Στο Ψυχιατρικό νοσοκομείο Αττικής την περασμένη Τετάρτη καταγράφηκε μία άγρια δολοφονία από χρόνιο νοσηλευόμενο σε βάρος ψυχικά ασθενούς που είχε εισαχθεί ως επείγον περιστατικό στην αμέσως προηγούμενη εφημερία. Το περιστατικό ανέδειξε μείζονα θέματα για τον τρόπο νοσηλείας των ασθενών εντός των ψυχιατρικών μονάδων, αλλά και για τη γενικότερη ασφάλεια προσωπικού και ασθενών.
Εκείνη την ημέρα στο πρώην Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, νυν Πολυδύναμη Νοσηλευτική Μονάδα Ψυχικής Υγείας Αττικής της 2ης ΥΠΕ όπως μετονομάστηκε την 1η Φεβρουαρίου, στο πλαίσιο της λειτουργίας του νέου Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, νοσηλεύονταν συνολικά 255 ασθενείς.
Οι 31 από αυτούς, μεταξύ των οποίων και ο δράστης, είχαν το ακαταλόγιστο που ορίζει το άρθρο 69 του Ποινικού Κώδικα (ΠΚ), λόγω σοβαρής ψυχικής διαταραχής. Στη συντριπτική τους πλειονότητα οι νοσηλευόμενοι αυτοί έχουν διαπράξει φόνο ή/και άλλα εγκλήματα, αλλά κρίθηκαν ότι στερούνται καταλογισμού από το δικαστήριο, καθώς υπαίτια των πράξεών τους είναι η ασθένειά τους και όχι οι ίδιοι.
Ωστόσο, μόνο ένας νοσηλεύονταν στον ειδικό χώρο για αυτούς τους ασθενείς, όπως ορίζεται στο θεραπευτικό πλαίσιο της υποχρεωτικής νοσηλείας σε νοσοκομείο και όχι στη φυλακή. Ο χώρος βρίσκεται στο λεγόμενο προκάτ κτήριο που στεγάζει το 7ο Ψυχιατρικό Τμήμα – εκεί όπου το 2015 φιλοξενήθηκε για πρώτη φορά επικίνδυνος ασθενής, ένας 30χρονος που είχε διαπράξει φόνο και που τελικά προκάλεσε τον θάνατο άλλων τριών ασθενών κατά τη νοσηλεία του, βάζοντας φωτιά.
Αυτός είναι και ο μοναδικός χώρος που υπάρχει στο μεγάλο ψυχιατρικό νοσοκομείο της Αττικής για τη φύλαξη των ψυχικά ασθενών του άρθρου 69ΠΚ. Οι άλλοι 30 ασθενείς με ακαταλόγιστο είναι κατανεμημένοι στα 10 συνολικά Ψυχιατρικά Τμήματα, από ένας έως και 8 ανά τμήμα. Υπάρχουν ακόμη 16 ψυχικά ασθενείς του άρθρου 69ΠΚ που φιλοξενούνται σε ξενώνες και οικοτροφεία που εποπτεύει το συγκεκριμένο νοσοκομείο στο λεκανοπέδιο.
Η δύσκολη διαχείριση των επικίνδυνων ασθενών
Στον ειδικό χώρο του προκάτ κτηρίου φυλάσσεται από την περασμένη Πέμπτη ο 47χρονος νοσηλευόμενος που σκότωσε την 44χρονη. Εκεί θα παραμείνει ως αύριο ή μεθαύριο που θα οδηγηθεί στο δικαστήριο για να απολογηθεί. Ο ανακριτής έχει ζητήσει ψυχιατρική πραγματογνωμοσύνη. Ο εξαιρετικά επικίνδυνος ασθενής που βρισκόταν στον ειδικό χώρο μεταφέρθηκε σε άλλο χώρο στο 3ο Ψυχιατρικό Τμήμα.
Ο 47χρονος δεν είχε εκδηλώσει καμία επιθετική συμπεριφορά κατά την νοσηλεία του στην Αθήνα, από τον περασμένο Νοέμβριο, σύμφωνα με νοσοκομειακές πηγές. Υπενθυμίζεται ωστόσο ότι κατά τη νοσηλεία του στο ψυχιατρείο της Κέρκυρας είχε διαπράξει και άλλο φόνο.
Η διαχείριση των ασθενών που θα μείνουν στο προκάτ κτίριο ή στα Ψυχιατρικά Τμήματα είναι ένα σημαντικό πρόβλημα για τους επαγγελματίες υγείας και τη διοίκηση του νοσοκομείου – το πιο σημαντικό είναι η έλλειψη νοσηλευτών. Οι ασθενείς του άρθρου 69ΠΚ είναι περισσότεροι από τους ειδικά διαμορφωμένους χώρους, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για τη θεραπευτική προσέγγιση αλλά και την ασφάλεια όλων όσοι βρίσκονται μέσα στο νοσοκομείο.
