Η καρκινογόνος χημική ουσία βενζόλιο (benzene) βρίσκεται ξανά στο προσκήνιο, μετά τη δημοσίευση έκθεσης του ανεξάρτητου αμερικανικού εργαστηρίου Valisure για υψηλή συγκέντρωσή του σε δημοφιλή προϊόντα ακμής, ακόμα και 800 φορές υψηλότερη από τα επίπεδα ασφαλείας που ορίζει ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA).
Το Clinique της Estee Lauder και το Clearasil της Reckitt Benckiser είναι δύο από τα ηχηρά ονόματα στη λίστα του εργαστηρίου με έδρα στο Κονέκτικατ, το οποίο ζητά με αίτησή του στον FDA την ανάκληση των προϊόντων, διεξαγωγή έρευνας και αναθεώρηση των κατευθυντήριων οδηγιών για εταιρείες παραγωγής δερματολογικών και καλλυντικών προϊόντων.
Μια τοξική και καρκινογόνος ουσία
Σύμφωνα με πληροφορίες του Τμήματος Χημείας το ΕΚΠΑ, το βενζόλιο είναι είναι φυσικό συστατικό του αργού πετρελαίου. Είναι ένα υγρό άχρωμο, αρκετά πτητικό, εξαιρετικά εύφλεκτο και με χαρακτηριστική οσμή βενζίνης, το οποίο απορροφάται από το δέρμα και περνάει στην κυκλοφορία του αίματος με την εισπνοή, προχωρώντας ακολούθως σε συγκεντρώσεις στους λιπώδεις ιστούς και στον μυελό των οστών.
Η καρκινογόνος δράση του είναι γνωστή από δεκαετιών: είναι επιβεβαιωμένη η αιτιώδης σχέση του με την ογκογένεση και λευχαιμία, έχει πιθανώς μεταλλαξιογόνο δράση και τοξικές επιδράσεις στον μυελό των οστών, το αίμα, το ήπαρ και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Μελέτη του 1977 σε Αμερικανούς εργαζόμενους στη βιομηχανία ελαστικών συμπέρανε πενταπλάσιο κίνδυνο λευχαιμίας λόγω της έκθεσης στη χημική ένωση.
Πέρα από αιματολογικούς καρκίνους, η χρόνια δηλητηρίαση από βενζόλιο ενοχοποιείται για απλαστική αναιμία, ενώ πειράματα σε ζώα έχουν συμπεράνει ότι μπορεί να διαπεράσει τον πλακούντα. Η εισπνοή μεγάλων ποσοτήτων ατμών του για σύντομο χρονικό διάστημα του προκαλεί ζάλη, ταχυκαρδία, πονοκέφαλο, έμετο και σπασμούς.
Η χρήση του βενζολίου
Το βενζόλιο αποτελεί την πρώτη ύλη ή την ενδιάμεση χημική ένωση για την παρασκευή αρωματικών και μη αρωματικών, οι οποίες αξιοποιούνται στη χημική βιομηχανία για την παραγωγή πλήθους προϊόντων όπως πλαστικά, ρητίνες, χρώματα, εντομοκτόνα και φαρμακευτικά σκευάσματα. Τα τελευταία χρόνια, σημειώνει το ΕΚΠΑ, η ουσία έχει αντικατασταθεί από άλλους διαλύτες λόγω της τοξικότητας και της καρκινογόνου δράσης του.
Η παρουσία βενζολίου σε δερματολογικά προϊόντα δεν ανησυχεί πρώτη φορά. Πριν έναν χρόνο, τον Φεβρουάριο του 2023, ανακλήθηκαν αντιηλιακά και αποσμητικά σε σπρέι, αντισηπτικά προϊόντα καθώς και ξηρά σαμπουάν γνωστών εταιρειών. Στην περίπτωση των σκευασμάτων για την αντιμετώπιση της ακμής εντούτοις, αναφέρει το Valisure, υπάρχει «ουσιαστική διαφορά». Ενώ στα πρώτα επρόκειτο για περιστατικά επιμόλυνσης, στα προϊόντα για την ακμή το βενζόλιο παράγεται από το ίδιο το υπεροξείδιο του βενζολίου.
Το υπεροξείδιο του βενζολίου είναι βασική ουσία σε προϊόντα για τη θεραπεία της κοινής ακμής λόγω της βακτηριοκτόνου δράσης του και της ιδιότητάς του να αναστέλλει την σχετιζόμενη με ακμή υπέρμετρη παραγωγή σμήγματος.
Κάπνισμα και άλλες πηγές έκθεσης
Τα προϊόντα υπό μορφή σπρέι «φαίνεται να αποτελούν μια από τις πιο επικίνδυνες κατηγορίες καταναλωτικών προϊόντων για δηλητηρίαση από βενζόλιο στα καταναλωτικά προϊόντα» είχε δηλώσει πέρυσι στην Washington Post ο David Light, διευθύνων σύμβουλος του Valisure. Το βουτάνιο, ένα κλάσμα πετρελαίου που χρησιμοποιείται ως προωθητικό αερολύματος, πιθανότητα καταλήγει στο τελικό προϊόν να περιέχει ίχνη βενζολίου.
Ωστόσο το κάπνισμα αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή έκθεσης στο βενζόλιο. Το κάπνισμα ενός τσιγάρου απελευθερώνει 50 έως 150 μg βενζολίου, σύμφωνα με εκτιμήσεις. Στις ΗΠΑ, στο κάπνισμα αποδίδεται το 89% της έκθεσης σε βενζόλιο μεταξύ των καπνιστών και το 10% για άτομα που εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα.
Η εισπνοή αερίων καυσίμων αλλά και διαρροή από σόμπες αερίου αποτελούν άλλες μορφές έκθεσης. Σύμφωνα με το εργαστήριο Valisure, οι συσκευασίες προϊόντων με βάση το υπεροξείδιο του βενζολίου αποτελούν δυνητικές πηγές μόλυνσης υπό ειδικές συνθήκες. Πείραμα σε προϊόν ακμής εντός μικρού αυτοκινήτου υπό συνθήκες αυξημένης θερμοκρασίας (70°C), έδειξε παρουσία βενζολίου στην ατμόσφαιρα 1.270 φορές μεγαλύτερη από το υπολογιζόμενο όριο της Αμερικανικής Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος (EPA) για αυξημένο κίνδυνο καρκίνου λόγω μακροχρόνιας έκθεσης σε βενζόλιο μέσω εισπνοής.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι «δεν υπάρχουν ασφαλή επίπεδα έκθεσης στο βενζόλιο».
Διαβάστε επίσης:
Χάρτινα καλαμάκια: Γεμάτα επιβλαβή «παντοτινά» χημικά – Επικίνδυνα για το ήπαρ
Χημικές ουσίες ένοχες για κινητικά προβλήματα στα παιδιά
Οι επικίνδυνες ουσίες που απειλούν τους πνεύμονες των παιδιών
