Η πρωτοφανής υπόθεση των παλαιοχριστιανών της Κορινθίας, μιας πολύτεκνης οικογένειας που ζει «στα πρότυπα των παλαιόπιστων Ρωσίας, ή των Άμις στην Αμερική, που αρνούμαστε την τεχνολογική πρόοδο και ζούμε παραδοσιακά, όπως οι πρώτοι χριστιανοί» κατά τις δηλώσεις του πατέρα, μονοπωλεί το ενδιαφέρον και ανασύρει στην επιφάνεια προβλήματα που σχετίζονται με την παραθρησκεία, τις αιρέσεις και τις σκληροπυρηνικές ομολογίες, όπως τα τουλάχιστον 200-300 παιδιά εύπορων κυρίως οικογενειών που, λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων, διδάσκονται παράνομα στο σπίτι τους, σύμφωνα με καταγγελία της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδας (ΟΙΕΛΕ).
Για πολλές θρησκευτικές κοινότητες ωστόσο, όπως των Άμις που προαναφέρθηκαν αλλά και των Πεντηκοστιανών, των Μαρτύρων του Ιεχωβά ή των πιστών της Χριστιανικής Επιστήμης, υπάρχει μια σκοτεινότερη πλευρά.
Άμις: Άρνηση της επιστήμης και υγειονομικές «βόμβες»
Οι Άμις (Amish) είναι μέλη μιας χριστιανικής ομολογίας που υπάγεται στην παράδοση των Αναβαπτιστών με ελβετογερμανικές και αλσατικές ρίζες και στενή συγγένεια με τους Μεννονίτες. Η πλειονότητα των μελών, οι Άμις της Παλαιάς Τάξης, κατοικούν στις ΗΠΑ, στη Βόρεια Αμερική κυρίως.
Οι διδασκαλίες και θρησκευτικές και πολιτιστικές πεποιθήσεις τους, προερχόμενες από τον ιδρυτή της κοινότητας Jakob Ammann, προτάσσουν μια ζωή απλή και προστατευμένη από τη μόλυνση του έξω κόσμου, μακριά από τις ανέσεις που έφερε η εξέλιξη της επιστήμης και τεχνολογίας και, μεταξύ αυτών, οι σύγχρονες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης.
Οι Άμις, αναφέρει επιστημονική δημοσίευση στο Nurse Practitioner, έχουν διαφορετική αντίληψη για την υγεία και την ασθένεια, δεν εφαρμόζουν μεθόδους αντισύλληψης, αντιτίθενται στην ανοσοποίηση μέσω εμβολιασμών και την ασφάλιση, απορρίπτουν την περιγεννητική φροντίδα και την προληπτική ιατρική (εν πολλοίς λόγω χαμηλού μορφωτικού επιπέδου – η τριτοβάθμια εκπαίδευση απαγορεύεται) και, πολύ συχνά, μετέρχονται παραδοσιακές μεθόδους και γιατροσόφια για τη θεραπεία σοβαρών ασθενειών.
To 2013, μια συντηρητική κοινότητα Άμις στη Νέα Υόρκη άσκησαν βέτο στην εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς σε βρέφος με συγγενή καρδιοπάθεια, καθώς η διακοπή της λειτουργίας της καρδιάς κατά τη διάρκεια της επέμβασης θα σκότωνε την ψυχή και θα διέκοπτε τη σύνδεση του βρέφους με τον Θεό. Έπειτα, η χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη σχετίζεται με μεγαλύτερο επιπολασμό μολυσματικών ασθενειών, όπως ιλαρά, ερυθρά, κοκκύτης και πολιομυελίτιδα.
Οι Άμις αναλαμβάνουν ως κοινότητα την κάλυψη ιατρικών εξόδων των μελών και αρνούνται την κοινωνική ασφάλιση και την «ψευδή αίσθηση ασφάλειας» που δίνει, καθώς «ο Ιησούς είπε να μη σκέφτεται κανείς τη ζωή του και να μην εξασφαλίζει το μέλλον του με γήινα αγαθά». Κάπως έτσι, ένα βρέφος με γενετική διαταραχή κατέληξε το 1991 λόγω της απροθυμίας της αδελφότητας να καλύψει τις δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης και των γονιών να υποβάλουν αίτημα στο πρόγραμμα κοινωνικής ασφάλισης των ΗΠΑ “Medicaid”.
