Κοινές λοιμώξεις όπως του αναπνευστικού και του ουροποιητικού -όσο και η επίσχεση ούρων και διαταραχές στη λειτουργία του- έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο παραληρήματος (ντελίριο ή οξύ οργανικό ψυχοσύνδρομο) και άνοιας. Πρόκειται για σχέση ανησυχητική, δεδομένου πως πρόκειται για καταστάσεις καθ’ όλα συχνές.
Σύμφωνα με τους ουρολόγους, οι ουρολοιμώξεις αποτελούν εκ των συχνότερων αιτιών σήψης και τα ετήσια βαριά περιστατικά σήψης στην Ελλάδα που θα συντελέσουν έως και στον θάνατο εκτιμώνται σε πάνω από 80.000. Από την άλλη, το παραλήρημα είναι μια διαταραχή των νοητικών λειτουργιών κοινή σε νοσηλευόμενους ασθενείς μεγάλης ηλικίας (ένας περίπου στους πέντε) και εν γένει ηλικιωμένους (30% σύμφωνα με μελέτες). Μια λοίμωξη κρύβεται πίσω από τα μισά περιστατικά παραληρήματος.
«Δεν είμαι σίγουρος ότι οι ασθενείς, ο γενικός πληθυσμός, γνωρίζουν πώς οι ουρολοιμώξεις μπορούν να οδηγήσουν σε αυτό» δήλωσε στην Washington Post ο Shouri Lahiri, Aναπληρωτής Kαθηγητής Nευρολογίας, Bιοϊατρικών Eπιστημών και Nευροχειρουργικής στο Ιατρικό Κέντρο Cedars-Sinai.
Παραλήρημα και άνοια
Το παραλήρημα είναι μια οξεία συγχυτική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από διαταραχές της συνείδησης, του προσανατολισμού, της μνήμης, της προσοχής, της σκέψης και της συμπεριφοράς, αυξάνει τον χρόνο νοσηλείας και τον κίνδυνο θανάτου. Πέρα από λοιμώξεις, μπορεί να προκληθεί από φαρμακευτική αγωγή, διαταραχή ηλεκτρολυτών, εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα κ.α.. Αν και θεωρείται προσωρινή κατάσταση με συμπτώματα συνήθως αναστρέψιμα, χρειάζεται προσοχή στο αίτιο πρόκλησής του. Χωρίς θεραπεία, αναφέρει ο Δρ Lahiri, μπορεί να γίνει οδηγήσει σε μόνιμες βλάβες.
Σύμφωνα με τον Δρ Lahiri, οι ηλικιωμένοι είναι ευάλωτοι στο παραλήρημα πολύ πιθανώς εξαιτίας αλλαγών που συμβαίνουν με τα χρόνια στον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και το μειωμένο «γνωστικό αποθεματικό». «Είναι κάτι που επιταχύνει τη χρόνια δυσλειτουργία του εγκεφάλου. Θεωρώ πως αποτελεί έναν τροποποιήσιμο παράγοντα κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ και άλλους τύπους άνοιας, διότι περιορίζοντάς το, μπορεί να μειωθεί η εξέλιξη αυτών των ασθενειών» εξηγεί ο καθηγητής.
Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι τα άτομα με ιστορικό παραληρήματος που διαγνώστηκαν με άνοια είχαν διπλάσια γνωστική έκπτωση από τα άτομα χωρίς αντίστοιχο ιατρικό ιστορικό. Επιπρόσθετα, έχει αποδειχθεί ότι ο κίνδυνος άνοιας είναι αντίστοιχος με την ένταση του παραληρήματος.
Άνοια και ουρολοιμώξεις
Μια μελέτη του 2021 που βασίστηκε στους ηλεκτρονικούς φακέλους υγείας 989.800 Βρετανών 65 ετών και άνω χωρίς ιστορικό άνοιας ή γνωστικής εξασθένησης, ανέδειξε τη σύνδεση λοιμώξεων όπως οι ουρολοιμώξεις με την άνοια. Συγκεκριμένα, μετά τη συνεκτίμηση παραγόντων όπως το φύλο, η εθνικότητα, το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ, διαπιστώθηκε ότι άτομα με ιστορικό λοίμωξης κάθε είδους διέτρεχαν κατά 1,53 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο άνοιας.
Όσο σοβαρότερη η λοίμωξη (π.χ. ουροσήψη, πνευμονία), τόσο μεγαλύτερες ήταν οι πιθανότητες άνοιας και ιδίως για νοσηλευόμενους ασθενείς (διπλάσιος κίνδυνος), ενώ κατά 1,73 φορές μεγαλύτερος ήταν ο κίνδυνος από ηπιότερες λοιμώξεις.
Ο κίνδυνος παρέμεινε ακόμα και εννέα χρόνια μετά τη λοίμωξη.
Πιθανές εξηγήσεις
Η παραπάνω μελέτη ήταν παρατήρησης και συνεπώς δεν απέδειξε αιτιώδη σχέση. Εύρημα από παρατήρηση είναι και ο αυξημένος κίνδυνος ατόμων με άνοια για λοιμώξεις. Οι υπαίτιοι μηχανισμοί παραμένουν συνεπώς μυστήριο.
Σύμφωνα με μια ανασκόπηση, μια πιθανή εξήγηση θα ήταν η φλεγμονή από την ανοσολογική απόκριση στη λοίμωξη, που φτάνει στον εγκέφαλο. Όπως εξήγησαν οι ερευνητές, οι μετωπιαίοι λοβοί του εγκεφάλου και ο ιππόκαμπος που εμπλέκονται αντιστοίχως στην εκτελεστική λειτουργία και τη μνήμη, επηρεάζονται σημαντικά από το παραλήρημα.
Άλλη μελέτη του Δρ Lahiri και συνεργατών του έδειξε ότι τα ποντίκια με ουρολοίμωξη επέδειξαν συμπεριφορά που προσιδίαζε σε παραλήρημα -ήταν πιο ανήσυχα στους λαβύρινθους-, ενώ για τις συμπεριφορικές αλλαγές παρατηρήθηκαν συσχετισμοί με αυξημένες φλεγμονώδεις κυτταροκίνες και νευρωνικές αλλαγές στους μετωπιαίους φλοιούς και τον ιππόκαμπο. Αυτή η βλάβη των κυττάρων που παραμένει και εξελίσσεται μπορεί να οδηγεί από το παραλήρημα στην άνοια.
Διαβάστε επίσης:
Ουρολοιμώξεις: 8 τρόποι να τις αποφύγετε
Άνοια: Οι αλλαγές στην ομιλία που «προδίδουν» τον τύπο της νόσου
Ξυπνάτε τη νύχτα και δυσκολεύεστε να ξανακοιμηθείτε; Τι σημαίνει αυτό για τον κίνδυνο άνοιας