Στο πρώην Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, οι αρμόδιοι τις περασμένες ημέρες επιχειρούσαν τη βέλτιστη διαχείριση των πιο επικίνδυνων ασθενών και προχωρούσαν με διαδικασία εξπρές τη διαμόρφωση και άλλου ειδικού χώρου μέσα στο νοσοκομείο για τη θεραπευτική φύλαξη ασθενών.
Μπορεί ανάλογα περιστατικά βίαια και θανατηφόρα να είναι εξαιρετικά σπάνια σε ψυχιατρικά τμήματα– όπως υπενθύμισαν με αφορμή και το τελευταίο τραγικό συμβάν οι ειδικοί της Ψυχιατρικής και της Ψυχιατροδικαστικής – ωστόσο αυτό ουδόλως μπορεί να μειώσει τη θλίψη και το σοκ για την απώλεια της ασθενούς και κυρίως για την κατάσταση που επικρατεί στο πεδίο της ψυχικής υγείας. Συμβάντα σπάνια σαν εκείνο της περασμένης Τετάρτης αποκαλύπτουν τα δραματικά κενά του ευάλωτου αυτού πεδίου της υγείας, αλλά και την πλούσια σε λόγια, ισχνή σε πράξεις αντιμετώπισή τους από το υπουργείο Υγείας.
Οι εξαγγελίες του υπουργείου Υγείας
«Τα περιστατικά αυτά χρειάζονται ειδική αντιμετώπιση, δηλαδή εξειδικευμένη εκπαίδευση του ιατρικού προσωπικού. Αυτό στη χώρα μας προβλέπεται μεν (τρίμηνη εκπαίδευση στην Ψυχιατροδικαστική κατά την λήψη της ειδικότητας) αλλά δυστυχώς δεν υλοποιείται στον βαθμό, που θα έπρεπε, λόγω ελλείψεως επαρκών ειδικών θεραπευτικών κέντρων. Τέτοια εκπαίδευση προσφέρουν σήμερα μόνον οι πανεπιστημιακές ψυχιατρικές κλινικές της χώρας και το ειδικό τμήμα “ακαταλογίστων” περιστατικών στο τέως Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης (που και αυτό βέβαια έχει τον συνήθη χαρακτήρα μιας κοινής ψυχιατρικής κλινικής)» διαπιστώνει ο αρμόδιος υφυπουργός Υγείας, Δημήτρης Βαρτζόπουλος, σε ανακοίνωση που εξέδωσε μετά το συμβάν.
Σύμφωνα με τον υφυπουργό, τις τελευταίες τρεις εβδομάδες λειτουργεί στο Σωφρονιστικό Κατάστημα Κορυδαλλού σύγχρονη ψυχιατροδικαστική μονάδα τεσσάρων κλινικών, για τους παραβατικούς ψυχιατρικούς ασθενείς με ικανότητα καταλογισμού, δηλαδή με ακέραια ή μειωμένη υπευθυνότητα για τις πράξεις τους. Ανάλογη νοσηλευτική μονάδα γυναικών θα λειτουργήσει στο Σωφρονιστικό Κατάστημα Ελαιώνα Θηβών και θα ακολουθήσει ειδική μονάδα για ανήλικους στα καταστήματα Αυλώνα είτε Βόλου.
Το κενό με τους δεκάδες ψυχικά ασθενείς που έχουν ακαταλόγιστο παραμένει. Και βάσει του φιλόδοξου σχεδίου του υπουργείου Υγείας θα καλυφθεί μέσα από δύο μακροπρόθεσμες παρεμβάσεις, που σημειωτέον δεν έχουν σαφές χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: α) Εκσυγχρονισμός των παλαιών ψυχιατρείων και δημιουργία κλινικών μέσης νοσηλείας με ψυχιατροδικαστικά τμήματα, με τη σχετική μελέτη να έχει ανατεθεί στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, β) Συμπληρωματικά προετοιμάζεται η ενιαία «Ψυχιατροδικαστική Υπηρεσία», Νομικό Πρόσωπο που θα αξιολογεί, εποπτεύει και τυποποιεί τις αντίστοιχες ειδικές υπηρεσίες θεραπείας, εκπαίδευσης και πραγματογνωμοσυνών.
Ακούσιες νοσηλείες και λίγο προσωπικό
Για τους επαγγελματίες υγείας που αναμετριούνται καθημερινά με μία σκληρή πραγματικότητα μην μπορώντας συχνά να προσφέρουν τις απαραίτητες υπηρεσίες ψυχικής υγείας, οι εξαγγελίες του υπουργείου Υγείας ακούγονται εύηχες, αλλά η απόσταση μέχρι την υλοποίησή τους φαντάζει τεράστια.
