Η Ακαδημία Αθηνών εξέλεξε χθες, Πέμπτη, 9 Μαΐου 2019, τον καθηγητή κ. Νικόλαο Μαδιά, ως αντεπιστέλλον μέλος της εξ Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού στον κλάδο της Ιατρικής (τομέας Νεφρολογίας – Μεταβολικών Νοσημάτων).

Η επιστημονική και κοινωνική πορεία του διακρίθηκε από την άψογη προσφορά του στη μετάδοση της ιατρικής γνώσης σε γενεές νεωτέρων συναδέλφων του, την παραγωγή νέας γνώσης στον επιστημονικό ιατρικό κλάδο της Νεφρολογίας-Μεταβολικών νοσημάτων, την ουσιαστική συμμετοχή του στη μετεκπαίδευση Ελλήνων ιατρών και τη συμπαράσταση και βοήθεια στην, περί την Εκκλησία της Αμερικής, κοινότητα των Ελλήνων της διασποράς.

Ο Καθηγητής κ. Μαδιάς γεννήθηκε στη Σάμο. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών τον Ιούνιο του 1968 ως ένας μεταξύ των αρίστων φοιτητών. Καθ’ όλη τη διάρκεια των σπουδών του υπήρξε υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών και παράδειγμα προς μίμηση για τους συμφοιτητές του για τις γνώσεις, την εργατικότητα, την ευφυΐα και το ήθος του. Ως πεμπτοετής φοιτητής εξέδωσε έναν ογκώδη τόμο (827 σελίδες), με τίτλο «ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ», που για τουλάχιστον 10 χρόνια ήταν το σύγγραμμα αναφοράς για φοιτητές ιατρικών και φυσικομαθηματικών σπουδών σε θέματα κλασικής, μοριακής βιολογίας και γενετικής. Μετά την ολοκλήρωση των στρατιωτικών του υποχρεώσεων και έχοντας επιτύχει με υψηλή βαθμολογία τις εξετάσεις EFMG, που του επέτρεπαν να εργαστεί σε νοσοκομεία των ΗΠΑ, άρχισε την εκπαίδευση στην Εσωτερική Παθολογία στα Νοσοκομεία Waltham-Weston και Caritas St. Elizabeth’s της πολιτείας της Μασαχουσέτης. Ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του, με ερευνητική υποτροφία στο αντικείμενο της Νεφρολογίας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Tufts-New England Medical Center (σήμερα Τufts Medical Center) της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Tufts. Μετά την περάτωση της εκπαίδευσής του, ο κ. Νικόλαος Μαδιάς εξελέγη το 1976 Επίκουρος Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Tufts. Εντάχθηκε στο προσωπικό της Νεφρολογίας και ορίσθηκε υπεύθυνος του Ιατρείου Υπέρτασης. Το 1980 προήχθη στη βαθμίδα του Αναπληρωτή Καθηγητή και το 1988 στη βαθμίδα του Καθηγητή Παθολογίας-Νεφρολογίας. Από το 1982 μέχρι το 1999, υπηρέτησε ως Διευθυντής της Νεφρολογικής Κλινικής του ανωτέρω Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου. Το 1999 εκλέχτηκε Κοσμήτορας Ακαδημαϊκών Υποθέσεων της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Tufts, θέση στην οποία υπηρέτησε μέχρι το 2004. Από τον Φεβρουάριο του ιδίου έτους μέχρι τον Νοέμβριο του 2015 υπηρέτησε, κατόπιν εκλογής, ως Διευθυντής-Καθηγητής του Τμήματος Εσωτερικής Παθολογίας του Ιατρικού Κέντρου Caritas St. Elizabeth’s, ενός από τα κεντρικά συνεργαζόμενα πανεπιστημιακά νοσοκομεία της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Tufts κατέχοντας την έδρα Εσωτερικής Παθολογίας Maurice S. Segal, MD της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Tufts. Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα υπηρέτησε ταυτόχρονα ως υπεύθυνος Ακαδημαϊκών Υποθέσεων του συστήματος υγείας Caritas Christi, μιας σύμπραξης 6 σημαντικών περιφερειακών νοσοκομείων στην περιοχή της Νέας Αγγλίας. Από το 2010 μέχρι σήμερα, υπηρετεί ως Κοσμήτορας Ακαδημαϊκών Υποθέσεων της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Tufts για το Ιατρικό Κέντρο Caritas St. Elizabeth’s. Συγχρόνως κατέχει την Έδρα εσωτερικής Παθολογίας Maurice S. Segal MD της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Tufts, ενώ παράλληλα συνεχίζει το κλινικό, ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο του.

