του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου και Διευθυντής του Τμήματος Νεφρολογίας και Μεταμόσχευσης στο «Λαϊκό», κ. Ιωάννης Μπολέτης.
Ιωάννης N. Μπολέτης – Πρόεδρος Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου και Διευθυντής του Τμήματος Νεφρολογίας και Μεταμόσχευσης στο Λαϊκό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών
Η βούληση της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας να στηρίξει το πρόγραμμα μεταμοσχεύσεων
Βασίλης Κικίλιας – Υπουργός Υγείας
Καθαρό στίγμα έδωσε η ηγεσία του υπουργείου Υγείας αναφορικά με την υλοποίηση του μεταμοσχευτικού προγράμματος. Ο υπουργός Υγείας, κ. Βασίλης Κικίλιας, παραδέχθηκε ότι η πανδημία του κορωνοϊού προκάλεσε οπισθοπορεία για τη μεταμοσχευτική δραστηριότητα στη χώρα μας, αλλά υπογράμμισε πως «τώρα είναι η ευκαιρία να περάσει στον κόσμο η αξία της δωρεάς οργάνων, καθώς και η αξία της ανθρώπινης ζωής έχει περάσει ως πρώτη προτεραιότητα», όπως είπε. Ανέφερε επίσης πως οι μεταμοσχεύσεις εντάχθηκαν και πάλι στα προγράμματα των τακτικών χειρουργικών επεμβάσεων στα δημόσια νοσοκομεία, ώστε να γίνει και στο ευαίσθητο αυτό πεδίο επανεκκίνηση.
Βασίλης Κοντοζαμάνης – Υφυπουργός Υγείας
Ο υφυπουργός Υγείας, κ. Βασίλης Κοντοζαμάνης επισήμανε την καλή «επίδραση» της πανδημίας καθώς «επισπεύσθηκαν αλλαγές που ήταν αναγκαίες στο σύστημα δημόσιας υγείας και θα γίνονταν αλλά όχι με αυτόν τον γοργό ρυθμό». Χαρακτήρισε σημαντική καινοτομία την τοποθέτηση των 7 συντονιστών μεταμοσχεύσεων σε ισάριθμα νοσοκομεία της χώρας, οι οποίοι σε συνδυασμό με τις περισσότερες κλίνες ΜΕΘ που έχουν ανοίξει, θα δημιουργήσουν μία νέα βάση για το μεταμοσχευτικό πρόγραμμα.
Τι είπε ο καθηγητής Τσιόδρας για τους μεταμοσχευμένους και τις μεταμοσχεύσεις
Τα τελευταία στοιχεία της έρευνας για το εμβόλιο και τις θεραπείες για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού παρουσίασε ο καθηγητής Παθολογίας-Λοιμωξιολογίας, εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας για τον κορωνοϊό, κ. Σωτήρης Τσιόδρας.
Σωτήρης Τσιόδρας – Καθηγητής Παθολογίας – Λοιμωξιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
Ο ειδικός επιχειρώντας έναν πρώτο απολογισμό με τα διαθέσιμα στοιχεία ανέφερε πως οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για τον κορονοϊό, καταγράφοντας υψηλά ποσοστά θνητότητας. «Ίσως μέχρι το τέλος του έτους να υπάρχουν κάποιες δόσεις εμβολίου για ορισμένους ασθενείς, που όμως δεν θα φτάσουν ούτε για μία χώρα», ανέφερε ο κ. Τσιόδρας, εκτιμώντας ότι το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού είναι 12 – 18 μήνες μακριά. Μάλιστα, ο καθηγητής υπογράμμισε πως παρότι κινείται σε άλλο πεδίο πλέον, σε εκείνο της Ιολογίας -Λοιμωξιολογίας, θυμάται πάντοτε την περίοδο που εργαζόταν σε μεγάλο μεταμοσχευτικό κέντρο στις ΗΠΑ και την αγωνία αλλά και τη χαρά των ασθενών που υποβάλλονταν σε μεταμόσχευση.
Ο Ελληνας πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Μεταμοσχεύσεων και η εμπειρία των μεταμοσχεύσεων στη Βρετανία της πανδημίας
Τις βαριές επιπτώσεις της πανδημίας στις μεταμοσχεύσεις τόνισε ο καθηγητής Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων στο Imperial College London και Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Μεταμοσχεύσεων, κ. Βασίλης Παπαλόης, ο οποίος συμμετέχει και στην εκπόνηση του ελληνικού σχεδίου.
