Η 1η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS. Πρόκειται πλέον για μια χρόνια νόσο, που με τη σωστή θεραπεία είναι διαχειρίσιμη. Με αφορμή την επικείμενη Παγκόσμια Ημέρα, το ευρωπαϊκό τμήμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) εξέδωσαν τα τελευταία στατιστικά δεδομένα, που αφορούν στο 2022.
Σύμφωνα με αυτά, η λοίμωξη από τον ιό HIV εξακολουθεί να πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του ΠΟΥ, με πάνω από 2,4 εκατομμύρια διαγνωσμένα κρούσματα τις τελευταίες τρεις δεκαετίες (και πάνω από 620.000 άτομα στην Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο).
Το 2022, αναφέρθηκαν 110.486 διαγνώσεις HIV, με την πλειονότητα (72%) να καταγράφονται στην ανατολική Ευρώπη, ιδίως στη Ρωσική Ομοσπονδία, και σημαντικό ποσοστό να προέρχεται από την Ουκρανία. Ο συνολικός αριθμός αντιστοιχεί σε 12,4 διαγνώσεις ανά 100.000 κατοίκους και περιλαμβάνει τα περιστατικά που αναφέρθηκαν από 49 χώρες. Οι δυτικές και κεντρικές περιοχές ανέφεραν επίσης περιπτώσεις (10% και 8%, αντίστοιχα). Συγκεκριμένα, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης/Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΕ/ΕΟΧ), αναφέρθηκαν 22.995 νέες διαγνώσεις.
Στην ευρύτερη περιοχή του ΠΟΥ καταγράφεται αύξηση των νέων περιστατικών κατά 4,2% σε σχέση με το 2021, αλλά οι αναφερόμενες διαγνώσεις HIV είναι 20,5% λιγότερες συγκριτικά με το 2019, πριν από την πανδημία της Covid-19. Στην ΕΕ/ΕΟΧ τα κρούσματα αυξήθηκαν κατά 30,8% μεταξύ 2021 και 2022, αλλά μειώθηκαν κατά 3,8% σε σύγκριση με το 2019.
Διάφοροι παράγοντες συμβάλλουν στις διαφορές στις τάσεις του HIV μεταξύ 2021 και 2022, συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης των δραστηριοτήτων επιτήρησης, της αναβάθμισης και της εισαγωγής νέων στρατηγικών εξέτασης σε πολλές χώρες, των μεταναστευτικών προτύπων, της άρσης των περιορισμών του κορωνοϊού και της εισροής προσφύγων, ιδίως από την Ουκρανία.
Η ετεροφυλοφιλική επαφή έχει αναδειχθεί ως επικρατούσα οδός μετάδοσης του HIV το 2022, ιδίως στις γυναίκες. Παρά τη μείωση των διαγνώσεων του HIV μεταξύ των ανδρών που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες (MSM) από το 2014, σημειώθηκε μικρή αύξηση το 2022, ιδίως μεταξύ των MSM με μεταναστευτικό υπόβαθρο.
Πάνω από το ήμισυ (50,6% για την περιοχή του ΠΟΥ, 47,9% για την ΕΕ/ΕΟΧ) των ατόμων που διαγνώστηκαν το 2022 είχαν αριθμό κυττάρων CD4 κάτω από 350 ανά mm3, γεγονός που υποδηλώνει καθυστερημένη διάγνωση. Όπως αναφέρεται στην έκθεση του ΠΟΥ και του ECDC, η καθυστερημένη διάγνωση εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση, παρά την ευρεία υιοθέτηση πολιτικών «θεραπείας όλων» σε πολλές χώρες.
Τρόποι μετάδοσης στην Ελλάδα
Το σεξ μεταξύ ανδρών παραμένει ένας από τους συνηθέστερους τρόπους μετάδοσης του HIV που αναφέρονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, αντιπροσωπεύοντας το 33,3% του συνόλου των διαγνώσεων για το 2022. Σε δέκα χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, το σεξ μεταξύ ανδρών αντιστοιχούσε σε περισσότερο από το 50% των κρουσμάτων. Οι άλλες χώρες είναι η Αυστρία, η Κροατία, η Ουγγαρία, η Ισλανδία, η Ιρλανδία, η Μάλτα, η Ολλανδία, η Σλοβενία και η Ισπανία.
Η μετάδοση του HIV μεταξύ των ατόμων που κάνουν ενέσιμη χρήση ναρκωτικών συνεχίζει να παραμένει σε χαμηλά επίπεδα στις περισσότερες χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ, με μια μικρή άνοδο του αριθμού των HIV διαγνώσεων το 2022. Η αύξηση αυτή είναι σημαντικά μικρότερη από τις αυξήσεις που παρατηρούνται σε άλλους τρόπους μετάδοσης, χάρη στην παρουσία καθιερωμένων και αποτελεσματικών προγραμμάτων μείωσης της βλάβης στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτή η μικρή αύξηση παρατηρήθηκε στις περισσότερες χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ. Ωστόσο, Αυστρία, Κύπρος, Ελλάδα, Πορτογαλία και Ρουμανία παρουσίασαν μείωση άνω του 30% το 2022 σε ό,τι αφορά σε αυτόν τον τρόπο μετάδοσης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η χώρα μας και ακόμη εννέα χώρες (Βέλγιο, Τσεχία, Δανία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Πορτογαλία και Σλοβενία) ανέφεραν σταθερά στοιχεία για τις εξετάσεις HIV που διενεργήθηκαν κατά την περίοδο 2013-2022, με τα τεστ για HIV να είναι αυξημένα κατά 16,3% σε σχέση με το 2021 και κατά 11,8% σε σχέση με το 2019.
