Ευαγγελισμός: Οι ήρωες της πρώτης γραμμής της μάχης με τον κορωνοϊό

Στο μεγαλύτερο νοσοκομείο της Αττικής δεν επικρατεί ποτέ ησυχία. Με ή χωρίς εφημερία ο «Ευαγγελισμός» σφύζει από ζωή και το προσωπικό του βρίσκεται σε έναν συνεχή αγώνα να δώσει ζωή. Το ίδιο συμβαίνει και τις τελευταίες εβδομάδες, αυτές της πανδημίας -το νοσοκομείο παραμένει στο προσκήνιο καθώς αποτελεί νοσοκομείο αναφοράς κορωνοϊού.

Αυτό σημαίνει πως παράλληλα με τα άλλα περιστατικά που υποδέχεται όταν εφημερεύει, εξετάζει αλλά και νοσηλεύει ασθενείς με συμπτώματα της λοίμωξης Covid-19 που προκαλεί ο κορωνοϊός.

Το «ΘΕΜΑ» επισκέφθηκε, τηρώντας όλα τα προβλεπόμενα πρωτόκολλα και τους υγειονομικούς κανονισμούς, το νοσοκομείο και τους χώρους όπου δίδονται συνεχείς μάχες κατά του κορωνοϊού, συνομίλησε με επαγγελματίες υγείας που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αλλά και με διοικητικά στελέχη και κατέγραψε την πρωτόγνωρη καθημερινότητα της αντιμετώπισης ενός νέου, επιθετικά μεταδιδόμενου ιού.

Σε κάθε εφημερία δεκάδες άνθρωποι με ύποπτα συμπτώματα εξετάζονται στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ). Στο ΤΕΠ αναπτύσσεται η πρώτη γραμμή του μετώπου κατά του κορωνοϊού. Γίνεται διαλογή των περιστατικών κορωνοϊου και των λοιπών επειγόντων περιστατικών. Όσοι ασθενείς χαρακτηριστούν ως «ύποπτα περιστατικά» εισάγονται στην ειδική κλινική στον 6ο όροφο, εκεί όπου πριν από ενάμισι μήνα νοσηλεύονταν οφθαλμολογικά και ουρολογικά περιστατικά και τώρα νοσηλεύονται αποκλειστικά ασθενείς με λοίμωξη Covid-19.

Ο σκληρός πυρήνας του μετώπου εκτείνεται στο κτήριο ΑΧΕΠΑ, στον 6ο αλλά και στον 4ο όροφο όπου βρίσκονται οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Περίπου 400 γιατροί, νοσηλευτές και άλλοι εργαζόμενοι παρατάσσονται με συνέπεια, πειθαρχία, ετοιμότητα σε αυτό το μέτωπο από τα μέσα Μαρτίου μέχρι σήμερα δίνοντας αθόρυβα έναν τεράστιο αγώνα.

Η προετοιμασία είχε ξεκινήσει στις αρχές του περασμένου Φεβρουαρίου. «Αμέσως μόλις σήμανε συναγερμός και στην Ευρώπη για την επιδημία της Κίνας, οι εξαιρετικές επιστημονικές επιτροπές του νοσοκομείου κατάρτισαν το σχέδιο για το πως θα γίνει η διαχείριση περιστατικών. Με βάση το επιχειρησιακό σχέδιο του υπουργείου Υγείας και τις κατευθύνσεις του υπουργού, κ. Βασίλη Κικίλια διατέθηκαν 64 κλίνες ΜΕΘ αποκλειστικά για περιστατικά με κορωνοϊό και διατηρήθηκαν άλλες 9 για λοιπά περιστατικά, 9 για σοβαρά καρδιολογικά περιστατικά και 4 κλίνες για καρδιοχειρουργικά. Αποφασίστηκε η Οφθαλμολογική και η Ουρολογική κλινική να μετατραπούν σε κλινική για ασθενείς με Covid-19. Έγινε κατανομή προσωπικού και ξεκίνησε η εκπαίδευση καθώς και η προμήθεια προστατευτικού υλικού» ξεδιπλώνει το σχέδιο που υλοποιήθηκε ο διοικητής του Ευαγγελισμού, κ. Αναστάσιος Γρηγορόπουλος.

