Ένα ελπιδοφόρο βήμα προς νέες θεραπείες για σοβαρές νευροεκφυλιστικές νόσους, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, θα μπορούσε να βρίσκεται ήδη στα φαρμακεία και να αφορά τη μεθαζολαμίδη, ένα φάρμακο που συνήθως χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του γλαυκώματος. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Nature Chemical Biology, οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ ανακάλυψαν ότι το φάρμακο αυτό ενδέχεται να έχει ευεργετικές ιδιότητες και για τον εγκέφαλο.
Η μελέτη της ομάδας υπό την καθοδήγηση της Δρος Ana Lopez Ramirez αποκάλυψε ότι η μεθαζολαμίδη θα μπορούσε να βοηθήσει στην απομάκρυνση της πρωτεΐνης Ταυ, μιας πρωτεΐνης που, όταν συσσωρεύεται μη ομαλά στον εγκέφαλο, συμβάλλει σε ασθένειες όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, η νόσος του Pick και η Προϊούσα Υπερπυρηνική Παράλυση. Αυτές οι ασθένειες χαρακτηρίζονται από την ανώμαλη συσσώρευση της πρωτεΐνης Ταυ, η οποία προκαλεί τη σταδιακή επιδείνωση της εγκεφαλικής λειτουργίας.
Προς τη νέα χρήση ενός παλιού φαρμάκου
Η καινοτομία της έρευνας δεν περιορίζεται μόνο στη νέα θεραπευτική εφαρμογή της μεθαζολαμίδης, αλλά και στη μεθοδολογία της μελέτης και τη δημιουργική της προσέγγιση. Αντί για παραδοσιακές εργαστηριακές κυτταροκαλλιέργειες, η ομάδα χρησιμοποίησε ψάρια ζέβρα (zebrafish) – ένα ψάρι γλυκού νερού – ως ερευνητικά μοντέλα, καθώς αυτά τα μικροσκοπικά ψάρια, με το διαφανές τους σώμα, προσφέρουν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τις επιδράσεις των φαρμάκων σε σχέση με τις απλές καλλιέργειες κυττάρων. Η χρήση τους προσφέρει τη δυνατότητα να μελετηθούν σε μεγάλη κλίμακα οι αντιδράσεις των φαρμάκων σε πραγματικό περιβάλλον, χωρίς την ανάγκη χρήσης μεγαλύτερων ζώων όπως τα ποντίκια.
«Τα ψάρια ζέβρα παρέχουν έναν πιο ρεαλιστικό τρόπο για τη μελέτη φαρμακευτικών ενώσεων σε σχέση με τις κυτταρικές καλλιέργειες», εξηγεί η Δρ. Ramirez. «Μας επιτρέπουν επίσης να κάνουμε αυτή τη διαδικασία σε μεγάλη κλίμακα, κάτι που δεν είναι εφικτό ή ηθικά αποδεκτό στα μεγαλύτερα ζώα».
Η επιλογή των ψαριών ζέβρα βοήθησε τους ερευνητές να μελετήσουν συνολικά 1.437 κλινικά εγκεκριμένες φαρμακευτικές ουσίες. Ο στόχος της μελέτης ήταν να εντοπιστεί κάποιος αναστολέας της καρβονικής ανυδράσης που θα μπορούσε να επιδράσει στην αποβολή των επικίνδυνων πρωτεϊνών από τα κύτταρα. Έτσι, ανακάλυψαν ότι η μεθαζολαμίδη μπορούσε να ενεργοποιήσει τα λυσοσώματα – το σύστημα απομάκρυνσης των απορριμμάτων του κυττάρου – ώστε να αποβάλλουν τις επιβλαβείς πρωτεΐνες Ταυ από τον εγκέφαλο.
Τα θετικά αποτελέσματα που καταγράφηκαν στα ψάρια ζέβρα οδήγησαν την ομάδα σε πειράματα με ποντίκια που είχαν τροποποιηθεί γενετικά ώστε να φέρουν τη μετάλλαξη της ανθρώπινης πρωτεΐνης Ταυ. Τα ποντίκια που έλαβαν μεθαζολαμίδη εμφάνισαν σημαντική μείωση στις συσσωρεύσεις της πρωτεΐνης αυτής στον εγκέφαλο και ταυτόχρονα παρουσίασαν βελτίωση στη μνήμη και τη γνωστική τους λειτουργία σε σχέση με τα ποντίκια που δεν έλαβαν τη θεραπεία.
Ο καθηγητής Δρ David Rubinsztein, ένας εκ των ερευνητών, σημειώνει ότι η μεθαζολαμίδη παρουσιάζει πολλές ελπίδες ως φάρμακο που μπορεί να προλάβει τη συσσώρευση της πρωτεΐνης Ταυ στον εγκέφαλο. «Η μεθαζολαμίδη δείχνει να είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για την πρόληψη των επικίνδυνων συσσωρεύσεων πρωτεϊνών στον εγκέφαλο», δηλώνει χαρακτηριστικά ο Δρ Rubinsztein, τονίζοντας τη σημασία της ταχύτερης ανάπτυξης θεραπειών, καθώς το φάρμακο αυτό είναι ήδη εγκεκριμένο για χρήση.
Επειδή η μεθαζολαμίδη είναι ήδη εγκεκριμένο φάρμακο, η μετάβαση σε κλινικές δοκιμές για ασθένειες του εγκεφάλου θα μπορούσε να γίνει πιο γρήγορα σε σχέση με την ανάπτυξη ενός νέου φαρμάκου από την αρχή. Η ερευνητική ομάδα δεν σταματά εδώ, καθώς σχεδιάζει να διερευνήσει τη χρήση της μεθαζολαμίδης και για άλλες νευροεκφυλιστικές παθήσεις, όπως η νόσος του Χάντινγκτον και Πάρκινσον.
Νόσος Αλτσχάιμερ: Η απώλεια αυτής της αίσθησης προειδοποιεί πριν τα πρώιμα συμπτώματα
Αυτή είναι η αίσθηση που έχει εξασθενήσει στον σύγχρονο άνθρωπο