Βασίλειος Παπαλόης – Καθηγητής χειρουργικής μεταμοσχεύσεων στο Imperial College London και Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Μεταμοσχεύσεων
«Η καταγραφή της επίδρασης της πανδημίας στον τομέα των μεταμοσχεύσεων στην Ευρώπη δεν είναι καθόλου καλή. Στη Γαλλία όσο αυξάνονταν τα κρούσματα κορωνοϊού, τόσο μειώνονταν οι μεταμοσχεύσεις, έως και 90% είναι η μείωση. Στις ΗΠΑ το ποσοστό μείωσης των μεταμοσχεύσεων έφθασε το 50%. Αλλά στην Ευρώπη είδαμε και μεγάλα ποσοστά νοσηρότητας και θνητότητας στους μεταμοσχευμένους» ανέφερε ο κ. Παπαλόης, εξηγώντας πως είναι αναγκαία η επανεκκίνηση στις μεταμοσχεύσεις, αλλά με νέο πλαίσιο και κανόνες.
Ιδίως στη Βρετανία η εικόνα που περιέγραψε είναι πολύ σοβαρή: στα πέντε νοσοκομεία του Λονδίνου όπου γίνονται ετησίως περί τις 1.000 μεταμοσχεύσεις, ουσιαστικά έχει διακοπεί το πρόγραμμα μεταμοσχεύσεων, αφού τα νοσοκομεία έχουν «καταληφθεί» από ασθενείς με κορωνοϊό. Ο ειδικός θεωρεί πολύ σημαντικό και κρίσιμο να επαναπροσδιοριστεί πού θα διενεργούνται μεταμοσχεύσεις, «πρέπει να δημιουργήσουμε πράσινες ζώνες στο σύστημα υγείας, με νοσοκομεία χωρίς κανέναν κίνδυνο κορωνοϊού ώστε να γίνει η επανεκκίνηση στις μεταμοσχεύσεις» είπε χαρακτηριστικά.
Ο κ. Παπαλόης υπογράμμισε πως επείγει η προετοιμασία της μεταμοσχευτικής επιστημονικής κοινότητας στην Ευρώπη, η οποία ήδη έχει αναπτύξει ισχυρούς δεσμούς, για την επόμενη μέρα, για τα επόμενα κύματα αυτού του ιού αλλά και για άλλους ιούς.
Η προσωπική ιστορία που μοιράστηκε διαδικτυακά ο κ. Μόσιαλος και η αγωνία του για τους μεταμοσχευμένους
Στην έντονη αγωνία που βιώνουν οι μεταμοσχευμένοι ασθενείς εξαιτίας του κορονοϊού που απειλεί την υγεία τους και τη ζωή τους αναφέρθηκε ο καθηγητής του LSE, εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης για τον κορωνοϊό στους διεθνείς οργανισμούς, κ.Μόσιαλος, αποκαλύπτοντας πως τον αγγίζει ιδιαιτέρως το θέμα καθώς η σύζυγός του είναι μεταμοσχευμένη. «Η σύζυγος μου είναι μεταμοσχευμένη, και βλέπω την αγωνία όλων, μέσα από εκείνη. Θα είναι ασφαλείς να βγουν έξω; Θα μπορέσουν να επιστρέψουν στη δουλειά τους; Στην Ελλάδα ίσως είναι η κατάσταση πιο εύκολη, καθώς είναι πολύ μικρή η διασπορά του ιού. Τι κάνουμε όμως γενικά με αυτούς τους ασθενείς; Πέρα από τα ζητήματα τα χρηματοδοτικά, τα οργανωτικά, τα επιστημονικά, υπάρχει και αυτό το κρίσιμο, ανθρώπινο στην ουσία του, ζήτημα» είπε ο κ. Μόσιαλος, εξηγώντας ότι το μοιράστηκε γιατί «οι προσωπικές ιστορίες είναι πιο δυνατές από τις θεωρίες».
Ηλίας Μόσιαλος- Καθηγητής της πολιτικής της Υγείας και Διευθυντής του LSE Health – Εκπρόσωπος της Ελλάδας στους διεθνείς οργανισμούς για τον COVID-19.