Η πρώτη εισαγωγή ασθενούς στον θάλαμο αρνητικής πίεσης του νοσοκομείου έγινε στις 7 Φεβρουαρίου, ήταν ένα ύποπτο περιστατικό, αλλά το πρώτο επιβεβαιωμένο εισήχθη για νοσηλεία στις 19 Μαρτίου.

Η κίνηση είναι πυκνή -και αναπόφευκτη- ανάμεσα στον 4ο και τον 6ο όροφο. «Πάνω» ανεβαίνουν οι ασθενείς που αναρρώνουν και εξέρχονται από τις ΜΕΘ. Μέχρι στιγμής 21 άνθρωποι έχουν κάνει αυτήν τη διαδρομή. Η κάθοδος είναι πιο δύσκολη προφανώς, όταν κάποιος ασθενής της κλινικής πρέπει να κατέβει στον 4ο σημαίνει ότι η κατάσταση του έχει επιδεινωθεί, χωρίς να σημαίνει βεβαίως αυτό πως δεν μπορεί να πραγματοποιήσει και πάλι την ανοδική διαδρομή.

Την ημέρα της επίσκεψης του ΘΕΜΑΤΟΣ -την περασμένη Πέμπτη- από τις 64 κλίνες ΜΕΘ που έχουν αναπτυχθεί, ήταν κατειλημμένες οι 28. Και από τις 100 απλές κλίνες για νοσηλεία με λοίμωξη Covid-19, ήταν κατειλημμένες οι 60. Το ΘΕΜΑ βρέθηκε με τον Διευθυντή Νοσηλευτικής Υπηρεσίας, κ. Δημήτρη Πιστιόλα, στις ΜΕΘ 1-2-3 όπως και στις τρεις κλινικές για ασθενείς με Covid-19.

«Όλοι οι ασθενείς που νοσηλεύονται στις ΜΕΘ είναι πολύ σοβαρά, σχεδόν όλοι είναι διασωληνωμένοι. Απο τους 48 ασθενείς που έχουμε συνολικά νοσηλεύσει, μόλις οκτώ δεν ήταν διασωληνωμένοι. Νοσηλεύονται περίπου 15 με 20 ημέρες. Έχουμε χάσει δέκα ασθενείς. Ξέρετε, ακούγεται παράξενο, προφανώς δεν μπορεί να ζυγιστεί το βάρος της απώλειας, αλλά η θνητότητα που έχουμε τώρα είναι μικρότερη. Η θνητότητα σε μια ΜΕΘ προσεγγίζει το 30-40 τοις εκατό, όμως τώρα που νοσηλεύουμε μόνο ασθενείς με λοίμωξη λόγω κορωνοϊού οι θάνατοι είναι λιγότεροι» λέει ο καθηγητής Εντατικής Θεραπείας- Πνευμονολογίας, Διευθυντής της Α Κλινικής ΜΕΘ, κ. Σπύρος Ζακυνθινός.

Η νοσηλεία στις ΜΕΘ στην εποχή του κορωνοϊού

Στους μεγάλους ενιαίους χώρους όπου βρίσκονται διασωληνωμένοι οι ασθενείς όπως και στους τέσσερις μονόκλινους θαλάμους, τα «μποξ» όπως τα ονομάζει το προσωπικό, βρίσκονται με βάρδιες οι νοσηλευτές.

Οι γιατροί μπαίνουν για τις προγραμματισμένες επισκέψεις και για επείγοντα. Όποιος εισέρχεται σε αυτούς τους χώρους είναι θωρακισμένος με διπλά και τριπλά ζευγάρια γάντια, ολόσωμη στολή και προστατευτικά γυαλιά. Κάθε νοσηλευτής παραμένει εκεί για περίπου τρεις ώρες και μετά αναλαμβάνει άλλος συνάδελφος του. Είναι μια σκληρή και επίπονη βάρδια, και λόγω της στολής…αστροναύτη την οποία φορούν και λόγω της αγωνίας για τους διασωληνωμένους ασθενείς.

Έξω από τους θαλάμους, στους υπόλοιπους χώρους της ΜΕΘ το σκηνικό για τον επισκέπτη παραπέμπει στο σύνηθες σκηνικό μιας κλινικής νοσοκομείου. Προγραμματισμός εργασιών, προετοιμασία νοσηλείας, καταγραφή στοιχείων σε αρχεία η/υ, πολύτιμα για τους ερευνητές, συσκέψεις των γιατρών για αποτίμηση της πορείας των ασθενών, καθαριότητα, επαναλαμβάνονται ασταμάτητα, αυτοματοποιημένα.

