Τα συμπεριφορικά οικονομικά (behavioural economics) αποτελούν έναν πρόσφατο επιστημονικό κλάδο με αντικείμενο τους γνωστικούς, συναισθηματικούς και κοινωνικούς παράγοντες που εμπλέκονται στην οικονομική συμπεριφορά και τη λήψη σχετικών αποφάσεων. Ευνόητα, αποτελεί έναν κλάδο άρρηκτα συνδεδεμένο με την ασφάλιση.
Ολοένα περισσότερες μελέτες αναζητούν τα κίνητρα πίσω από τις συνήθειες των καταναλωτών, καθώς και των παραμέτρων που λειτουργούν αποτρεπτικά για συγκεκριμένες επιλογές, αποφάσεις και συμπεριφορές. Ακόμη περισσότερο, μετά από μια δύσκολη περίοδο λόγω της πανδημίας και την παγκόσμια οικονομία σε «βόλτα με το τρενάκι του τρόμου», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η κορυφαία εταιρεία συμβούλων McKinsey στο Global Insurance Report 2022, της λήψης οποιασδήποτε απόφασης περί την οικονομική σφαίρα θα προηγηθεί εξαντλητικός έλεγχος.
Τα ευρήματα πρόσφατων ερευνών επιτρέπουν τη σκιαγράφηση του προφίλ όσων θα προβούν ευκολότερα στην απόκτηση ενός ασφαλιστικού συμβολαίου, όσων θα ανανεώσουν την ασφάλισή τους αλλά και αυτών που διστάζουν με βάση τα παρακάτω χαρακτηριστικά.
1. Κατανόηση του προϊόντος/ Ενημέρωση
Όσοι μπορούν να κατανοήσουν ευκολότερα την ορολογία στα ασφαλιστήρια συμβόλαια είναι πιθανότερο να αποκτήσουν συμβόλαιο. Σύμφωνα με έρευνα στο Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (2021), οι βασικές πληροφορίες που ζητούν να μάθουν οι υποψήφιοι προς ασφάλιση (κατά φθίνουσα σειρά βαρύτητας) σχετίζονται με:
- το ύψος του ασφαλίστρου
- τη διαδικασία αξίωσης αποζημίωσης
- τις εξαιρέσεις του ασφαλιστηρίου
- τις παροχές
- την κατανόηση του ρόλου του δικτύου υγείας της εταιρείας (συμβεβλημένες κλινικές/νοσοκομεία)
- γενικά για ασφαλιστικά συμβόλαια υγείας.
Έρευνα που δημοσιεύεται στο Open Access Library Journal (2021) έδειξε ότι η λεπτομερής πληροφόρηση για τα ασφαλιστικά προϊόντα είναι ζωτικής σημασίας για τους καταναλωτές ως προς την επιλογή ασφαλιστικής εταιρείας, αγοράς ασφαλιστηρίου και ανανέωσής του.
2. Ασφαλιστική εταιρεία και υπηρεσίες
Η φήμη της ασφαλιστικής εταιρείας, η συνέπεια και οι υπηρεσίες τις είναι καθοριστικοί παράγοντες για να προσελκύσει νέους πελάτες και να διατηρήσει τους παλιούς. Σύμφωνα με ερευνητικά στοιχεία:
- περίπου 9 στους δέκα (87%) θα παραμείνει στην ίδια εταιρεία από το συμβόλαιό του (Open Access Library Journal, ό.π.)
- πέρα από την ικανοποίηση, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η αδράνεια του καταναλωτή, η αδιαφορία δηλαδή για αναζήτηση εναλλακτικού προγράμματος υγείας ακόμα και αν δεν είναι ευχαριστημένος (Journal of Marketing Analytics, 2021)
- για όσους αποφεύγουν τη σύναψη ασφαλιστηρίου, σημαντικό εμπόδιο θα αποτελέσει η στάθμιση ασφαλίστρου – αποζημιώσεων, η πεποίθηση δηλαδή ότι πληρώνουν περισσότερα απ’ όσα εν τέλει τους επιστρέφουν μέσα από καλύψεις (Journal of Positive School Psychology, 2022)
- πρόθυμοι να αλλάξουν εταιρεία όσοι βρίσκουν υψηλά τα ασφάλιστρα ή/και υποβαθμισμένη την ποιότητα των υπηρεσιών από υπαλλήλους της εταιρείας ή δεν θεωρούν ότι η ενημέρωση δεν είναι πελατοκεντρική (Open Access Library Journal, ό.π.)
- πιθανότερο να αποκτήσουν συμβόλαιο υγείας είναι όσοι εκτιμούν τον ρόλο της ιδιωτικής ασφάλισης και εμπιστεύονται τις εταιρείες (BMC Health Services Research, 2021, Open Access Library Journal, Turkish Journal of Computer and Mathematics Education. ό.π.)
3. Φύλο και συμπεριφορές υγείας
Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν διαφορές μεταξύ των φύλων, από την απόφαση ασφάλισης έως την επιλογή ύψους απαλλαγής. Ειδικότερα:
- οι γυναίκες έχουν 7,8% περισσότερες πιθανότητες ιδιωτικής ασφάλισης υγείας συγκριτικά με τους άνδρες (Σκαρλή, Κατερίνα, Μεταπτυχιακή Διατριβή, 2022)
- οι άνδρες είναι θα εγκαταλείψουν ευκολότερο το ασφαλιστήριό τους, ενώ οι γυναίκες ως λιγότερο πρόθυμες να ρισκάρουν, θα μπορούσαν λόγω του ρόλου τους στην οικογένεια να επηρεάσουν τις αποφάσεις άλλων μελών (BMC Health Services Research, ό.π.)
