Τέταρτη αιτία θανάτου είναι η άνοια σήμερα στην Ελλάδα, με τις εκτιμήσεις για τις επόμενες δεκαετίες να είναι ιδιαίτερα δυσοίωνες. Υπολογίζεται ότι 160.000 άτομα πάσχουν από άνοια καθώς και 280.000 άτομα έχουν ήπια γνωστική έκπτωση. Το κόστος της άνοιας ανέρχεται σε 3 δις ευρώ και εκτιμάται ότι έως και το 2050 θα διπλασιαστεί.
«Δεν έχουν γίνει τα βήματα για μια αναμενόμενη πανδημία στην Ελλάδα», σημείωσε ο Υπουργός Υγείας, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, παρουσιάζοντας το νέο νομοσχέδιο για την άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ σήμερα σε Συνέντευξη Τύπου.
Το Ελληνικό Σχέδιο Δράσης βασίζεται σε επτά άξονες:
1. Καταγραφή και ταξινόμηση των ατόμων με άνοια στην Ελλάδα
2. Πρόληψη- Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση κοινού
3. Υποστήριξη φροντιστών των ατόμων με άνοια
4. Αντιμετώπιση της άνοιας
5. Νομοθεσία- Δικαιώματα ατόμων με άνοια και των φροντιστών τους
6. Έρευνα για την άνοια
7. Εκπαίδευση στην άνοια
Οι προωθούμενες ρυθμίσεις προβλέπουν, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία νέων δομών και υπηρεσιών. Συγκεκριμένα, αναμένεται να ενταχθούν υπηρεσίες στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών. Επίσης, θα δημιουργηθούν ιατρεία μνήμης, δομές φιλοξενίας, δομές τελικού σταδίου, ενώ προβλέπονται αλλαγές στη νομοθεσία.
Τομή του σχεδίου είναι το «πληρεξούσιο περίθαλψης και φροντίδας», το οποίο επιτρέπει στον ανοϊκό ασθενή να ορίσει ως νόμιμο εκπρόσωπό του ένα συγκεκριμένο πρόσωπο της εμπιστοσύνης του, με σκοπό να λαμβάνει αυτό τις αποφάσεις αναφορικά με τη θεραπεία και την περίθαλψή του, όταν ο ίδιος δεν θα έχει τη νοητική ικανότητα. Την ίδια ώρα, οι «προγενέστερες οδηγίες περίθαλψης και φροντίδας» που κατοχυρώνονται με το νέο σχέδιο νόμου διασφαλίζουν απόλυτα τις οδηγίες και κατευθύνσεις που επιθυμεί να δώσει ο πάσχων στον φροντιστή του. Το έγγραφο παραμένει δεσμευτικό και κατοχυρώνει τις επιθυμίες του, αλλά και το είδος της θεραπείας και περίθαλψης που θέλει να έχει έως το τέλος της ζωής του.
Στις προτεινόμενες ενέργειες είναι η θεσμοθέτηση του εθνικού συμβουλίου για την άνοια, η συχνή ενημέρωση χαρτών για τα περιστατικά ανά τη χώρα και παρακολούθηση κατανομής τους. Επίσης, συγκροτείται ομάδα εμπειρογνωμόνων για αναθεώρηση των λειτουργικών διαδικασιών, προσαρμόζονται τα πρότυπα πιστοποίησης για ιατρεία μνήμης, αναπτύσσονται πρότυπα για κατ’ οίκον προγράμματα, αναπτύσσονται εξελιγμένα μαθήματα για φροντίδα μνήμης που θα απευθύνονται σε φροντιστές. Ειδικές ρυθμίσεις θα είναι η παρακολούθηση της ικανότητας οδήγησης, η υποβολή του ατόμου με άνοια σε δικαστική συμπαράσταση, η προστασία από την κακοποίηση.