Στη γλώσσα των αριθμών οι 183 νοσηλευτές και οι 50 γιατροί που απασχολούνται στις ΜΕΘ των 64 κλινών εναρμονίζονται για πρώτη φορά στην ιστορία του νοσοκομείου με τα διεθνή στάνταρντ για την αναλογία κλινών και προσωπικού. Όπως συμφωνούν όλοι οι εργαζόμενοι, η κάλυψη όλων των θέσεων, είτε με νέες προσλήψεις είτε με μετακινήσεις άλλων εργαζομένων στον «Ευαγγελισμό» από Μονάδες άλλων νοσοκομείων, είναι το θετικό που αφήνει η πανδημία.

Το αρνητικό είναι ότι φαίνονται ήδη-και πιθανότατα είναι- σε εργασιακή εξουθένωση. «Χρειάζονται περισσότεροι γιατί όλα απαιτούν περισσότερο χρόνο. Μια πράξη που υπό φυσιολογικές συνθήκες χρειάζεται δέκα λεπτά, τώρα θα χρειαστεί 35 λεπτά. Λόγω των μέσων προστασίας, δεν μπορεί να κινηθεί εύκολα κάποιος μέσα στον θάλαμο, να φροντίσει τον ασθενή, που σημειωτέον είναι ένας διασωληνωμένος συνήθως ασθενής» εξηγεί ο κ. Ζακυνθινός.

Ο διευθυντής με τους γιατρούς έχουν αναλάβει σε αυτές τις έκτακτες συνθήκες και την επικοινωνία με τους συγγενείς των ασθενών, από τηλεφώνου. «Είναι πρωτόγνωρο για όλους μας, όπως και για τις οικογένειες των ασθενών. Όχι μόνο δεν έχουν τη δυνατότητα σε αυτή τη φάση του ολιγόλεπτου επισκεπτηρίου αλλά ούτε και την διά ζώσης επικοινωνία μαζί μας. Είναι όμως πολύ συνεργάσιμοι και υπομονετικοί οι συγγενείς. Είναι φορτισμένες οι τηλεφωνικές συνομιλίες. Ιδίως όταν πρέπει να τους ανακοινώσουμε την επιδείνωση ή και τον θάνατο. Όλοι μάς ζητούν να τούς μεταφέρουμε την αγάπη τους, κι αυτό κάνουμε είτε πρόκειται για διασωληνωμένους σε κώμα, είτε για τους λίγους που βρίσκονται σε αναπνευστήρα» λέει ο διευθυντής.

Κάθε απώλεια είναι μοναδική, ωστόσο ο έμπειρος γιατρός υπογραμμίζει ότι «η απώλεια ενός νέου ανθρώπου, ενός ανθρώπου για τον οποίο δεν έχει ολοκληρωθεί ο κύκλος μάς ζορίζει. Όπως μας ζορίζει ο αγώνας τους για ζωή, όταν δεν έχει καλή έκβαση».

Κι ενώ οι γιατροί επιχειρούν να ενημερώνουν και να ενισχύουν ψυχολογικά τους συγγενείς, οι νοσηλευτές είναι εκείνοι που λόγω της θέσης τους βρίσκονται πιο κοντά στους ασθενείς. Πίσω από τις μάσκες και τα ειδικά γυαλιά, οι νοσηλευτές μοιράζουν απλόχερα το συναίσθημα τους στους ασθενείς, ακόμη κι αν φαίνεται πως δεν το εισπράττουν.

«Ό,τι δεν μπορούμε να δείξουμε με το καλυμμένο πρόσωπό μας, το δείχνουμε με το βλέμμα μας. Η μάσκα μας στερεί τη δυνατότητα επικοινωνίας με τον ασθενή, προσπαθούμε όμως να τους δείχνουμε ότι είμαστε δίπλα τους, νοιαζιόμαστε, με ένα άγγιγμα, έστω και με τα γάντια, με το βλέμμα, με τη φωνή,. Διατηρούμε τη συναισθηματική επαφή με τους ασθενείς» λέει η κυρία Αναστασία Καραγεώργου, προϊσταμένη νοσηλεύτρια στη ΜΕΘ-2.

