Ένα Σύμφωνο Συνεργασίας μεταξύ της φαρμακοβιομηχανίας και της κυβέρνησης θα μπορούσε να «θεραπεύσει» τις παθογένειες στο πεδίο του φαρμάκου, που επηρεάζουν τους ασθενείς, τις ίδιες τις εταιρίες αλλά και τον κρατικό προϋπολογισμό. Η πρόταση κατατέθηκε από το Pharma Innovation Forum (PIF), του φορέα που εκπροσωπεί τις εταιρίες που επικεντρώνονται και διακρίνονται στη φαρμακευτική καινοτομία και ο οποίος πλέον καλεί την κυβέρνηση και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη σε συνεργασία που θα θέσει τη βάση για μία βιώσιμη φαρμακευτική πολιτική προς όφελος των ασθενών και της εθνικής οικονομίας.
Στην ίδια κατεύθυνση βρίσκεται και η κυβέρνηση, σύμφωνα με τον υπουργό Υγείας. Ο κ. Αδωνις Γεωργιάδης, πρόσφατα, στο συνέδριο του άλλου θεσμικού φορέα για το φάρμακο, του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Εταιριών Ελλάδας (ΣΦΕΕ) είχε προτεραιοποιήσει την υπογραφή ενός Μνημονίου Συνεργασίας με τη φαρμακοβιομηχανία «που θα θέσει σε πιο μακροπρόθεσμο πλάνο τις δεσμεύσεις και των δύο πλευρών με στόχο τη δημιουργία ενός διάφανου και προβλέψιμου δημοσιονομικού περιβάλλοντος».
Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν χθες από το προεδρείο του PIF δεν αφήνουν πάντως άλλο χρονικό περιθώριο. Η φαρμακευτική δαπάνη συνεχίζει να αυξάνεται, πάρα τα κυβερνητικά μέτρα που έχουν ληφθεί. Κατά τις εκτιμήσεις των στελεχών της φαρμακοβιομηχανίας, αυτό σημαίνει ότι οι προσωρινές ενέσεις χρηματοδότησης μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF) δεν θα μειώσουν αρκετά τις δυσθεώρητες υποχρεωτικές επιστροφές. Σε επιπλέον παράγοντα κινδύνου εξελίσσεται η δαπάνη του ΙΦΕΤ: Το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας εξασφαλίζει μεν μέσω άλλου καναλιού τα φάρμακα που χρειάζονται οι πολίτες, αλλά εκτοξεύει τη δαπάνη του ΕΟΠΥΥ.
Οι παθογένειες
Ειδικότερα, όπως επισημάνθηκε χθες στη διάρκεια εκδήλωσης του PIF, η υφιστάμενη φαρμακευτική πολιτική δεν αρκεί για να αντιμετωπίσει τη δυσμενώς εξελισσόμενη κατάσταση καθώς εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από:
– Υποχρηματοδότηση. Από το 2022, οι φαρμακευτικές εταιρείες είναι ο κύριος χρηματοδότης του φαρμάκου, καθώς ο συνολικός προϋπολογισμός διαμορφώνεται ως εξής: 52% υποχρεωτικές πληρωμές και 48% δημόσιος προϋπολογισμός.
– Ανισότητες στην κατανομή των πόρων. Το 2023, η υπέρβαση (clawback) εκτιμάται 74% στα νοσοκομειακά καινοτόμα φάρμακα, 62% στα καινοτόμα φάρμακα του ΕΟΠΥΥ και 44% στα προϊόντα λιανικής.
– Έλλειψη σταθερότητας και προβλεψιμότητας. Η ρήτρα συνυπευθυνότητας που συμφωνήθηκε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή λήγει το 2025 και δεν υπάρχει καμία δέσμευση της Πολιτείας για την επόμενη ημέρα. Τα σημειώματα για το clawback που πρέπει να καταβάλλουν οι φαρμακευτικές εταιρίες και τα οποία αφορούν το πρώτο εξάμηνο του 2023 δείχνουν ότι οι υποχρεωτικές επιστροφές αγγίζουν ύψη ρεκόρ, με τις επιστροφές να αγγίζουν και το 80%. Ωστόσο, οι εταιρίες δεν έχουν λάβει ακόμη επισήμως τα σχετικά σημειώματα.