Μιλώντας ειδικά για τους νεφροπαθείς, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου στην κατάρτιση του οποίου είναι επικεφαλής με τον κ. Παπαλόη, επισήμανε ένα μείζον πρόβλημα στη χώρα μας, ότι οι νεφροπαθείς αυξάνονται σταθερά. «Ο επιπολασμός της νεφρικής ανεπάρκειας είναι από τους υψηλότερους στην Ευρώπη. Κάτι δεν πάει καλά και είναι προφανές. Οταν έχεις νεφροπαθείς στη χώρα, και το 1/3 δεν το γνωρίζει, όσο και να αναπτύσσεις ως κράτος το πρόγραμμα μεταμοσχεύσεων, δεν θα έχεις καλό αποτέλεσμα. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να σταματήσεις την αύξηση των νεφροπαθών, κι αυτό συνδέεται κυρίως με την Πρωτοβάθμια Φροντίδα υγείας και τα προγράμματα πρόληψης» εξήγησε.
Ο εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης για τον Sars-CoV-2 στους διεθνείς οργανισμούς αναφέρθηκε στη μεγάλη σημασία της πρόληψης στην Ελλάδα και με αριθμούς: ενδεικτικά η αιμοκάθαρση κοστίζει 50.000 ευρώ ανά ασθενή, και εκτίμησε πως θα εξοικονομούσε η χώρα έως και 600 εκατ. Ευρώ αν ανέκοπτε μέσω πρόληψης τον ρυθμό αύξησης των νεφροπαθών.
Σε ό,τι αφορά το μεταμοσχευτικό πρόγραμμα, ανέφερε ότι μελετά το επιτυχημένο παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών, ιδίως της Κροατίας και κάλεσε το υπουργείο Υγείας να δίνει στη δημοσιότητα ποια ελληνικά νοσοκομεία συμβάλλουν στην αύξηση του αριθμού των μεταμοσχεύσεων. «Όπου υπάρχει διαφάνεια και σύγκριση στα αποτελέσματα, το σύστημα πάει μόνο καλά, αν ο καθένας κάνει ό,τι θέλει, δεν υπάρχει αποτέλεσμα» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Μόσιαλος.
Οι δυσκολίες του ΕΟΜ κατά – και μετά- την πανδημία
Την πορεία αναδιοργάνωσης στην οποία βρισκόταν ο ΕΟΜ, την οποία ανέκοψε αίφνης και μάλλον βίαια, περιέγραψε ο πρόεδρος του Οργανισμού,καθηγητής Ιατρικής Σχολής Αθήνας, Δ/ντής Πανεπιστημιακής Γαστρεντερολογικής Κλινικής και Δ/ντής Μονάδας Μεταμόσχευσης Ήπατος-ΓΝΑ «Λαϊκό», κ. Γιώργος Παπαθεοδωρίδης.
«Η μεταμοσχευτική δραστηριότητα το διάστημα Μαρτίου- Απριλίου αφορούσε τα επείγοντα περιστατικά κι είχαμε στόχο να εξασφαλίσουμε την 24ωρη λειτουργία του ΕΟΜ και κυρίως να προστατεύσουμε τους μεταμοσχευμένους. Παράλληλα, καταβλήθηκε τεράστια προσπάθεια να μην διακοπεί πλήρως η δραστηριότητα, να εκτιμάται ο κίνδυνος και το όφελος κάθε μεταμόσχευσης, να καταψύχονται αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα» ανέφερε ο καθηγητής.
Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης – Πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) -Καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Δ/ντής Πανεπιστημιακής Γαστρεντερολογικής Κλινικής και Δ/ντής Μονάδας Μεταμόσχευσης Ήπατος-ΓΝΑ «Λαϊκό»
Ο πρόεδρος του ΕΟΜ αναφέρθηκε στις λίγες – μόλις 3- δωρεές οργάνων που έγιναν και στις επίσης λίγες – 7 – μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων κατά την περίοδο της πανδημίας. Ωστόσο, σημείωσε ως ενδεικτικό της ανασφάλειας που βίωσαν πολλοί ασθενείς που βρίσκονταν σε λίστα αναμονής για μόσχευμα, ότι πολλοί νεφροπαθείς δεν δέχθηκαν να υποβληθούν σε μεταμόσχευση αυτό το διάστημα. Ανέφερε επίσης ότι παρά τις δυσκολίες της πανδημίας και του ΕΣΥ έγιναν 16 μεταμοσχεύσεις αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων, με δύο δότες από Ελλάδακαι τους άλλους από την αλλοδαπή.