- η πλειοψηφία των ανδρών θα επιλέξει να ασφαλιστεί με βάση τις αποδόσεις ενώ οι γυναίκες θα επιλέξουν την ιδιωτική ασφάλιση με βάση την ασφάλεια της οικογένειας. (ό.π.)
- η κύρια πηγή ενημέρωση περί των ασφαλίσεων για τις γυναίκες είναι η τηλεόραση ενώ για τους άνδρες οι φίλοι και οι συνάδελφοι (Journal of Positive School Psychology, ό.π.)
- οι γυναίκες είναι πιθανότερο να επιλέξουν τη χαμηλότερη απαλλαγή σε σύγκριση με τους άνδρες, ενδεχομένως επειδή είναι λιγότερο ριψοκίνδυνες και τείνουν να χρησιμοποιούν περισσότερες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης από τους άνδρες (Frontiers in Health Services, 2022)
- γυναίκες που συμβουλεύτηκαν γιατρούς το προηγούμενο έτος, είναι πιθανότερο να αγοράσουν ιδιωτική νοσοκομειακή ασφάλιση αυξάνονται σημαντικά με το εισόδημα καθώς επίσης όσες είναι σε αναπαραγωγική ηλικία και σκέφτονται το ενδεχόμενο νοσοκομειακής περίθαλψης λόγω αναγκών που σχετίζονται με τη γονιμότητα
- όσοι έχουν κακή κατάσταση υγείας και υψηλότερες ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης είναι πιθανότερο να έχουν ιδιωτική νοσοκομειακή ασφάλιση
- όσοι αναφέρουν καλή αυτοεκτιμούμενη υγεία, είναι πιθανότερο να επιλέξουν μεγαλύτερη απαλλαγή.
4. Ηλικία και κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες
Σύμφωνα με τις έρευνες:
- γυναίκες με σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι πιθανότερο να αγοράσουν ιδιωτική νοσοκομειακή ασφάλιση
- αντίστοιχα, όσοι έχουν σπουδές μεταπτυχιακού και διδακτορικού επιπέδου είναι πιθανότερο να αγοράσουν ασφάλιση συγκριτικά με άτομα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
- το ενδιαφέρον για απόκτηση ασφάλισης υγείας αυξάνει αναλογικά με το εισόδημα εισόδημα
- τα άτομα με υψηλά εισοδήματα, καλή υγεία και με προτίμηση να αναλαμβάνουν περισσότερους κινδύνους έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιλέξουν μεγάλη απαλλαγή
- ωστόσο τα άτομα με υψηλότερο εισόδημα που ζουν σε αστικά περιβάλλοντα δεν θα ασφαλιστούν αν προβλέπονται πολλές εξαιρέσεις, όπως και οι ηλικίες 56+
- άτομα με οικονομικές δυσκολίες κατά πιθανότητες 44,4% δεν θα αγοράσουν ασφάλιση (Σκαρλή, Κατερίνα, Μεταπτυχιακή Διατριβή, 2022)
- οι παντρεμένοι και όσοι ζουν σε αγροτικά περιβάλλοντα είναι πιθανότερο να αναζητήσουν εναλλακτικό τρόπο ασφάλισης.
5. Στοιχεία προσωπικότητας
Σύμφωνα με ερευνητές από το Τμήμα Επιστημών Υγείας και Ιατρικής στο Κέντρο Υγείας, Πολιτικής και Οικονομίας του Πανεπιστημίου της Λουκέρνης στην Ελβετία, ως χαρακτηριστικά της προσωπικότητας περιγράφονται τα «σχετικά διαρκή μοτίβα σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών που αντανακλούν την τάση να ανταποκρινόμαστε με συγκεκριμένους τρόπους υπό ορισμένες συνθήκες». Η κατάταξη της Μεγάλης Πεντάδας ορίζει ότι υπάρχουν ο νευρωτισμός (συναισθηματική αστάθεια), η εξωστρέφεια (μεγαλύτερη αισιοδοξία), η (πνευματική) διαθεσιμότητα -να είμαστε ανοικτοί σε εμπειρίες-, η καλή προαίρεση (ή συμφιλίωση) και η ευσυνειδησία. Η μελέτη τους έδειξε ότι:
- τα άτομα που βαθμολογούνται υψηλά στην ευσυνειδησία, την εξωστρέφεια και την καλή προαίρεση και χαμηλά στη διαθεσιμότητα και τον νευρωτισμό τείνουν να προτιμούν μια μεγαλύτερη απαλλαγή στο συμβόλαιό τους.
- τα άτομα που αναφέρουν υψηλή ευσυνειδησία και εξωστρέφεια και χαμηλή διαθεσιμότητα, καλή προαίρεση και νευρωτισμό είναι πιο πιθανό να επιλέξουν ένα προγράμματα κλειστού τύπου
- όσοι έχουν χαμηλή εξωστρέφεια αλλά υψηλό σκορ στα άλλα τέσσερα χαρακτηριστικά είναι πιο πιθανό να αγοράσουν νοσοκομειακό πρόγραμμα.