– Καθυστέρηση στα μέτρα για τον έλεγχο της ζήτησης. Ψηφιακά εργαλεία όπως δεσμευτικά θεραπευτικά πρωτόκολλα, ηλεκτρονική διασύνδεση των νοσοκομείων, ΑΗΦΥ, DRGs θα προάγουν τη χρηστή διαχείριση της φαρμακευτικής δαπάνης από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς υγείας.
Όλες αυτές οι στρεβλώσεις αφορούν άμεσα τους ασθενείς. Το 2023, το 50% των καινοτόμων φαρμάκων που είχαν λάβει έγκριση από τον EMA την προηγούμενη τετραετία δεν ήταν διαθέσιμα στους Έλληνες ασθενείς.
Η επόμενη φάση
Με δεδομένη την πίεση των… αριθμών και της πραγματικότητας το Pharma Innovation Forum προχώρησε στην πρόταση για εκπόνηση και εφαρμογή ενός Συμφώνου Συνεργασίας ανάμεσα στην πολιτεία και τη φαρμακοβιομηχανία με σκοπό την έγκαιρη και ισότιμη πρόσβαση των ασθενών σε νέες καινοτόμες θεραπείες, την εξυγίανση της φαρμακευτικής πολιτικής με όρους βιωσιμότητας και δίκαιης συνυπευθυνότητας αλλά και, κυρίως, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας και την προσέλκυση επενδύσεων που υποστηρίζουν επίσης τον στόχο της κυβέρνησης να καθιερώσει την Ελλάδα ως βασικό φαρμακευτικό κόμβο στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Σύμφωνα με το πλαίσιο που περιέγραψαν οι εκπρόσωποι του PIF, το Σύμφωνο Συνεργασίας είναι προϊόν συναπόφασης και εκπροσωπείται από τριμερές σχήμα από την πλευρά της Κυβέρνησης (Υπουργεία Υγείας, Οικονομικών, Ανάπτυξης) και PIF, ΣΦΕΕ, ΠΕΦ από την πλευρά της φαρμακοβιομηχανίας. Στη διαδικασία αυτή θα υπάρξει διαβούλευση και με τις ενώσεις ασθενών. Μέσω ενός πλάνου δράσης τριετούς ορίζοντα το Σύμφωνο Συνεργασίας υλοποιεί συγκεκριμένους στόχους, πολιτικές, προϋπολογισμό, χρονοδιάγραμμα και KPIs.
Ενδεικτικά, αναφέρθηκε ότι η Πολιτεία θα μπορούσε να δεσμεύεται για α)κατάρτιση προϋπολογισμού φαρμάκου με προσθήκη νέων χρηματοδοτικών εργαλείων (Σχήμα Μεταβατικής Αποζημίωσης) και ανακατανομή πόρων μεταξύ καναλιών με σκοπό τη σύγκλιση της υπέρβασης και θέσπιση ανώτατου ορίου στο ποσοστό συμμετοχής των φαρμακευτικών εταιρειών στη βάση μίας δίκαιης και βιώσιμης συνυπευθυνότητας, β) δέσμη μέτρων για τον έλεγχο της κατανάλωσης με έμφαση στα ψηφιακά εργαλεία –όπως δεσμευτικά θεραπευτικά πρωτόκολλα- και ενίσχυση πολιτικών υποκατάστασης, γ) επαναπροσδιορισμό των κριτηρίων συμψηφισμού clawback έναντι R&D επενδύσεων.
Από την πλευρά της καινοτόμου φαρμακοβιομηχανίας οι δεσμεύσεις θα μπορούσαν να αφορούν περαιτέρω επενδυτικό αποτύπωμα στην κλινική έρευνα και συνεργασία σε προγράμματα εκσυγχρονισμού του ΕΣΥ και προσέλκυσης επενδύσεων (PIF Big Data / RWD Program, PIF Accelerator για την παροχή τεχνογνωσίας για την αποδοτικότερη χρήση της φαρμακευτικής περίθαλψης).