Για την ίδια, που μετράει εμπειρία χρόνων, αλλά και για τους νεότερους νοσηλευτές της Μονάδας η φροντίδα των ασθενών, σωματικά και συναισθηματικά, είναι μονόδρομος.

«Η πανδημία άλλαξε τις συνθήκες της εργασίας μας αλλά όχι την ουσία, τη φύση του λειτουργήματος μας. Εμείς κάνουμε ό,τι κάναμε πάντα. Φροντίζουμε τους ασθενείς και προσπαθούμε να τους καθησυχάσουμε. Μόνο που λόγω της μολυσματικής ασθένειας και των ειδικών προφυλάξεως που ακολουθούμε όλα στην πράξη γίνονται πολύ πιο δύσκολα» αναφέρει η κυρία Καραγεώργου.

Η ίδια συγκρίνει αυτό που ζει με τον κορωνοϊό, με την εποχή που ενέσκηψε το AIDS στη χώρα μας: «Φυσικά και μας ταράζει, μας φοβίζει ο νέος ιός. ‘Έχουμε την αγωνία για την ασφάλεια μας, έχουμε αγωνία γιατί νοσηλεύουμε και ασθενείς νέους και υγιείς. Τουλάχιστον στην Ελλάδα οι ασθενείς δεν στερήθηκαν το δικαίωμα στη νοσηλεία. Δεν έγινε ό,τι σε άλλα κράτη».

Το δικαίωμα στη νοσηλεία είναι η αγωνία όλων των εργαζομένων, να μην γίνει έκπτωση στη νοσηλεία ασθενούς. Και αναφέρουν με ικανοποίηση πως όταν χρειάστηκε να εισαχθούν δυο ηλικιωμένες αδελφές, 93 και 94 χρόνων, με βαριά λοίμωξη που οδήγησε σε αναπνευστική ανεπάρκεια, και ενημερώθηκαν οι συγγενείς πως η κατάστασή οδηγεί σε διασωλήνωση, οι συγγενείς τους ευχαρίστησαν για αυτή τη δυνατότητα αλλά ρώτησαν αν υπάρχουν διαθέσιμες κλίνες. Οι δύο υπερήλικες γυναίκες κατέληξαν και μάλιστα με διαφορά λίγων ωρών.

Οι διαδρομές ανάμεσα στους δύο ορόφους

Σχέσεις ζωής συνδέουν τους δύο ορόφους. Κυριολεκτικά, αφού μέλη της ίδιας οικογένειας νοσηλεύονται είτε στον 4ο είτε στον 6ο. Κάθε διαδρομή του ασθενούς οι συγγενείς την κάνουν νοερά και με διαφορετικά συναισθήματα.

Την περασμένη Πέμπτη στο πρώην σαλόνι του 6ου που τώρα φιλοξενεί τα γραφεία και τους κοιτώνες των γιατρών ήταν χαρούμενο το κλίμα. Οι γιατροί είχαν μόλις ενημερώσει έναν 85χρονο ασθενή πως η σύζυγος του που νοσηλευόταν τρεις εβδομάδες στη ΜΕΘ του 4ου ορόφου θα βγει και θα ανεβεί στον ίδιο όροφο μαζί του.

«Συγκινήθηκε πολύ» λέει η παθολόγος-λοιμωξιολόγος, κυρία Βησσαρία Σακκά, η οποία έχει μετακινηθεί στον «Ευαγγελισμό» τις τελευταίες πέντε εβδομάδες από τον «Ερυθρό Σταυρό» όπου είναι η οργανική της θέση.

Παρότι έμπειρη λοιμωξιολόγος η κυρία Σακκά δηλώνει ότι δεν παύει να εκπλήσσεται, όπως και όλοι οι γιατροί της κλινικής, από τη μεταδοτικότητα αυτού του κορωνοϊού: «Βλέπουμε να έρχονται ολόκληρες οικογένειες σε… δόσεις. Νοσηλεύαμε σε κάποιες περιπτώσεις τον σύζυγο και μετά την σύζυγο. Έχουμε ανθρώπους που νοσηλεύονται εδώ και άλλοι συγγενείς τους στο Σωτηρία ή σε άλλα νοσοκομεία κορωνοϊού. Έχουμε ασθενείς που βρέθηκαν για λίγες ώρες σε έναν χώρο με έναν ασθενή που δεν το γνώριζε ότι έχει μολυνθεί, και νόσησαν και πολύ βαριά».

