Τα τελευταία χρόνια, η κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων έχει αυξηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο, προκαλώντας ανησυχία για τις πιθανές επιπτώσεις της στην υγεία. Πρόκειται για βιομηχανικά σκευάσματα, πλούσια σε συστατικά που συνήθως δεν χρησιμοποιούνται στο οικιακό μαγείρεμα, όπως υδρογονωμένα έλαια, σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη, ενισχυτικά γεύσης και γαλακτωματοποιητές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα υπερ-επεξεργασμένων τροφών είναι τα πατατάκια, τα αναψυκτικά, τα έτοιμα ζυμαρικά, το παγωτό, η σοκολάτα, τα μπισκότα, τα έτοιμα γεύματα, τα λουκάνικα, τα μπιφτέκια, τα nuggets κοτόπουλου και ψαριού, τα γλυκά ή αλμυρά συσκευασμένα σνακ και οι ενεργειακές μπάρες.
Αυτά τα τρόφιμα έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να διαρκούν πολύ και να καταναλώνονται εύκολα, περνώντας το μήνυμα ότι αποτελούν το ιδανικό σνακ για μια πολυάσχολη μέρα. Υπολείπονται, όμως, σημαντικά σε θρεπτική αξία.
Μια πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου Monash, με επικεφαλής τη βιοχημικό διατροφολογίας και καθηγήτρια στο Τμήμα Διατροφής, Διαιτολογίας και Τροφίμων, δρ. Barbara Cardoso, έριξε φως σε μια ιδιαίτερα ανησυχητική, άγνωστη μέχρι πρότινος συνέπεια: Την επιτάχυνση της βιολογικής γήρανσης. Τα σχετικά συμπεράσματα δημοσιεύονται στο Age and Aging.
Η βιολογική ηλικία αναφέρεται στο πόσο ηλικιωμένο φαίνεται ένα άτομο με βάση διάφορους μοριακούς βιοδείκτες και διαφέρει από τη χρονολογική ηλικία, που προσδιορίζει τον αριθμό των ετών που έχει ζήσει ένα άτομο. Επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως η διατροφή, η γενετική, ο τρόπος ζωής και διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες και μπορεί να διαφέρει σημαντικά από τη χρονολογική ηλικία. Αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο με υγιεινό τρόπο ζωής μπορεί να έχει βιολογική ηλικία μικρότερη από τη χρονολογική, ενώ οι κακές επιλογές του τρόπου ζωής, όπως μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα, μπορεί να επιταχύνουν τη βιολογική γήρανση.
Στη μελέτη συμμετείχαν 16.055 συμμετέχοντες από τις ΗΠΑ ηλικίας 20-79 ετών. Οι ερευνητές ανακάλυψαν σημαντική συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων και της επιτάχυνσης της βιολογικής γήρανσης. Ειδικότερα, για κάθε 10% αύξηση της πρόσληψης αυτών των τροφών, το χάσμα μεταξύ βιολογικής και χρονολογικής ηλικίας διευρυνόταν κατά περίπου 2,4 μήνες. Τελικά, οι συμμετέχοντες με την υψηλότερη πρόσληψη υπερ-επεξεργασμένων τροφών (68-100% της συνολικής ενεργειακής τους πρόσληψης) ήταν βιολογικά 0,86 χρόνια μεγαλύτεροι από εκείνους με που κατανάλωναν τα λιγότερα τρόφιμα αυτής της κατηγορίας (<39%).
Ακόμη και μετά την προσαρμογή για τη συνολική ποιότητα της διατροφής, η συσχέτιση μεταξύ αυτών των τροφών και της επιταχυνόμενης γήρανσης παρέμεινε σημαντική, υποδηλώνοντας ότι άλλοι παράγοντες, όπως η μειωμένη πρόσληψη ευεργετικών ενώσεων (π.χ. φλαβονοειδή, που περιέχονται σε τρόφιμα όπως φρούτα και λαχανικά) και η υψηλότερη έκθεση σε χημικές ουσίες που σχετίζονται με την επεξεργασία.
