*Γράφει ο Ευάγγελος Χολόγκιτας, Καθηγητής Παθολογίας-Ηπατολογίας ΕΚΠΑ, Α’ Παθολογική Κλινική Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Λαϊκό»
Ο κύριος Ευάγγελος Χολόγκιτας
Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD) χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση λίπους εντός των ηπατοκυττάρων, μια κατάσταση που ονομάζεται στεάτωση. Η NAFLD είναι η πιο συχνή αιτία χρόνιας ηπατοπάθειας παγκοσμίως, καθώς υπολογίζεται ότι ένα στα τρία άτομα του γενικού πληθυσμού πάσχει από NAFLD. Επιπλέον, το 70%-90% των παχύσαρκων ατόμων και το 70% των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη (ΣΔ) τύπου 2 πάσχουν από NAFLD.
Σύμφωνα με τις συστάσεις όλων των επιστημονικών εταιρειών, η μεσογειακού τύπου διατροφή (όπου δίνεται έμφαση στην κατανάλωση λαχανικών, φρούτων και φυσικά ελαιόλαδου) αποτελεί την καλύτερη διαιτητική επιλογή στους ασθενείς με NAFLD. Από την άλλη, η διαλειμματική (ή διαλείπουσα) νηστεία προβάλλεται ως μια εναλλακτική διατροφική στρατηγική για την απώλεια βάρους και την καλύτερη ρύθμιση του ΣΔ τύπου 2 ή/και άλλων χρόνιων νοσημάτων. Χαρακτηρίζεται από εναλλαγές μεταξύ περιόδων νηστείας και σίτισης. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι διαλειμματικής νηστείας, αλλά η πιο δημοφιλής είναι η χρονικά περιορισμένη λήψη τροφής (time-restricted feeding, TRF) κατά την οποία γίνεται κατανάλωση όλων των γευμάτων εντός συγκεκριμένου χρονικού παραθύρου της ημέρας π.χ. 8 ώρες και αποχή από την κατανάλωση θερμιδογόνων τροφίμων και ροφημάτων (νηστεία) τις υπόλοιπες ώρες π.χ. 16 ώρες. Οι ώρες νηστείας θα πρέπει να είναι ≥12 ημερησίως.
Το τελευταίο διάστημα γίνεται αρκετή συζήτηση μήπως ο συνδυασμός μεσογειακού τύπου διατροφής και διαλειμματικής νηστείας προσφέρει μεγαλύτερα οφέλη σε σχέση με την κάθε μια διατροφική προσέγγιση ξεχωριστά. Ο συνδυασμός αυτός (δηλαδή η κατανάλωση Μεσογειακής διατροφής εντός συγκεκριμένου χρονικού παραθύρου μέσα στην ημέρα) έχει ήδη προταθεί σε ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, ενώ αρκετές εταιρείες διανομής έτοιμων γευμάτων προβάλλουν το συνδυασμό αυτό ως τον πιο αποτελεσματικό για την απώλεια βάρους και αποκόμισης μέγιστου οφέλους για την υγεία. Τι οφέλη όμως μπορεί να προσφέρει ο συνδυασμός μεσογειακής και διαλειμματικής διατροφής σε ασθενείς με NAFLD;
Σε αυτό το ερώτημα κλήθηκε να απαντήσει η μελέτη «CHRONO-NAFLD PROJECT» που παρουσιάστηκε ως προφορική ανακοίνωση στο πρόσφατο Πανελλήνιο Ηπατολογικό συνέδριο που διοργανώθηκε στα Χανιά. Η μελέτη αυτή ήταν το αποτέλεσμα της επιστημονικής συνεργασίας του τμήματος Διαιτολογίας του Γεωπονικού Παν/μίου (κ.κ. Σ. Τσίτσου, Λ. Πούλια και Α. Παπακωνσταντίνου) και της Ιατρικής σχολής του ΕΚΠΑ με επικεφαλής τον κ. Ε. Χολόγκιτα, καθηγητή Ηπατολογίας του ΕΚΠΑ στο ΓΝΑ «Λαϊκό».
Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάσθηκαν τα αποτελέσματα τρίμηνης διατροφικής παρέμβασης σε συνολικά 49 ασθενείς με NAFLD. Όλοι οι ασθενείς ακολούθησαν Μεσογειακή διατροφή και τυχαιοποιήθηκαν σε μία από τις 3 ομάδες: μια ομάδα χωρίς χρονικό περιορισμό στη λήψη τροφής (απλή Μεσογειακή διατροφή), μια ομάδα διαλειμματικής λήψης τροφής όπου έτρωγαν 8:00 το πρωί με 6:00 το απόγευμα και στη συνέχεια παρέμεναν νηστικοί, και μια ομάδα διαλειμματικής λήψης τροφής όπου έτρωγαν 12:00 το μεσημέρι με 10:00 το βράδυ και στη συνέχεια παρέμεναν νηστικοί. Σε όλους τους ασθενείς έγινε καταγραφή σειράς ανθρωπομετρικών και εργαστηριακών χαρακτηριστικών, καθώς και της ποσότητας του λίπους στο ήπαρ, στην αρχή και στο τέλος της παρέμβασης.
Στο τέλος της τρίμηνης διατροφικής παρέμβασης διαπιστώθηκε ότι και οι τρεις ομάδες ασθενών πέτυχαν εξίσου σημαντική απώλεια βάρους (κατά μέσο όρο 8% σε κάθε ομάδα), μείωση της περιφέρειας μέσης, καθώς και ομαλοποίηση της αρτηριακής πίεσης. Σε όλες όμως αυτές τις θετικές επιδράσεις που καταγράφηκαν, η εφαρμογή της διαλειμματικής διατροφής δε φάνηκε να προσφέρει κάτι επιπλέον σε σχέση με την απλή μεσογειακή διατροφή χωρίς χρονικό περιορισμό.
Επίσης, ένα σημαντικό εύρημα ήταν και το γεγονός ότι μείωση του λίπους στο ήπαρ πέτυχαν εξίσου οι ασθενείς που ακολούθησαν την απλή Μεσογειακή διατροφή χωρίς χρονικό περιορισμό ή τη διαλειμματική λήψη τροφής όπου έτρωγαν 8:00 το πρωί με 6:00 το απόγευμα. Αντιθέτως, οι ασθενείς που ακολούθησαν διαλειμματική διατροφή όπου έτρωγαν 12:00 το μεσημέρι με 10:00 το βράδυ και στη συνέχεια παρέμεναν νηστικοί, δε μείωσαν τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ.
Συμπερασματικά, φαίνεται ότι η διαλειμματική νηστεία δεν προσφέρει κάποιο επιπλέον όφελος σε σχέση με την απλή μεσογειακή διατροφή σε ασθενείς με NAFLD, επιβεβαιώνοντας ότι μεγαλύτερη σημασία έχει το τι τρώμε παρά το πότε τρώμε (διαλειμματικά ή όχι). Επιπλέον, η εφαρμογή διαλειμματικής διατροφής που ξεκινά να τρώει ο ασθενής από το μεσημέρι και μετά, φαίνεται ότι δεν βοηθά στη μείωση του λίπους στο συκώτι παρά τη απώλεια σωματικού βάρους, επιβεβαιώνοντας ότι μια τέτοια προσέγγιση δεν είναι πολύ φιλική για την υγεία ενός οργανισμού.
Τα ευρήματα αυτά, αν και προκαταρκτικά, είναι ιδιαίτερα σημαντικά καθώς επρόκειτο για τυχαιοποιημένη μελέτη αναδεικνύοντας την αξία της μεσογειακής διατροφής. Παρόμοιες μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη και σε άλλες χώρες και αναμένονται με ενδιαφέρον τα αποτελέσματα τους για την εξαγωγή τελικών συμπερασμάτων. Μέχρι τότε, και με δεδομένη τη δυσκολία να ακολουθήσει κάποιος διαλειμματική νηστεία για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι σημαντικό να τονιστεί η σημασία της παρούσας μελέτης ιδιαίτερα για τη χώρα μας. Και τούτο, γιατί παρότι η μεσογειακή διατροφή είναι πιο εύκολα διαθέσιμη σε εμάς σε σχέση με κατοίκους άλλων περιοχών του κόσμου, δυστυχώς την εγκαταλείπουμε έναντι άλλων πιο «μοντέρνων» διατροφικών προτύπων. Ας θυμηθούμε και υιοθετήσουμε λοιπόν ξανά ένα παλιό μας γνώριμο, τη μεσογειακή διατροφή.
Λιπώδες ήπαρ: Οι τρεις σιωπηλοί εχθροί του ήπατος – Ποιοι πρέπει να προσέχουν περισσότερο