Ο Καθηγητής κ. Μαδιάς είναι διεθνούς φήμης κλινικός γιατρός, ερευνητής και δάσκαλος στο αντικείμενο της Νεφρολογίας. Προσέφερε τις κλινικές του υπηρεσίες σε χιλιάδες ασθενείς προερχομένων από όλη την πολιτεία της Μασαχουσέτης και από πολλές άλλες γειτονικές, και μη, πολιτείες.

Ως ακαδημαϊκός δάσκαλος, ο Καθηγητής κ. Μαδιάς έχει εκπαιδεύσει τεράστιο αριθμό φοιτητών ιατρικής και ειδικευομένων παθολόγων γιατρών. Ως Διευθυντής του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Νεφρολογίας του Tufts-New England Medical Center, δημιούργησε ένα από τα πλέον έγκριτα προγράμματα ειδίκευσης των ΗΠΑ. Εκπαίδευσε πάνω από 75 γιατρούς στην ειδικότητα της Νεφρολογίας, πολλοί από τους οποίους έχουν λάβει σημαντικές διακρίσεις και κατέχουν εξέχουσες ακαδημαϊκές θέσεις στην αμερικανική και διεθνή επιστημονική κοινότητα, περιλαμβανομένου και του Καθηγητού Δημητρίου Βλαχάκου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επιπρόσθετα ο καθηγητής κ. Μαδιάς έχει λάβει μέρος σε πολυάριθμες επιτροπές εκπαιδευτικού προγράμματος της Αμερικανικής Νεφρολογικής Εταιρείας και της Διεθνούς Νεφρολογικής Εταιρείας, και πολλές εκπαιδευτικές επιτροπές διαφόρων Αμερικανικών Ιατρικών Εταιρειών.

Ως ερευνητής, έχει μελετήσει την φυσιολογία και παθοφυσιολογία της οξεοβασικής ισορροπίας, καθώς και την ομοιοστασία των ηλεκτρολυτών, τόσο σε οργανικό όσο και σε υποκυτταρικό και μοριακό επίπεδο. Επιπλέον, έχει μελετήσει την παθοφυσιολογία και θεραπεία των υπερτασικών διαταραχών. Οι συμβολές του σε αυτά τα ερευνητικά πεδία είναι εκτεταμένες, πρωτοποριακές και σε άμεση σχέση με την κλινική διαγνωστική και θεραπευτική. Έχει διατελέσει κύριος Ερευνητής της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας από το 1981 έως και το 1986. Η έρευνά του έχει χρηματοδοτηθεί από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ, επιστημονικά, κοινωφελή ιδρύματα, την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, και από φαρμακευτικές εταιρείες.

Ακολουθεί αναφορά σε ορισμένες από τις ερευνητικές του συμβολές:

Σχετικά με την οξεοβασική ισορροπία

Περιέγραψε την μεγάλη και ποικίλη επίδραση των τεσσάρων χρόνιων διαταραχών της οξεοβασικής ισορροπίας στην οργανική προσαρμογή στις οξείες αλλαγές της μερικής πίεσης CO2 (PaCO2) (υπερκαπνία και υποκαπνία) και την οξεία χορήγηση διττανθρακικών.
Μελέτησε τους οργανικούς, υποκυτταρικούς και μοριακούς μηχανισμούς της νεφρικής αντιρρόπησης στην χρόνια αναπνευστική οξέωση και χρόνια αναπνευστική αλκάλωση. Οι έρευνές του απέρριψαν την κλασσική θεωρία ότι ο σηματοδότης αυτής της αντιρρόπησης είναι η αλλαγή του εξωκυττάριου ή ενδοκυττάριου pH και αντέτειναν ότι τον ρόλο αυτό παίζει η αλλαγή της ιδίας μερικής πίεσης του CO2.
Συνέλαβε τον πρωτοποριακό παθοφυσιολογικό μηχανισμό ότι οι δύο χρόνιες μεταβολικές διαταραχές της οξεοβασικής ισορροπίας, χρόνια μεταβολική οξέωση και χρόνια μεταβολική αλκάλωση, δεν είναι απλές οξεοβασικές διαταραχές, αλλά μικτές διαταραχές. Οι αλλαγές στα διττανθρακικά του αίματος (HCO3-) στις διαταραχές αυτές εμπεριέχουν ένα μεγάλο συντελεστή (40% του όλου) νεφρικής αντιρρόπησης στη συνυπάρχουσα δευτεροπαθή υποκαπνία και δευτεροπαθή υπερκαπνία, αντίστοιχα.
Περιέγραψε τη φαινομενολογία και τους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς της αρτηριοφλεβικής οξεοβασικής δυσαρμονίας στην κυκλοφοριακή ανεπάρκεια.
Υπήρξε πρωτοπόρος στη μελέτη της μεταγραφικής ρύθμισης του ανθρώπινου γονιδίου Na+/H+ αντιμεταφορέας (NHE-1), που εμπλέκεται σε σειρά από ασθένειες.
Απέδειξε την ουσιώδη σημασία του διαιτητικού νατρίου στην ενεργοποίηση της νεφρικής απέκκρισης οξέος και καλίου από αλατοκορτικοειδή.
Περιέγραψε με σειρά μελετών π την κυτταρική βιολογία των ενδοσωμάτων του νεφρικού φλοιού.
Πρώτος πρότεινε ότι η μέτρηση κιτρικών στα ούρα ίσως να είναι ένας πρόσφορος και μη επεμβατικός δείκτης κατακράτησης οξέος σε ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια αλλά φυσιολογικά επίπεδα διττανθρακικών στο αίμα, και έτσι να οδηγεί σε έγκαιρη θεραπεία με αλκαλικά που καθυστερεί την επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας. Τα πρώτα ευρήματα προς αυτήν την κατεύθυνση είναι πολύ ενθαρρυντικά.

Σχετικά με την ομοιοστασία των ηλεκτρολυτών

Εισήγαγε μια νέα ποσοτική μέθοδο, με τη μορφή μιας απλής εξίσωσης, για την θεραπευτική αντιμετώπιση διαταραχών της συγκέντρωσης νατρίου στο αίμα. Η ομώνυμη εξίσωση αυτή χρησιμοποιείται ευρέως ανά τον κόσμο από κλινικούς γιατρούς για επιλογή διορθωτικών διαλυμάτων και υπολογισμό της ταχύτητας χορήγησής τους.
Περιέγραψε την επιδημιολογία και τις κλινικές συνέπειες της υπονατριαιμίας και υπερνατριαιμίας.
Ερεύνησε την παθοφυσιολογία και κλινική σημασία του χάσματος ανιόντων στον ορό.
Πρώτος περιέγραψε τον μεταβολισμό του ασβεστίου και την ύπαρξη υπερασβεστιουρίας στην χρόνια αναπνευστική οξέωση.
Σχετικά με την παθοφυσιολογία και θεραπεία των υπερτασικών διαταραχών,

Πρώτος περιέγραψε τους κυτταρικούς μηχανισμούς ενεργοποίησης της επαναρρόφησης νατρίου στο εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο του νεφρού από την ενδοθηλίνη, την ισχυρότερη ενδογενή αγγειοσπαστική ουσία.

Εκτέλεσε σειρά μελετών σχετικών με την ενδοαγγειακή και φαρμακευτική αντιμετώπισης της νεφραγγειακής υπέρτασης. Πρώτος περιέγραψε την επαγόμενη από αναστολείς του μετατρεπτικοϋ ενζύμου λειτουργική οξεία νεφρική ανεπάρκεια σε ασθενείς με στένωση νεφρικής αρτηρίας. Η ομάδα του ανακοίνωσε την πρώτη περίπτωση ανά τον κόσμο αντιμετώπισης της ενδοαγγειακής στένωσης νεφρικής αρτηρίας.

Περιέγραψε τη μεταγραφική ρύθμιση του ανθρώπινου γονιδίου iNOS σε αγγειακά λεία μυϊκά κύτταρα, μακροφάγα, και ενδοθηλιακά κύτταρα. Πρώτος ανακοίνωσε την επαγωγή της έκφρασης και δραστηριότητας της iNOS από στατίνες σε αγγειακά λεία μυϊκά κύτταρα.