Παιδιά στο θυσιαστήριο
Παλαιότερη μελέτη ερευνητών από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο, αξιολόγησε τους θανάτους 172 παιδιών το διάστημα 1975 – 1995 που αποδίδονταν σε άρνηση της οικογένειας για παροχή ιατρικής φροντίδας λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων. Σύμφωνα με τα ευρήματα, το ποσοστό επιβίωσης για 140 εξ αυτών υπερέβαινε το 90% με την κατάλληλη αντιμετώπιση και το 50% για 18 παιδιά. Και δεν ήταν μόνο Άμις.
Η Χριστιανική Επιστήμη είναι μια ομολογία που ορίζει ως μοναδική θεραπεία την προσευχή· αφού ο υλικός κόσμος και η συνακόλουθη αμαρτία, οι ασθένειες, η φτώχεια, ο πόλεμος και ο θάνατος είναι απλώς ψευδαισθήσεις, αρκεί η πίστη και η προσευχή για να αποδεχθεί ο πιστός ότι είναι μια ιδέα πνευματική και όχι φτιαγμένος από ύλη. Κατ’ επέκταση, αντιτίθεται στην ιατρική περίθαλψη και τις διαγνωστικές και άλλες εξετάσεις σε παιδιά όσο και ενήλικες, στην υγιεινή, στους εμβολιασμούς, στις ειδικά διαμορφωμένες για ασθένειες δίαιτες, στα συμπληρώματα βιταμινών και την ανακούφιση του πόνου με υλικά μέσα.
Ο Robyn Twitchell, ένα νήπιο-θύμα των παραπάνω, κατέληξε το 1986 από σηψαιμία λόγω συστροφής και απόφραξης του εντέρου μετά από πέντε ημέρες ακραίου πόνου και έμετου, ενώ τρία χρόνια αργότερα, το 1989 μια νοσοκόμα της Χριστιανικής Επιστήμης στη Μινεάπολη άφησε τον 11χρονο Ian Lundman να καταλήξει από διαβητικό κώμα, αφού το μόνο πράγμα που είχε διδαχθεί σχετικά με την παιδιατρική φροντίδα, σύμφωνα με την κατάθεσή της στο δικαστήριο, ήταν πώς να κόβει σάντουιτς σε όμορφα σχήματα.
Αντίστοιχα, μοιραία θα ήταν μια σοβαρή νόσος για ένα παιδί Πεντηκοστιανών, εφόσον οι τελευταίοι βασίζονταν στο θεραπευτικό άγγιγμα των χεριών για την ίασή του.
Το 2016, η 20χρονη τότε Mariah Walton, ασθενής με πνευμονική υπέρταση, δήλωνε στον Guardian ότι θα ήθελε να δει τους σκληροπυρηνικούς Μορμόνους γονείς της στη φυλακή ως ενόχους για τη μη αναστρέψιμη επιδείνωση της νόσου της, η οποία θα είχε αποφευχθεί αν είχαν συγκατατεθεί σε μια καρδιοχειρουργική επέμβαση όταν ήταν παιδί.
Απειλή για τη δημόσια υγεία
Οι τρεις μεγαλύτερες επιδημίες ιλαράς στις ΗΠΑ από το 1990, αναφέρει μελέτη στο Journal of Child & Adolescent Trauma, ξεκίνησαν από θρησκευτικές κοινότητες αντίθετες στους εμβολιασμούς. Το 2014, μια μικρή επιδημική έκρηξη 383 κρουσμάτων είχε περιοριστεί στην κοινότητα των Άμις. 20 χρόνια νωρίτερα, το 1994, είχε λάβει χώρα μια από τις πλέον θανατηφόρες επιδημίες ιλαράς στην Αμερική· ξεκίνησε με 247 κρούσματα σε μια κοινότητα της Χριστιανικής Επιστήμης και επηρέασε επτά πολιτείες, φτάνοντας τα 486 κρούσματα και 6 θανάτους μεταξύ μελών της αδελφότητας, τα 938 κρούσματα και 3 θανάτους παιδιών έξω από τους κόλπους της εκκλησίας.