«Μέχρι σήμερα οι ασθενείς χωρίς καταλογισμό νοσηλεύονται μαζί με τους λοιπούς ψυχιατρικούς ασθενείς σε γενικά ψυχιατρικά τμήματα στα ΨΝΑ Δαφνί και Δρομοκαίτειο, ενώ στο ΨΝΘ νοσηλεύονται στο Ειδικό Τμήμα Ψυχιατροδικαστικής. Με την μακροχρόνια παραμονή τους οι ασθενείς αυτοί επιβαρύνουν τα γενικά ψυχιατρικά τμήματα (λόγω σημαντικής έλλειψης κλινών νοσηλείας) ενώ τα ειδικά προβλήματα λόγω της επικινδυνότητας που μπορεί να εμφανίζει μια μικρή ομάδα μεταξύ αυτών δεν αντιμετωπίζονται» αναφέρουν ο Κλάδος Ψυχιατροδικαστικής της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (ΕΨΕ) καθώς και η Ελληνική Ψυχιατροδικαστική Εταιρεία (ΕΨΔΕ).
Συμφωνούν πως «η ανάπτυξη Ψυχιατροδικαστικών υπηρεσιών με νοσοκομειακές και κοινοτικές δομές, με αυξημένο και εκπαιδευμένο προσωπικό, θα καλύψει τις ιδιαίτερες ανάγκες αυτών των ασθενών, θα αποφορτίσει τα γενικά ψυχιατρικά τμήματα, ενώ βρίσκεται και σε πλήρη εναρμόνιση με τα θεμελιώδη κείμενα προάσπισης των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων». Και χαρακτηρίζουν «ώριμες τις συνθήκες ώστε η νέα προσπάθεια ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη χώρα να συμπεριλάβει ψυχιατροδικαστικές δομές για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της παραβατικότητας που σχετίζεται με ψυχικές διαταραχές».
Την ανάγκη να προχωρήσουν οι αλλαγές υπογραμμίζουν και οι νοσηλευτές, προσθέτοντας στην δύσκολη εξίσωση της περίθαλψης των ασθενών το γηρασμένο και λίγο νοσηλευτικό προσωπικό – πάνω από το 30% των οργανικών θέσεων του νοσηλευτικού προσωπικού είναι κενές – και τις ακούσιες εισαγωγές/νοσηλείες.
«Το 10ο Ψυχιατρικό Τμήμα όπως και όλα τα Ψυχιατρικά Τμήματα είναι σαν μια οποιαδήποτε παθολογική κλινική. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχει καμία ειδική φύλαξη. Δεν είναι φυλακή. Υπάρχουν κάγκελα στα παράθυρα. Κλειδώνεται η κεντρική είσοδος και όχι τα εννέα τρίκλινα δωμάτια όπου νοσηλεύονται ξεχωριστά άνδρες και γυναίκες. Αρα εντός του τμήματος οι ασθενείς μπορούν να κινούνται ελεύθερα στα δωμάτια. Η επικινδυνότητα είναι ένα γεγονός, το οποίο το λιγοστό νοσηλευτικό προσωπικό προσπαθεί να διαχειριστεί, χωρίς την αναγκαία ύπαρξη κατάλληλου προσωπικού φύλαξης και ασφάλειας» λέει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Συνδικαλιστικής Νοσηλευτικής Ομοσπονδίας του ΕΣΥ, νοσηλευτής στο ΨΝΑ, Γιώργος Αβραμίδης.
Το περασμένο έτος στο νοσοκομείο εξετάστηκαν 4.803 ασθενείς, από τους οποίους νοσηλεύτηκαν οι 2.278. Απο αυτούς οι 1.282 ήταν ασθενείς οι οποίοι νοσηλεύτηκαν για πρώτη φορά και οι 996 ήταν επανεισαγωγές. Το 25% των εισαγωγών αφορούσε ασθενείς εκτός Αττικής, λόγω έλλειψης αντίστοιχων υπηρεσιών στους τόπους διαμονής τους. Στα περισσότερα νοσηλευτικά τμήματα το ποσοστό νοσηλευομένων ασθενών ξεπερνά το 124% των διαθέσιμων κλινών.
«Επιπλέον, το ποσοστό των ακούσια νοσηλευομένων ξεπερνά το 67%. Πρόκειται για ένα ποσοστό ιδιαίτερα υψηλό με ό,τι αυτό συνεπάγεται» λέει ο κ. Αβραμίδης, εξηγώντας πως «αυτοί οι ασθενείς δεν έχουν επίγνωση του νοσηρού της κατάστασής τους, κατά το στάδιο της εισαγωγής και κάποιες φορές εξαιτίας της ψυχοπαθολογίας τους αντιδρούν με επιθετικότητα εναντίον του προσωπικού και αρνούνται τη λήψη της αναγκαίας φαρμακευτικής αγωγής. Προσέρχονται κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας συνοδευόμενοι από αστυνομικούς και τη νοσηλεία τους την έχουν αιτηθεί οι συγγενείς τους».
«Ξέμεινε» από καρδιολόγο το νοσοκομείο Δαφνί – Τι σημαίνει αυτό για τους νοσηλευόμενους