Πώς τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα επιταχύνουν τη βιολογική γήρανση
Η μελέτη υποδεικνύει πολλαπλούς μηχανισμούς πίσω από την επίδραση αυτών των τροφών στη γήρανση:
- Ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών: Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα είναι συχνά φτωχά σε βασικά θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικά, που είναι σημαντικά για την υγεία και την πρόληψη του οξειδωτικού στρες.
- Χημικά πρόσθετα: Πολλά υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν τεχνητά πρόσθετα και συντηρητικά που προάγουν τη φλεγμονή και διαταράσσουν τις μεταβολικές διεργασίες.
- Χημικές ουσίες συσκευασιών: Η έκθεση σε χημικές ουσίες όπως η δισφαινόλη Α (BPA), έχει συνδεθεί με διάφορα προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένης της επιταχυνόμενης γήρανσης.
Τα ευρήματα υπογραμμίζουν την επείγουσα σημασία της διαμόρφωσης στρατηγικών δημόσιας υγείας, με στόχο τη μείωση της υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων για την προώθηση της υγιέστερης γήρανσης, δεδομένης και της εξακολουθούμενης γήρανσης του πληθυσμού. Σύμφωνα με τα δεδομένα, σχεδόν το 40% της ενεργειακής πρόσληψης των ενηλίκων σε πολλές χώρες του δυτικού κόσμου προέρχεται από τέτοιου είδους τρόφιμα.
«Σε μια τυπική διατροφή 2000 θερμίδων την ημέρα, η προσθήκη επιπλέον 200 θερμίδων από υπερ-επεξεργασμένες τροφές -που αντιστοιχεί περίπου σε μια μερίδα κοτομπουκιές 80 γραμμαρίων ή μια μικρή μπάρα σοκολάτας- θα μπορούσε να οδηγήσει στην επιτάχυνση της βιολογικής γήρανσης κατά περισσότερους από 2 μήνες σε σύγκριση με τη χρονολογική γήρανση. Οι προβλέψεις μας δείχνουν ότι για κάθε 10% αύξηση της κατανάλωσης αυτών των τροφών, υπάρχει σχεδόν 2% αυξημένος κίνδυνος θνησιμότητας και 0,5% κίνδυνος εμφάνισης χρόνιων ασθενειών σε διάστημα 2 ετών», δηλώνει η δρ. Cardoso. «Η μείωση των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων θα μπορούσε να επιβραδύνει την πορεία της βιολογικής γήρανσης και να προωθήσει μια μακρύτερη και υγιέστερη ζωή», καταλήγει.
Πώς να μειώσετε αποτελεσματικά την πρόσληψη υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων
- Αυξήστε την πρόσληψη τροφίμων ολικής άλεσης: Δώστε έμφαση στα πλήρη, ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα, ενσωματώνοντας στα καθημερινά σας γεύματα περισσότερα φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, ξηρούς καρπούς και σπόρους.
- Διαβάστε τις ετικέτες: Προσέξτε τις ετικέτες των τροφίμων και αποφύγετε τα προϊόντα με μεγάλους καταλόγους άγνωστων συστατικών.
- Μαγειρέψτε στο σπίτι: Η προετοιμασία των γευμάτων στο σπίτι επιτρέπει μεγαλύτερο έλεγχο των συστατικών και των μεθόδων μαγειρέματος.
- Περιορίστε τα έτοιμα τρόφιμα: Μειώστε την εξάρτηση από έτοιμα γεύματα και σνακ, επιλέγοντας αντί αυτών πιο υγιεινές εναλλακτικές λύσεις.
Ζείτε με σαλάμι και μπισκότα; 5 πράγματα που θα μας συμβούν όταν τρώμε συνέχεια επεξεργασμένα
Τα τρόφιμα που προκαλούν φλεγμονή και εξασθενούν την μνήμη μέσα σε 4 εβδομάδες
