Ανησυχητικές είναι οι αναδυόμενες τάσεις που αφορούν την ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων και σχετίζονται με το σχολείο και την υποστήριξη. Σύμφωνα με τα στοιχεία νεότερης έκθεσης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, μόνο το 68% των εφήβων αναφέρει υψηλά επίπεδα οικογενειακής υποστήριξης, μια σημαντική πτώση σε σύγκριση με την προηγούμενη έρευνα του 2018 (73%). Ούτε, όμως, η υποστήριξη από τους συνομήλικους ήταν αρκετή, καθώς μειώθηκε από 61% σε 58%. Στον αντίποδα, η πίεση που νιώθουν οι έφηβοι από το σχολείο έχει αυξηθεί δραματικά, ιδίως για τα έφηβα κορίτσια. Μεταξύ των 15χρονων, σχεδόν τα δύο τρίτα των κοριτσιών (63%) αναφέρουν ότι αισθάνονται πιεσμένα – από 54% το 2018 – σε σύγκριση με το 43% των αγοριών (από 40%).
Οι τάσεις αυτές επηρεάζουν την ευημερία εκατομμυρίων νέων, ιδίως των μεγαλύτερων σε ηλικία εφήβων και εκείνων που προέρχονται από λιγότερο εύπορες οικογένειες. Το 62% των εφήβων από χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα ανέφερε υψηλά επίπεδα οικογενειακής υποστήριξης, σε σύγκριση με το 71% των εφήβων με υψηλότερους δείκτες ευημερία. Παρόμοια μοτίβα παρατηρούνται στην υποστήριξη από τους συνομηλίκους (53% έναντι 62%) και την υποστήριξη από τους συμμαθητές (52% έναντι 58%). Η μόνη εξαίρεση είναι οι σχέσεις των κοριτσιών με τους συνομηλίκους, διατηρώντας υψηλότερα επίπεδα υποστήριξης από ό,τι τα αγόρια (62% έναντι 55%).
Tα συγκεκριμένα ευρήματα προέκυψαν από στοιχεία που αφορούσαν 279.117 παιδιά και εφήβους ηλικίας 11, 13 και 15 ετών από 44 χώρες στην Ευρώπη, την κεντρική Ασία και τον Καναδά. Οι ειδικοί του ΠΟΥ υπογραμμίζουν την ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι κοινωνικοί καθοριστικοί παράγοντες της υγείας ως μέρος μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για την υποστήριξη των νέων. Για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών, προτείνουν συντονισμένη δράση σε όλα τα επίπεδα – εθνικό, περιφερειακό και κοινοτικό – για την προώθηση ενός πιο υποστηρικτικού περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση των ανισοτήτων.
Πιο ευάλωτα τα κορίτσια
Οι διαφορές ανάμεσα στα φύλα επεκτείνονται και σε άλλους τομείς της καθημερινότητας και της επικοινωνίας. Λιγότερα κορίτσια από ό,τι αγόρια θεωρούν ότι είναι εύκολο να μιλήσουν με τους γονείς τους για πράγματα που τους απασχολούν πραγματικά, με μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ των δύο φύλων στην επικοινωνία με τον πατέρα (62% έναντι 78%) από ό,τι με τη μητέρα (81% έναντι 86%).
Η Δρ Irene García-Moya, μία από τους συντάκτες της έκθεσης εξηγεί πώς τα στερεότυπα θα μπορούσαν να εξηγήσουν αυτά τα αποτελέσματα: «Τα κορίτσια συχνά βρίσκονται ανάμεσα στις ανταγωνιστικές προσδοκίες της ακαδημαϊκής αριστείας και των παραδοσιακών κοινωνικών ρόλων, ενώ τα αγόρια μπορεί να αντιμετωπίζουν πίεση να εμφανίζονται ισχυρά και αυτοδύναμα, γεγονός που τα αποθαρρύνει από το να αναζητήσουν την απαραίτητη υποστήριξη».
«Τα ευρήματα αυτά υποδεικνύουν ένα κρίσιμο και διευρυνόμενο χάσμα στις δομές υποστήριξης για τα κορίτσια στην εφηβεία, τα οποία όχι μόνο αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες πιέσεις που σχετίζονται με το σχολείο, αλλά και βιώνουν λιγότερη υποστήριξη από την οικογένεια και τους εκπαιδευτικούς σε σύγκριση με τα αγόρια», προειδοποίησε η Δρ Natasha Azzopardi-Muscat, Διευθύντρια Πολιτικών και Συστημάτων Υγείας σε χώρες του ΠΟΥ/Ευρώπης.
Συνολικά, οι ειδικοί του ΠΟΥ καλούν σε συντονισμένη δράση για τη βελτίωση της ευημερίας των εφήβων, με έμφαση σε πολιτικές υποστήριξης οικογενειών χαμηλού εισοδήματος, δημιουργία σχολικών περιβαλλόντων χωρίς αποκλεισμούς και αντιμετώπιση της ακαδημαϊκής πίεσης. Επιπλέον, προτείνουν παρεμβάσεις σε επίπεδο κοινότητας για τη μείωση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων, προγράμματα ενδυνάμωσης για έφηβα κορίτσια και ειδικές δράσεις αποκατάστασης από την πανδημία. Τέλος, τονίζουν τη σημασία της συμμετοχής των νέων στη λήψη αποφάσεων, ώστε να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στο σπίτι, στο σχολείο και στην κοινωνία.
Ο ύπουλος εχθρός της ψυχικής υγείας των εφήβων
Αυξάνονται οι ψυχικές διαταραχές: Ευάλωτος 1 στους 6 Ευρωπαίους – Η επίπτωση της κλιματικής αλλαγής
Έφηβοι: Οι οθόνες το ίδιο επιβλαβείς με τις πατάτες!