Περιέγραψε την επαγωγή αναιμίας από εναλαπρίλη σε ασθενείς με νεφρικό μόσχευμα. Πρώτος πρότεινε την θεραπευτική αντιμετώπιση της ερυθροκυττάρωσης μετά από μεταμόσχευση με αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου.

Το επιστημονικό συγγραφικό του έργο έχει παρουσιαστεί σε 240 εργασίες, περιλαμβανομένων πρωτοτύπων εργασιών, ανασκοπήσεων και κεφαλαίων. Από το 1983 έως και το 2005, υπηρέτησε ως συνεκδότης του Nephrology Forum, μιας ειδικής μηνιαίας παρουσίασης στο περιοδικό Kidney International, το οποίο είναι το επίσημο περιοδικό της Διεθνούς Νεφρολογικής Εταιρείας. Η παρουσίαση αυτή ήταν δημιουργία και παραγωγή της Νεφρολογικής Κλινικής του Tufts-New England Medical Center. Προσέφερε εμβάθυνση στην κατανόηση των υπεύθυνων παθοφυσιολογικών μηχανισμών που υπεισέρχονται στην παθογένεια των νεφρολογικών νόσων. Βασιζόταν στα πρακτικά επιστημονικής συνεδρίας που ελάμβανε χώρα στο Tufts-New England Medical Center ή κατά τη διάρκεια νεφρολογικών συνεδρίων, σε διάφορες χώρες του κόσμου, παρουσία ενός από τους συντάκτες. Το Nephrology Forum είχε αναγνωριστεί (μέχρι της διακοπής του το 2005) ως το πλέον δημοφιλές τμήμα του Kidney International και αυτό που προσέφερε στους ανά τον κόσμο νεφρολόγους διακρινόταν για την υψηλή εκπαιδευτική του αξία. Παράλληλα, εξέδωσε τα δύο πλέον έγκριτα παγκοσμίως συγγράμματα οξεοβασικής ισορροπίας (1982 και 2005). Για 7 συνεχή χρόνια (2011-2017), οργάνωνε, διηύθυνε και παρουσίαζε ένα διήμερο εκπαιδευτικό πρόγραμμα εστιασμένο στην οξεοβασική ισορροπία και τους ηλεκτρολύτες κατά τη διάρκεια του ετήσιου συνεδρίου της Αμερικανικής Νεφρολογικής Εταιρείας. Επίσης, έχει συγγράψει μεγάλο αριθμό κεφαλαίων σχετικά με την οξεοβασική ισορροπία και τους ηλεκτρολύτες σε έγκριτα δημοσιεύματα Νεφρολογίας και Παθολογίας. Τέλος, μία σειρά ανασκοπήσεων του Καθηγητή κ. Μαδιά (“Θεραπευτική αντιμετώπιση σοβαρών διαταραχών της οξεοβασικής ισορροπίας”, “Υπονατριαιμία”, “Υπερνατριαιμία”, “Νάτριο και κάλιο στην παθογένεια της υπέρτασης”, “Γαλακτική οξέωση”) έχει δημοσιευθεί στο έγκριτο περιοδικό New England Journal of Medicine και έχει προσφέρει υψηλού βαθμού εκπαίδευση στη διεθνή ιατρική κοινότητα.