Ο ρόλος των ΜΕΘ στις μεταμοσχεύσεις
Στην κατεύθυνση βελτίωσης του προγράμματος μεταμόσχευσης συνηγορεί, μεταξύ άλλων, ο διπλασιασμός των κλινών Μονάδων Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) στην Ελλάδα, αύξηση που επιτεύχθηκε εν μέσω πανδημίας. Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι οι ΜΕΘ θα φτάσουν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο – 1.200 κλίνες μέσα στο 2020. Η επικεφαλής της επιτροπής για τις ΜΕΘ, καθηγήτρια Εντατικολογίας, προέδρος της Ελληνικής Εταιρίας Εντατικής Θεραπείας (ΕΕΕΘ), κυρία Αναστασία Κοτανίδου, επεσήμανε ότι μέσα στο καλοκαίρι θα αναπτυχθούν επιπλέον 250 κλίνες ΜΕΘ και ΜΑΦ σε πανεπιστημιακά και κεντρικά νοσοκομεία. Η ίδια χαρακτήρισε πολύ σημαντικό και τον ρόλο των συντονιστών μεταμόσχευσης που θα τοποθετηθούν στις ΜΕΘ 7 νοσοκομείων.
«Η κακή εικόνα μιας ΜΕΘ έχει αντίκτυπο στην ψυχολογία των συγγενών. Αν η οικογένεια δεν νιώσει ότι σέβονται και φροντίζουν τον ασθενή της, πως θα κάνει δωρεά οργάνων αν παρά τη νοσηλεία, δεν είναι καλή η έκβαση;» έθεσε το ρητορικό ερώτημα η ειδικός, προσθέτοντας ωστόσο πως το νοσηλευτικό προσωπικό δεν επαρκεί και αυτό επηρεάζει το αποτέλεσμα. «Οι ευρωπαϊκές προδιαγραφές ορίζουν 6 νοσηλευτές ανά κλίνη. Σήμερα, έχουμε 3 νοσηλευτές ανά κλίνη, είναι ο καλύτερος αριθμός» είπε.
Αναστασία Κοτανίδου – Kαθηγήτρια Πνευμονολογίας-Εντατικής θεραπείας ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας
Στην ουσία, εξήγησε η κυρία Κοτανίδου, οι ΜΕΘ μπορούν να προσφέρουν δώρα ζωής, μοσχεύματα, μέσα από τους ασθενείς που καταλήγουν, που είναι εγκεφαλικά νεκροί. «Ο αυξημένος αριθμός κλινών σημαίνει και δυνατότητα νοσηλείας για περισσότερους ασθενείς. Δεν θα χρειάζεται να αναζητούνται κλίνες μέσω υπουργών και στελεχών της κυβέρνησης όπως γινόταν» είπε χαρακτηριστικά.
Τέλος, κλείνοντας με την ομιλία της το σεμινάριο η επίκουρη καθηγήτρια Νεφρολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, γιατρός στο Λαϊκό νοσοκομείο, κυρία Σμαράγδη Μαρινάκη, ανέφερε πως κατά τη διάρκεια της πανδημίας στην Ελλάδα διακόπηκαν όλες οι μεταμοσχεύσεις μεφρού από ζώντα δότη.
Σμαράγδη Μαρινάκη – Επίκουρη Καθηγήτρια Νεφρολογίας
«Όλο το διάστημα Μαρτίου Απριλίου είχαμε μια μεταμόσχευση νεφρού, ενώ τον τρέχοντα μήνα έχουν γίνει δύο μεταμοσχεύσεις νεφρού» είπε, τονίζοντας ότι με την επανεκκίνηση των τακτικών χειρουργείων δρομολογούνται δύο μεταμοσχεύσεις την εβδομάδα.
Κάνοντας τον βαρύ απολογισμό της επίπτωσης του κορωνοϊού στον πληθυσμό των νεφροπαθών στη χώρα μας η ειδικός ανέφερε ότι καταγράφηκαν κρούσματα σε 28 αιμοκαθαιρόμενους και 8 θάνατοι, ενώ ένα κρούσμα αφορούσε σε μεταμοσχευμένο.
Τραμπ: Παίρνω ένα χάπι υδροξυχλωροκίνης εδώ και 10 ημέρες!
Χαμόγελα από την πορεία της επιδημίας δύο εβδομάδες μετά την πρώτη άρση των μέτρων
