Όταν κανείς σκέφτεται την παιδική ηλικία, τείνει, σχεδόν αυτόματα, να τη συνδέει με ατελείωτο παιχνίδι, χαμόγελα, ανεμελιά. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν έχουν όλα τα παιδιά την τύχη να βιώνουν μια τόσο όμορφη παιδική ηλικία. Ακριβώς όπως οι ενήλικες, έτσι και τα παιδιά έχουν τις δικές τους δυσκολίες να αντιμετωπίσουν. Κι αυτές οι προκλήσεις συχνά φέρνουν «σκοτάδι» στην ψυχή τους, αλλά και μια αίσθηση μοναξιάς.
Η ψυχοθεραπεύτρια Alicia Eaton, ειδικός στη συναισθηματική ευημερία των παιδιών, σημειώνει ότι η παιδική μοναξιά γίνεται όλο και πιο διαδεδομένη. Η ίδια το αποδίδει στις αλλαγές των κοινωνικών συνηθειών, όπως η μείωση του χρόνου παιχνιδιού σε υπαίθριους χώρους, η υπερβολική χρήση των οθονών και οι αυξημένες ανησυχίες των γονέων για την ασφάλεια, οι οποίες περιορίζουν τις ευκαιρίες για αυθόρμητες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. «Στην περίπτωση των παιδιών, η μοναξιά μπορεί να έχει τη μορφή μιας βαθιάς αίσθησης συναισθηματικής αποσύνδεσης – ενός αισθήματος ότι δεν ανήκουν κάπου ή δεν εκτιμώνται», εξηγεί η ειδικός.
«Έχουμε διαπιστώσει ότι η μοναξιά έχει σημαντικό αντίκτυπο στα παιδιά. Είτε προσαρμόζονται σε ένα νέο σχολείο, είτε αντιμετωπίζουν προβλήματα με τις φιλικές τους σχέσεις, είτε αισθάνονται παραμελημένα, αυτά τα συναισθήματα μπορεί να αφήσουν μόνιμες επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία και την αυτοεκτίμησή τους. Κανένα παιδί δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζει αυτές τις προκλήσεις μόνο του», εξηγεί ο Shaun Friel, διευθυντή της υπηρεσίας NSPCC Childline.
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν τρόποι να βοηθήσουν οι γονείς τα παιδιά τους να αισθάνονται πιο συνδεδεμένα. Οι ειδικοί δίνουν 5 βασικές συμβουλές:
1. Ενθαρρύνετε την ανοιχτή επικοινωνία
Η δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου τα παιδιά αισθάνονται ασφάλεια να εκφράζουν τα συναισθήματά τους είναι ζωτικής σημασίας. Οι γονείς θα πρέπει να ενθαρρύνουν τα παιδιά να μιλούν για τα συναισθήματά τους, χωρίς το φόβο ότι θα κριθούν. «Για πολλά παιδιά, η μοναξιά είναι συντριπτική και τα κάνει να αποσύρονται από τις κοινωνικές συνθήκες και να αναζητούν αγωνιωδώς υποστήριξη», λέει ο Friel. «Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό οι γονείς να ακούνε με ενσυναίσθηση και να επικυρώνουν τα συναισθήματα του παιδιού τους».
2. Προσδιορίστε τη βασική αιτία
Για να μπορέσουν οι γονείς να παρέχουν σωστή και αποτελεσματική υποστήριξη, είναι σημαντικό να κατανοήσουν τον λόγο για τον οποίο ένα παιδί νιώθει μοναξιά. Η δρ. Eaton εξηγεί ότι ορισμένα παιδιά βιώνουν συναισθηματική μοναξιά όταν νιώθουν ότι κανείς δεν τα καταλαβαίνει πραγματικά. Είναι πιθανό να νιώθουν ότι δεν έχουν έναν στενό δεσμό, με έναν γονέα, αδελφό ή φίλο. «Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους ένα παιδί μπορεί να νιώθει μοναξιά. Ίσως παλεύει να κάνει φίλους, νιώθει αποκλεισμένο ή αντιμετωπίζει μια σημαντική αλλαγή στη ζωή του. Οι γονείς πρέπει να διερευνήσουν διακριτικά τη βασική αιτία, για να προσφέρουν την καλύτερη δυνατή υποστήριξη», προσθέτει ο Friel.
