*Γράφει η κυρία Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Παθολόγος και Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ
Στο έγκριτο διεθνές περιοδικό BMJ Oncology δημοσιεύθηκαν πρόσφατα οι παγκόσμιες τάσεις στην επίπτωση, τον θάνατο, την επιβάρυνση και τους παράγοντες κινδύνου πρώιμης έναρξης καρκίνου την τελευταία τριακονταετία, και συγκεκριμένα από το 1990 έως το 2019 με την ανάλυση 29 διαφορετικών ειδών καρκίνου.
Από την ανάλυση αυτή φάνηκε ότι η παγκόσμια επίπτωση του καρκίνου σε νεαρή ηλικία αυξήθηκε κατά 79,1% και ο αριθμός των θανάτων από καρκίνο πρώιμης έναρξης αυξήθηκε κατά 27,7% μεταξύ 1990 και 2019. Οι πρώιμες εμφανίσεις καρκίνου του μαστού, της τραχείας, των βρόγχων και του πνεύμονα, του στομάχου και του παχέος εντέρου παρουσίασαν την υψηλότερη θνησιμότητα και DALYs (έτη ζωής σε κατάσταση αναπηρίας) το 2019. Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα ποσοστά επίπτωσης της έναρξης του καρκίνου σε νεαρή ηλικία του ρινοφάρυγγα και του προστάτη παρουσίασαν την μεγαλύτερη αυξητική τάση, ενώ ο πρώιμος καρκίνος του ήπατος παρουσίασε την πιο απότομη μείωση. Οι πρώιμοι καρκίνοι του παχέος εντέρου βρίσκοντας επίσης στην πρώτη πεντάδα της κατάταξης τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες, όσον αφορά την επιβάρυνση ως προς τα έτη αναπηρίας.
Οι περιοχές με υψηλό και μεσαίο κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο παρουσίασαν την υψηλότερη επιβάρυνση καρκίνου σε νεαρή ηλικία.
Τι προβλέψεις υπάρχουν και ποια είναι η αιτιολογία;
Οι προβλέψεις δείχνουν ότι η επίπτωση και η θνησιμότητα από καρκίνο πρώιμης έναρξης θα αυξηθεί κατά 31% και 21% ως το 2030, αντίστοιχα. Οι διατροφικοί παράγοντες κινδύνου, όπως ενδεικτικά διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε κόκκινο κρέας, χαμηλή σε φρούτα, υψηλή σε νάτριο και χαμηλή σε γάλα, κ.λπ., καθώς η κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση καπνού θεωρούνται ότι είναι ανάμεσα στους κύριους παράγοντες κινδύνου για τους καρκίνους σε νεαρή ηλικία.
Η νοσηρότητα του καρκίνου πρώιμης έναρξης συνεχίζει να αυξάνεται παγκοσμίως με αξιοσημείωτες διακυμάνσεις μεταξύ περιοχών, χωρών, φύλου και τύπων καρκίνου. Η ενθάρρυνση ενός υγιεινού τρόπου ζωής θα μπορούσε να μειώσει εν μέρει την επιβάρυνση της εμφάνισης της νόσου του καρκίνου σε νεαρή ηλικία.
Τα δεδομένα αυτά είναι αντίστοιχα με άλλη πολύ πρόσφατη δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό the LANCET, όπου επίσης αναλύθηκε η επιβάρυνση του καρκίνου σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες (ηλικίας 15-39 ετών), αφού αυτή η ηλικιακή ομάδα των εφήβων και νεαρών ενηλίκων δεν έχει μελετηθεί επαρκώς, συγκριτικά με τους ενήλικες και την τρίτη ηλικία.
Σε αυτή τη μελέτη με τη βάση δεδομένων GLOBOCAN, οι εκτιμήσεις ποσοτικοποιήθηκαν για όλους τους καρκίνους συνδυαστικά, εξαιρουμένου του μη μελανωματικού καρκίνου του δέρματος και 33 ειδικών τύπων καρκίνου. Υπολογίστηκε η μελλοντική επιβάρυνση του καρκίνου εφαρμόζοντας τα ποσοστά GLOBOCAN 2022 σε δημογραφικές προβλέψεις ανά φύλο για το έτος 2050, χρησιμοποιώντας την αναθεώρηση του ΟΗΕ για τις προοπτικές του παγκόσμιου πληθυσμού για το 2019.
Υπολογίζεται ότι 1.300.196 περιπτώσεις και 377.621 θάνατοι που σχετίζονται με καρκίνο σημειώθηκαν σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες το 2022. Η επίπτωση του καρκίνου ήταν 1,9 φορές υψηλότερη και η θνησιμότητα 1,2 φορές υψηλότερα στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες. Αν και η επίπτωση ήταν υψηλότερη στις χώρες υψηλού εισοδήματος, η θνησιμότητα ήταν υψηλότερη στις χώρες χαμηλού εισοδήματος.
Από τους 33 τύπους καρκίνου που περιλαμβάνονται στις αναλύσεις, ο καρκίνος του μαστού ή του τραχήλου της μήτρας ήταν ο πιο συχνά διαγνωσμένος καρκίνος και η αιτία θανάτου από καρκίνο σε 163 και 93 χώρες, αντίστοιχα. Η επίπτωση και η θνησιμότητα διέφεραν επίσης περισσότερο ανά περιοχή για αυτούς τους καρκίνους. Τέλος, η επιβάρυνση του καρκίνου στους εφήβους και τους νέους ενήλικες παγκοσμίως προβλέπεται να αυξηθεί κατά περίπου 12% από το 2022 έως το 2050, αντίστοιχα και με τις άλλες επιδημιολογικές μελέτες. Η αύξηση αναμένεται να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τις χώρες με χαμηλότερο κοινωνικο-οικονομικό δείκτη.
Συμπερασματικά, σε διαφορετικές μελέτες φαίνεται αύξηση των καρκίνων σε νεαρή ηλικία που δεν έχουν ξεκάθαρη αιτιολογία. Μπορεί να οφείλεται και στις καλύτερες διαγνωστικές εξετάσεις που έχουμε πλέον, στη γενετική προδιάθεση, αλλά κυρίως στο περιβάλλον. Η διατροφή, ο τρόπος ζωής, το κάπνισμα, το αλκοόλ, ακόμη και από την ενδομήτρια ζωή, αλλά σίγουρα η διατροφή σε νεαρή ηλικία αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης. Επίσης, η μόλυνση της ατμόσφαιρας ή της τροφικής αλυσίδας είναι αντικείμενο αναλύσεων.
Γι αυτό, και σε περίπτωση συμπτωμάτων που επιμένουν, όπως συμπτωμάτων από το γαστρεντερικό που έχει αυξηθεί η επίπτωση του καρκίνου σε νεαρές ηλικίες, αλλά και αν δούμε αιμορραγία, μείωση σωματικού βάρους, δεκατική πυρετική κίνηση που δεν υφίεται, εμφάνιση ογκιδίων ή αλλαγή στα χαρακτηριστικά σπίλων, είναι σημαντικό να πραγματοποιούμε τις απαραίτητες διαγνωστικές εξετάσεις σε συνεργασία με τον προσωπικό μας γιατρό, ώστε να αποκλείσουμε τους σπάνιους, αλλά δυνητικά θανατηφόρους καρκίνους της νεαρής ηλικίας.
Ειρήνη Αγαπηδάκη: Δωρεάν Προληπτικές Εξετάσεις για όλους για πρώτη φορά στη χώρα μας
Καρκίνος: Πρόληψη και πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες σώζουν ζωές – Το βίντεο του ΠΙΣ