Έναν χρόνο προτού ο κορωνοϊός αρχίσει να θερίζει οικογένειες αντιεμβολιαστών, όταν οι ΗΠΑ διένυαν μια από τις χειρότερες περιόδους γρίπης, η Gloria Copeland από τη συμβουλευτική επιτροπή Ευαγγελιστών του τέως προέδρου Donald Trump σύστηνε για προστασία την επανάληψη της φράσης «δεν θα πάθω ποτέ γρίπη» αφού «ο ίδιος ο Ιησούς είναι το εμβόλιο κατά της γρίπης».
Σύγκρουση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων
«Η Υγεία είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Κατοχυρώνεται σε Σύμφωνα και Συμβάσεις των Διεθνών Οργανισμών, στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο Σύνταγμα της Ελλάδας και στην Ελληνική νομοθεσία» αναφέρεται στη σελίδα του Υπουργείου Υγείας σχετικά με τα Δικαιώματα Ληπτών Υπηρεσιών Υγείας, στους οποίους αναγνωρίζεται επιπλέον «το δικαίωμα του σεβασμού και της αναγνωρίσεως των θρησκευτικών και ιδεολογικών του πεποιθήσεων». Τι συμβαίνει όταν τα δύο αυτά δικαιώματα συγκρούονται;
Μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση δημοσιεύτηκε στο Ελληνικό Περιοδικό της Νοσηλευτικής Επιστήμης, για τις περιπτώσεις που το δικαίωµα της αυτοδιάθεσης και ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας καθώς και η θρησκευτική ελευθερία των χρηστών υγείας αντιβαίνει στο ιατρικό λειτούργηµα, το ασυµβίβαστο µε κάθε πράξη που ενδεχοµένως επιφέρει το θάνατο του ασθενούς, όπως σε απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις (π.χ. σοβαρή αναιµία ή µεγάλες χειρουργικές επεµβάσεις) και την άρνηση της µετάγγισης αίµατος λόγω θρησκευτικής πίστης π.χ. Μάρτυρες του Ιεχωβά. «Αν και για τους επαγγελµατίες υγείας το δικαίωµα της θρησκευτικής επιλογής συγκεκριµένων οµάδων χρηστών υγείας για άρνηση λήψης αίµατος υπερβαίνει την αξία της ανθρώπινης ζωής και συγκρούεται µε το καθήκον αλλά και τη συνείδησή τους, οφείλουν, υπό συγκεκριµένες προϋποθέσεις, να σεβαστούν την προσωπική απόφαση του ασθενούς», κατέληξαν οι ερευνήτριες.
Εργαζόμενοι σε δημόσια νοσοκομεία κατέθεσαν στο ygeiamou την εμπειρία τους με αντίστοιχα περιστατικά από μέλη της κοινότητας των Μαρτύρων του Ιεχωβά, κατά τα οποία χρειάστηκε η εισαγγελική απόφαση για τη μετάγγιση αίματος προκειμένου να σωθεί η ζωή ασθενών. Παρόμοια ήταν η κατάσταση και επί πανδημίας του κορωνοϊού, όταν για λόγους θρησκευτικούς ή ιδεολογικούς, ασθενείς με σοβαρή νόσο Covid διασωληνώνονταν μόνο κατόπιν εισαγγελικής παρέμβασης.
Η σύγκρουση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για παρεμβάσεις που αφορούν τη ζωή και την υγεία είναι ένα θέμα με νομικές και ηθικές προεκτάσεις. «Ενδεχόμενη άρνηση ενός προσώπου να εμβολιαστεί ή ενός ασθενούς να υποβληθεί σε μια θεραπεία που κατά τη γνώμη του προσβάλλει την συνταγματικώς κατοχυρωμένη θρησκευτική του ελευθερία, θα πρέπει να γίνεται σεβαστή ως προσωπική του επιλογή. Ακόμη και αν η επιλογή του αυτή οδηγήσει σε βλάβη της υγείας του (ή ενδεχομένως και σε θάνατό του), παραμένει προσωπική επιλογή» είχε εξηγήσει σε παλαιότερο άρθρο του ygeiamou η νομικός Αναστασία Ρήγα.