3. Ενθαρρύνετε την κοινωνική αλληλεπίδραση
Το να βοηθήσετε τα παιδιά να βρουν ευκαιρίες για κοινωνικοποίηση μπορεί να κάνει σημαντική διαφορά. Είτε μέσω της ένταξης σε μια ομάδα, είτε μέσω της εκμάθησης ενός νέου χόμπι, είτε μέσω του να περνάτε περισσότερο ποιοτικό χρόνο ως οικογένεια, οι ουσιαστικές συνδέσεις μπορούν να ανακουφίσουν τα αισθήματα μοναξιάς. «Η σύνδεση με άλλους σε θετικά περιβάλλοντα μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση του ανήκειν», συμβουλεύει ο Friel.
4. Βοηθήστε τα να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους
Τα παιδιά που βιώνουν μοναξιά μπορεί να αρχίσουν να αμφιβάλλουν για τον εαυτό τους. Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν επισημαίνοντας τα δυνατά σημεία και τα επιτεύγματα του παιδιού τους, ενισχύοντας την αυτοεκτίμησή του και υπενθυμίζοντάς του τις θετικές πτυχές στη ζωή του. Όπως τονίζει η Eaton, η αυτοπεποίθηση είναι καθοριστικής σημασίας. «Το να αισθάνονται παραμελημένα ή αποκλεισμένα είναι μια μορφή κοινωνικής μοναξιάς. Μπορεί να αισθάνονται ότι βρίσκονται στο περιθώριο», συμπληρώνει.
5. Προωθήστε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον
Η μοναξιά δεν είναι ένα πρόβλημα που εξαφανίζεται από τη μια μέρα στην άλλη. Η συνεχής υποστήριξη είναι απαραίτητη για να βοηθηθούν τα παιδιά και να νιώσουν ότι εκτιμώνται και συνδέονται. «Το να δείχνετε ενδιαφέρον για τα συναισθήματά τους και να τα διαβεβαιώνετε ότι δεν είναι ποτέ μόνα, μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά», λέει ο Friel. «Η δημιουργία μιας ανοιχτής, υποστηρικτικής ατμόσφαιρας στο σπίτι βοηθά τα παιδιά να νιώθουν ασφάλεια στην έκφραση των συναισθημάτων τους».
Η Eaton συμφωνεί, προσθέτοντας: «Δεν πρέπει ποτέ να υποτιμούμε τον αντίκτυπο που έχει η μοναξιά στην ευημερία ενός παιδιού. Όταν τα παιδιά αισθάνονται αποκομμένα, αυτό μπορεί να μειώσει την αυτοεκτίμησή τους και να αυξήσει την ευπάθειά τους στο άγχος, τη θλίψη, ακόμη και την κατάθλιψη. Τελικά, τα παιδιά πρέπει να νιώθουν ότι είναι σημαντικά, ότι αγαπιούνται και ότι ανήκουν κάπου. Αντιμετωπίζοντας τη μοναξιά από νωρίς, μπορούμε να τα εξοπλίσουμε με τα συναισθηματικά εργαλεία που χρειάζονται για να εξελιχθούν σε άτομα ευτυχισμένα, με αυτοπεποίθηση, που νιώθουν συνδεδεμένα με τον κόσμο γύρω τους».
Αυτοί οι άνθρωποι νιώθουν όμορφα μέσα στη μοναξιά τους – Τι διαφορετικό κάνουν
Μοναξιά νιώθει ο ένας στους τρεις ενήλικες άνω των 50 – Για ποιους γίνεται αβάσταχτη
