Διαβάζοντας το φύλλο οδηγιών ενός αντιβιοτικού, θα έχετε ενδεχομένως παρατηρήσει τις αναφορές σε «ανθεκτικά βακτήρια» ή «μικροβιακή αντίσταση», ένα μείζον θέμα δημόσιας υγείας που, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), θα έχει κοστίσει πάνω από 10 εκατομμύρια ζωές έως το 2050.
Οι κίνδυνοι από τη συχνή λήψη αντιβιοτικών ωστόσο δεν περιορίζονται στη μικροβιακή αντοχή αλλά, όπως δείχνει πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύεται στο Gut, η κατάχρηση πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο για ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου (ΙΦΝΕ), στις οποίες περιλαμβάνονται η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος Crohn και αφορούν 7 εκατομμύρια ασθενείς παγκοσμίως. Πρόκειται για αυτοάνοσες παθήσεις με άγνωστα τα ακριβή αίτια που τις πυροδοτούν, έχει αποδειχθεί όμως η εμπλοκή γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως η σύνδεση αντιβιοτικών με εκδήλωση ΙΦΝΕ σε νεαρή ηλικία.
Το κατά πόσο η παραπάνω σχέση εντοπίζεται και σε μεγαλύτερες ηλικίες αποτελούσε ένα ερευνητικό «κενό» που θέλησαν να καλύψουν οι επιστήμονες από το ιατρικό κέντρο Langone Health του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Η μελέτη τους βασίστηκε στους ιατρικούς φακέλους περισσότερων από 6,1 εκατομμύρια ατόμων από τη Δανία ηλικίας 10 ετών και άνω χωρίς διαγνωσμένη ΙΦΝΕ κατά το διάστημα 2000-2018, το 91% εκ των οποίων (5,5 εκατ.) είχε λάβει τουλάχιστον ένα σχήμα αντιβιοτικών.
Στο πλαίσιο της δεκαετίας, καταγράφηκαν πάνω από 36.000 νέες διαγνώσεις ελκώδους κολίτιδας και περισσότερες από 16.800 νόσου του Crohn, με πιο ευάλωτους τους ενήλικες άνω των 40 ετών που είχαν λάβει πολλαπλές αντιβιώσεις.
Photo: Shutterstock
Σχεδόν 100% μεγαλύτερος κίνδυνος
Οι επιστήμονες διέκριναν το πληθυσμιακό δείγμα σε τρεις ηλικιακές ομάδες, με τα ευρήματα για τους πλέον ηλικιωμένους αποκαλυπτικά.
- Πιθανότητες ΙΦΝΕ: 28% στους 10-40 ετών, 48% στους 40-60 ετών και 47% για τους 60 ετών και άνω.
- Νόσος του Crohn: Ο κίνδυνος ήταν ελάχιστα υψηλότερο σε σχέση με την ελκώδη κολίτιδα, 40% στους 10-40 ετών, 62% στους 40-60 ετών και 51% για τους 60 ετών και άνω.
- Κίνδυνος ανά επιπλέον σχήμα: Κάθε επιπλέον σχήμα αντιβιοτικών αύξανε τις πιθανότητες ΙΦΝΕ κατά 11%, 15% και 14% κατ’ αντιστοιχία προς τις παραπάνω ομάδες.
Η λήψη πέντε ή παραπάνω θεραπειών με αντιβιοτικά εκτίναξε τον κίνδυνο ΙΦΝΕ στο 69% για τους 10-40 ετών, 96% για τους 40-60 ετών και στο 95% για τους 60 ετών και άνω.
Η κορύφωση του κινδύνου
Ο χρόνος έχει κομβικό ρόλο στην εξέλιξη του κινδύνου, ο οποίος κορυφώνεται στους πρώτους 12-24 μήνες από τη λήψη των αντιβιοτικών και ακολουθεί έπειτα φθίνουσα πορεία, ανέφερε ο Δρ Adam Faye.
Ως προς τα είδη αντιβιοτικών, οι φθοριοκινολόνες και οι νιτροϊμιδαζόλες σχετίστηκαν με τον υψηλότερο κίνδυνο. Πρόκειται για αντιβιοτικά ευρέως φάσματος, μια κατηγορία με ισχυρή αντιμικροβιακή δράση που όμως «επιτίθεται» σε κάθε τύπο βακτηρίου στο έντερο, όχι μόνο στα επιβλαβή. Η νιτροφουραντοΐνη ήταν η μόνη δραστική ουσία που δεν επηρέασε τις πιθανότητες ΙΦΝΕ σε καμία ομάδα.
Η πενικιλίνη, αντιβιοτικό στενού φάσματος, συνδέθηκε με αυξημένο κίνδυνο, σημαντικά μικρότερο ωστόσο σε σχέση με τις άλλες ουσίες.
Η βλάβη στο μικροβίωμα
Οι αλλαγές στο μικροβιακό περιβάλλον του εντέρου από τα αντιβιοτικά αποτελούν την πλέον ευλογοφανή βιολογική εξήγηση για τους επιστήμονες, οι οποίοι διευκρίνισαν πως πρόκειται για μελέτη παρατήρησης που δεν αποδεικνύει αιτιώδεις σχέσεις. Τα αντιβιοτικά θα μπορούσαν να μεταβάλουν ολοκληρωτικά το μικροβίωμα, επηρεάζοντας την αντοχή και ποικιλία των μικροοργανισμών του κατά τον τρόπο που συμβαίνει με τη γήρανση.
Διαβάστε επίσης:
ΙΦΝΕ: Αυξάνουν κατά 9 φορές τον κίνδυνο κατάθλιψης
Φλεγμονώδεις Νόσοι Εντέρου: Θεραπεία χωρίς φάρμακα προλαμβάνει το 60% των ΙΦΝΕ
Φάρμακα: Πόσο ασφαλή είναι μετά την ημερομηνία λήξης
