Η ευρεία διασπορά της ευλογιάς των πιθήκων στην Ευρώπη, ξεπερνώντας ήδη τα 1.500 κρούσματα μόνο στη Γηραιά Ήπειρο σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), δεν έχει αδίκως εγείρει ερωτήματα σχετικά με το εάν μπορεί να βρισκόμαστε στα πρόθυρα της επόμενης πανδημίας.
Η ευλογιά των πιθήκων εντοπίζεται συχνότερα σε τρωκτικά και σκίουρους στη δυτική και κεντρική Αφρική. Πώς όμως κατάφερε να μεταφερθεί από το ζωικό βασίλειο στον άνθρωπο; Πρόκειται για κάποια νεότερη παραλλαγή του ιού, που τον καθιστά ικανότερο στη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο; Σε παρόμοιες ερωτήσεις επιχειρεί να απαντήσει η δρ. Naomi Forrester-Soto, Ακαδημαϊκός στη Βιολογία των ιών στο Πανεπιστήμιο Keele με άρθρο της στο The Conversation.
Πώς διαφέρει ο κορωνοϊός από την ευλογιά των πιθήκων;
Η πρώτη διαφορά έγκειται στη σύστασή τους. Ο κορωνοϊός είναι ιός RNA και η ευλογιά των πιθήκων ιός DNA. Εν ολίγοις, οι ιοί RNA κάνουν περισσότερα σφάλματα στον γενετικό τους κώδικα κατά την αντιγραφή τους από ό,τι οι ιοί DNA.
Περισσότερα λάθη σημαίνουν περισσότερες μεταλλάξεις και ένα νέο καλύτερο πρότυπο από την παλαιότερη παραλλαγή που το γέννησε.
Επίσης, ιοί DNA, όπως της ευλογιάς των πιθήκων, είναι πιο σταθεροί, μιας και «ελέγχουν» το γονιδίωμά τους, οπότε τα λάθη (δηλαδή οι παραλλαγές) εντοπίζονται συχνότερα. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ιοί DNA δεν μπορούν να μεταλλαχθούν, αλλά ότι η πιθανότητα είναι μικρότερη.
Οι ιοί της ευλογιάς που μπορούν να μολύνουν τον άνθρωπο περιλαμβάνουν την ευλογιά (η οποία έχει πλέον εξαφανιστεί χάρη στα εμβόλια), την ευλογιά των αγελάδων, το molluscum contagiosum και την ευλογιά των πιθήκων, αλλά όχι την ανεμοβλογιά, η οποία δεν είναι ιός της ευλογιάς. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα σταθερή ομάδα ιών που προκαλούν τις χαρακτηριστικές φλύκταινες ή φουσκάλες.
Ποια συμπτώματα παρατηρούνται;
Όσοι ιοί μολύνουν μικρό κομμάτι του πληθυσμού κάθε χρόνο, δυσκολεύουν την καταγραφή των συμπτωμάτων, σύμφωνα με τη δρ. Naomi Forrester-Soto. Όταν όμως διευρύνεται η εξάπλωση, παρατηρούνται οι λεγόμενες «άτυπες εκδηλώσεις» του ιού. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι δεν εμφανίζουν τις χαρακτηριστικές φουσκάλες που καλύπτουν ολόκληρο το σώμα, αλλά μικρές πληγές στις περιοχές επαφής με μολυσμένα άτομα.
Αυτή η άτυπη εκδήλωση δεν οφείλεται πιθανότατα σε σημαντικές αλλαγές στον ιό, καθώς η γενετική αλληλουχία του, όπως παρατηρήθηκε σε έναν ασθενή στην Πορτογαλία, δεν άλλαξε σημαντικά σε σύγκριση με τα προηγούμενα κρούσματα το 2018 και το 2019. Αντίθετα, η άτυπη εκδήλωση οφείλεται πιθανώς στο γεγονός ότι βλέπουμε πολύ περισσότερες λοιμώξεις και, ως εκ τούτου, ένα ευρύτερο φάσμα συμπτωμάτων.
Ένας άλλος πιθανός λόγος για την αλλαγή είναι ότι το στέλεχος του ιού της ευλογιάς των πιθήκων που κυκλοφορεί σήμερα σε χώρες που δεν είναι ενδημικός τείνει να προκαλεί ηπιότερες λοιμώξεις από το στέλεχος της κεντρικής Αφρικής.
Η δρ Naomi Forrester-Soto καταλήγει ότι βάσει των όσων γνωρίζουμε για άλλους ιούς της ευλογιάς και της σταθερότητας των ιών DNA, είναι πιθανό ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων να αλλάξει με αργό ρυθμό. Επιπλέον, υπάρχει ένα διαθέσιμο και αποτελεσματικό εμβόλιο κατά 85%, που η απόδοσή του δεν θα επηρεαστεί λόγω του χαμηλού ρυθμού μετάλλαξης σε σύγκριση με τους ιούς RNA. Με άλλα λόγια, είναι απίθανο να εμφανιστούν παραλλαγές που μπορούν να «διαφύγουν» από το εμβόλιο. Το εμβόλιο μαζί με μέτρα δημόσιας υγείας εκτίμα ότι μπορούν να περιορίσουν αυτό το ξέσπασμα.
Διαβάστε επίσης:
Κορωνοϊός: Κάποιοι δεν κόλλησαν ποτέ – Ποιο είναι το μυστικό τους
Πανδημία: Οι προκαταλήψεις που τσάκισαν τη σκέψη και θόλωσαν την κρίση μας
