Έρευνα από το Εργαστήριο Κοινωνικής Ανάπτυξης και Μάθησης του Πανεπιστημίου της Βοστώνης επιβεβαιώνει μια υπόθεση της κοινότητας των ψυχολόγων σχετικά με την επίδραση που μπορεί να έχει η οικονομική ευμάρεια και κοινωνική θέση των γονιών στη στάση του παιδιού απέναντι στην ανάληψη ρίσκων. Σύμφωνα με τον Δρ Peter Blake, έναν εκ των συγγραφέων της μελέτης και αναπληρωτή καθηγητή Ψυχολογίας του Κολλεγίου Τεχνών και Επιστημών του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, τα ευρήματα που δημοσιεύτηκαν στο Proceedings of the Royal Society B αποτελούν και την πρώτη πειραματικά επαληυθείσα απόδειξη ότι το διαφορετικό κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο οδηγεί σε διαφορετικές αποφάσεις απέναντι σε μια επικίνδυνη κατάσταση.
Tα παραπάνω αποσυνδέουν τις ριψοκίνδυνες αποφάσεις από την κακή κρίση ή την έλλειψη αυτοελέγχου και αναδεικνύουν άλλους μηχανισμούς πίσω από αυτές τις συμπεριφορές, αναφέρει ο Δρ Blake, όπως η ορθολογική επιλογή του ρίσκου εφόσον αυτό έχει κάποιο νόημα μέσα στο περιβάλλον που διαβιούν και η απόρριψή του όταν δεν έχει νόημα.
Πεινασμένη ή χορτάτη αλεπού
Η μελέτη του Δρ Blake βασίστηκε στο θεώρημα της αναπτυξιακής ευαισθησίας στον κίνδυνο. Πρόκειται για μια υπόθεση που σχηματίστηκε από την παρατήρηση του τρόπου που φέρονται τα ζώα κατά την αναζήτηση τροφής και προτείνει ότι οι αναπτυσσόμενοι οργανισμοί μαθαίνουν να χαράσσουν διαφορετικές στρατηγικές σχετικά με τη λήψη ρίσκου βάσει των διαθέσιμων πόρων και των αναγκών τους. Σύμφωνα με αυτήν, μια χορτάτη αλεπού δεν θα διακινδυνεύσει τη ζωή της για να ένα μεγάλο θήραμα αλλά θα αρκεστεί στη διαθέσιμη τροφή. Στον αντίποδα, η αλεπού που πεινά είναι διατεθειμένη να πάρει ρίσκα για το μεγάλο γεύμα.
Στο πλαίσιο της μελέτης, δεκάδες παιδιά ηλικίας 4 έως 10 ετών κλήθηκαν να δοκιμάσουν την τύχη τους σε ένα παιχνίδι που τους επέτρεπε να κρατήσουν έναν αριθμό αυτοκόλλητων ή να ρισκάρουν και να γυρίσουν έναν τροχό που θα τους εξασφάλιζε περισσότερα αυτοκόλλητα ή θα τους έπαιρνε όσα είχαν ήδη. Μετά τους δοκιμαστικούς γύρους, τα παιδιά συμμετείχαν κανονικά στο παιχνίδι κατά το οποίο οι διαθέσιμες επιλογές αυξήθηκαν (π.χ. «κρατήστε τέσσερα αυτοκόλλητα ή γυρίστε τον τροχό για να κερδίσετε οκτώ αυτοκόλλητα ή να τα χάσετε όλα» και μια ακόμα αντιπρόταση μικρότερης αξίας). Παράλληλα, οι γονείς συμπλήρωναν έντυπα με πληροφορίες σχετικά με το μορφωτικό επίπεδο και το εισόδημά τους.
Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι τα παιδιά από οικογένειες με χαμηλότερο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο είχαν περισσότερες πιθανότητες να ρισκάρουν για τη μεγαλύτερη προσφορά. Ωστόσο ο επίμαχος παράγοντας δεν σήμανε μεγάλες διαφορές ως προς την επιλογή χαμηλότερης αξίας («κρατήστε δύο αυτοκόλλητα ή γυρίστε τον τροχό για να πάρετε τέσσερα αυτοκόλλητα ή κανένα»).
Τα παιδιά με ταπεινότερο κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο συμπεριφέρθηκαν σαν τις πεινασμένες αλεπούδες της θεωρίας, σχολίασε ο Δρ Blake και εξήγησε πως ήταν πιθανότερο να διακινδυνεύσουν για τη μεγαλύτερη ανταμοιβή και, όταν ερχόταν μια ανταμοιβή μικρότερης αξίας, επέλεγαν τη συγκεκριμένη επιλογή ώστε να πάρουν κάτι. Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι τα αγόρια ήταν πιο πιθανό από τα κορίτσια να λάβουν ριψοκίνδυνες αποφάσεις.
Ο καθηγητής διευκρίνισε βέβαια πως το παιχνίδι με τον «τροχό της τύχης» δεν μπορεί να εξηγήσει το πλήθος περιπτώσεων που προκαλούν το παιδί να επιλέξει μεταξύ ασφάλειας και κινδύνου όπως π.χ. να πηδήξει από μια κούνια την ώρα που κινείται, λέει, αφού εν προκειμένω παρατηρούνται πρόσθετοι παράγοντες (πίεση από τους συνομήλικους κ.λπ). Ωστόσο, τα ευρήματα κατά τον ίδιο φωτίζουν κάπως το σκεπτικό πίσω από κάποιες επιλογές των παιδιών όπως το «ρίσκο» να μοιραστούν το μισό τους σάντουιτς για να οικοδομήσουν μια καλή φιλία.
Διαβάστε ακόμη:
Cyber bullying: Πώς να προστατεύσετε το παιδί από τον διαδικτυακό εκφοβισμό
Η συμπεριφορά που «τραυματίζει» την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων
Γονείς: 7 tips για να αντιμετωπίσετε τον «δύσκολο» έφηβο που αντιμιλά