Η αναγνώριση της ερευνητικής και συγγραφικής συνεισφοράς του κ.Μαδιά αποδεικνύεται από α) τις πολυάριθμες βραβεύσεις και διακρίσεις που έχει λάβει, συμπεριλαμβανομένων πολλών μνειών αριστείας για τη διδασκαλία του, καθώς και του Βραβείου Διακεκριμένου Καθηγητή, όλα από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Tufts, β)το έργο του που μνημονεύεται από 17.213 ερευνητές και ο δείκτης απήχησης h είναι 59, γ) την αναγόρευσή του ως επίτιμου διδάκτορα των Ιατρικών Σχολών των Πανεπιστημίων Ιωαννίνων, Πατρών, Θεσσαλονίκης και Αθηνών, δ) τις προσκλήσεις του ως Επισκέπτη Καθηγητή σε πολλά ιδρύματα, τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στο εξωτερικό. Σε αυτά συγκαταλέγονται τα Πανεπιστήμια Πενσυλβάνιας, της Καλιφόρνιας, το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, το Πανεπιστήμιο Yale, και πληθώρα άλλων, ε) τις πολλές προσκλήσεις του ως κύριου ομιλητού από πολυάριθμα διεθνή συνέδρια, στ) το γεγονός ότι το 2004 εξελέγη Επίτιμο Μέλος της Ελληνικής Νεφρολογικής Εταιρείας, ζ) και, τέλος, από το γεγονός ότι στο συνέδριο της Ελληνικής Νεφρολογικής Εταιρείας του 2018 του απονεμήθηκε τιμητική διάκριση για την προσφορά του στην εκπαίδευση των Ελλήνων Νεφρολόγων. Τέλος, σημειώνεται ότι είναι μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών. Ενδεικτικά αναφέρουμε την Αμερικανική Εταιρεία Νεφρολογίας, την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Κλινικής Έρευνας, την Αμερικανική Εταιρεία Φυσιολογίας. Είναι μέλος της συμβουλευτικής συντακτικής ομάδας πολλών επιστημονικών εκδόσεων.

Σε διοικητικό επίπεδο, ως Κοσμήτορας και Διευθυντής του Τομέα Παθολογίας διετέλεσε μέλος πλήθους επιτροπών του Πανεπιστημίου Tufts και των συνεργαζόμενων πανεπιστημιακών νοσοκομείων, των Νοσοκομείων Tufts-New England Medical Center και Caritas St. Elizabeth’s, καθώς και μέλος των Συμβουλίων Παθολογίας και Νεφρολογίας του Αμερικανικού Ιατρικού Συμβουλίου Εσωτερικής Παθολογίας.

Ο Καθηγητής κ. Μαδιάς έχει διατηρήσει στενούς δεσμούς με την Ελληνική ιατρική κοινότητα. Έχει συμμετάσχει ως ομιλητής σε συνέδρια της Ελληνικής Εταιρείας Υπέρτασης, της Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών και της Ελληνικής Νεφρολογικής Εταιρείας από το 1986 μέχρι και το 2018. Συμμετέσχε ενεργά στην οργάνωση του 9ου συνεδρίου της Ελληνικής Νεφρολογικής Εταιρείας το 1996 ως Επίτιμος Πρόεδρος. Με σκοπό τη διεθνή αναγνώριση της Ελληνικής Νεφρολογίας ο Καθηγητής κ. Μαδιάς οργάνωσε 6 παρουσιάσεις του Nephrology Forum στην Ελλάδα που δημοσιεύτηκαν στο Kidney International με κύριους ομιλητές Έλληνες ιατρούς (Καθηγητές Παναγιώτης Μεταξάς και Μενέλαος Παπαδημητρίου, Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Καθηγητής Θεόδωρος Μουντοκαλάκης, Πανεπιστήμιο Αθηνών, αείμνηστος Γρηγόριος Βοσνίδης, Λαϊκό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών, Αναπληρωτής Καθηγητής Ευστάθιος Αλεξόπουλος, Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Καθηγητής Κώστας Σιαμόπουλος, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων). Έχει συνεργαστεί ερευνητικά και πραγματοποίησε δημοσιεύσεις με τις ερευνητικές ομάδες των Καθηγητών Μωυσή Ελισάφ (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) και Δημητρίου Βλαχάκου (Πανεπιστήμιο Αθηνών).

Παρά τον μεγάλο φόρτο από τις ιατρικές, επιστημονικές και διοικητικές του ενασχολήσεις, ο Καθηγητής κ. Μαδιάς διαθέτει χρόνο για την ελληνική ομογένεια στις Ηνωμένες Πολιτείες. Έχει συνοδέψει τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής κ. Δημήτριο στην πρώτη επίσκεψή του στην Ελλάδα το 2002. Είναι μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής της Βιοηθικής της Αρχιεπισκοπής Αμερικής, του Διοικητικού Συμβουλίου (Board of Trustees), της Ελληνικής Θεολογικής Σχολής Holy Cross της Μασαχουσέτης, του Leadership 100, καθώς και του κεντρικού συμβουλίου της Αρχιεπισκοπής.