Δεν είναι όμως βεβαίως πάντα καλά τα νέα που υπάρχουν και πολλές φορές δεν τα επικοινωνούν στους ενδιαφερόμενους. Όπως με έναν άλλο ασθενή, από τους πρώτους που νοσηλεύτηκαν. «Βρίσκεται στον Ευαγγελισμό, είχε νοσήσει και η σύζυγος του, η οποία νοσηλεύτηκε στο Θριάσιο, αλλά με μοιραία κατάληξη. Ο ένας γιος τους νοσηλευόταν στο Σωτηρία, αλλά ευτυχώς έχει αναρρώσει. Ο άλλος γιος στις τηλεφωνικές επικοινωνίες μας παρακαλεί να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να βγει ο πατέρας του» λέει η λοιμωξιολόγος.

Στις τρεις κλινικές για ασθενείς με Covid-19 τα περιστατικά κατανέμονται ως ύποπτα και ως επιβεβαιωμένα: τα ύποπτα νοσηλεύονται στα δωμάτια αριστερά του διαδρόμου και τα θετικά στη δεξιά πλευρά του διαδρόμου. Καμία πόρτα δεν άνοιξε για προφανείς λόγους όσο το ΘΕΜΑ βρισκόταν εκεί. Ωστόσο, θα άνοιγαν αργότερα, ένας ασθενής θα έφευγε και ένας θα πήγαινε απέναντι σε δωμάτιο στο δεξιό διάδρομο.

«Μέχρι τώρα τα πήγαμε καλά. Είχαμε προετοιμαστεί αλλά είμαστε και τυχεροί γιατί είχαμε άρτια καθοδήγηση και εκπαίδευση από τους ειδικούς της Επιτροπής Λοιμώξεων του νοσοκομείου» λέει ο πνευμονολόγος, κ. Γιάννης Καλομενίδης, που εργάζεται στις κλινικές Cοvid-19.

Ενδεικτικό της καλής εκπαίδευσης του προσωπικού στα μέτρα προστασίας και υγιεινής είναι το ότι δεν έχει νοσήσει κανένας εργαζόμενος στον «Ευαγγελισμό»!

Η ανησυχία, ο φόβος κάποιες στιγμές, κυριαρχούσαν. «Όποιος πει ότι δεν φοβήθηκε, δεν είναι ειλικρινής. Ειδικά στα μέσα Μαρτίου, μας καταδίωκαν οι εικόνες από το Μπέργκαμο» λέει ο κ. Καλομενίδης.

Ο ίδιος θυμάται επώδυνα έναν από τους πρώτους ασθενείς που αντιμετώπισε: «έφθασε περπατώντας στο νοσοκομείο, τον εξέτασα, φαινόταν καλά, μιλούσαμε και όταν ολοκληρώθηκαν οι εξετάσεις διαπίστωσα ότι έπρεπε να τον διασωληνώσω! Του το είπα μουδιασμένα, είχα εκπλαγεί. Τελικά δεν πήγε καλά».

Ο κ. Καλομενίδης όπως και όλοι οι γιατροί στον 6ο όροφο του Ευαγγελισμού κρατούν από την πρώτη φάση της πανδημίας σε ό,τι τούς αφορά τη δυνατότητα που είχαν να περιθάλψουν ασθενείς. «Ευτυχώς δεν φτάσαμε στη συνθήκη να σκεφτούμε τι άλλο θα μπορούσαμε να κάνουμε για κάποιον ασθενή, δεν έχουμε το βάρος ότι δεν κάναμε όλα όσα μπορούσαμε. Άντεξε το σύστημα, αντέξαμε όλοι» λένε, και παίρνουν βαθιές ανάσες καθώς προετοιμάζονται για τις επόμενες εβδομάδες, όπου ο «Ευαγγελισμός» θα επιστρέψει στην κανονικότητα και των τακτικών και των επειγόντων περιστατικών και εκείνων του κορωνοϊού.