Για το νέο νομοσχέδιο για την άνοια μίλησε η πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την άνοια, Παρασκευή Σακκά που σημείωσε ότι «αγωνιστήκαμε πολύ για τα δικαιώματα των ασθενών». Από την πλευρά του ο Καθηγητής Ψυχιατρικής του John Hopkins, Κώστας Λυκέτσος, συνδέθηκε μέσω skype και ανέφερε ότι η άνοια είναι η αναμενόμενη πανδημία στην Ελλάδα λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Όπως είπε, μισό εκατομμύριο πολίτες πάσχουν από κάποια συναφή διαταραχή. «Εάν υπολογιστεί ότι κάθε ασθενής θέλει 2-3 να τον υποστηρίζουν , αυτή τη στιγμή το 10% του ελληνικού πληθυσμού είναι πάσχοντες ή ασχολούνται καθημερινά ως φροντιστές με άτομα που πάσχουν από Άνοια ή Σχετικές Διαταραχές».
Η ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης
Την πλήρη αλλαγή νόμου του 1999 για την Ψυχική Υγεία ανακοίνωσε ο Υφυπουργός Υγείας, Δημήτρης Βαρτζόπουλος, προαναγγέλοντας τη δημιουργία δικτύων υπηρεσιών ψυχικής υποστήριξης στην κοινότητα.
Σκοπός του προωθούμενου σχεδίου νόμου είναι η ολοκλήρωση σε διοικητικό επίπεδο της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, η οποία ξεκίνησε πριν από 30 χρόνια, «επιτρέποντας έτσι στην κοινοτική ψυχιατρική να αποκτήσει ουσία», όπως ανέφερε ο κ. Βαρτζόπουλος.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα το σύστημα είναι η αποσπασματική οργάνωση και διοίκηση. Κάθε νοσοκομείο έχει τη δική του διοίκηση, με αποτέλεσμα οι υπηρεσίες να μη συνδέονται μεταξύ τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι κοινοτικές δομές έχουν μόνο σχέση οικονομικής εξάρτησης από το Υπουργείο Υγείας, συνεπώς εάν υπάρχει επιθυμία να μεταφερθεί ένα χρόνιο περιστατικό από ψυχιατρικό νοσοκομείο σε ξενώνα, είναι ανέφικτο. «Η μία δομή δεν έβλεπε την άλλη, με συνέπεια να μην μπορούν να συνεργαστούν», ανέφερε ο κ. Βαρτζόπουλος. Επιπλέον, ο παλιός νόμος δεν προέβλεπε τίποτα για τους χρόνιους ασθενείς.
Αποτέλεσμα των παραπάνω, είναι να συσσωρεύονται στην κοινότητα τα χρόνια περιστατικά. Όποιοι έχουν την οικονομική δυνατότητα αντιμετωπίζουν το πρόβλημά τους στον ιδιωτικό τομέα. Σύμφωνα με τα στοιχεία, στον ιδιωτικό τομέα υπάρχουν 4700 κλίνες για ψυχιατρικά περιστατικά, ενώ στο δημόσιο οι κλίνες είναι περίπου 1200 (ψυχιατρικά νοσοκομεία και ψυχιατρικές κλινικές γενικών νοσοκομείων). Επιπλέον, υπάρχουν 4000 κλίνες κοινοτικών δομών.
Πιο αναλυτικά σε ό,τι αφορά στα δεδομένα, η χώρα μας διαθέτει 16 κλίνες οξέων περιστατικών ψυχικής υγείας. Αντιθέτως, το Βέλγιο, για παράδειγμα έχει 36 κλίνες ανά 100.000 πληθυσμού. Στο πεδίο των κοινοτικών δομών, η Ελλάδα έχει 40 κλίνες ανά 100.000 πληθυσμού, έναντι περίπου 100 σε Βέλγιο και Γερμανία. Εκεί που υστερεί σημαντικά η χώρα μας είναι οι παιδοψυχιατρικές υπηρεσίες. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα διαθέτει 3,5 κλίνες ανά 100.000 πληθυσμού ενώ το Βέλγιο 49 κλίνες και η Γερμανία 144.
Στον τομέα των εξαρτήσεων επίσης υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών. Μόλις 60 κλίνες είναι διαθέσιμες για απεξάρτηση από αλκοόλ και ναρκωτικά σε όλη τη χώρα και 145 θέσεις απεξάρτησης σε κλειστά προγράμματα. Επιπλέον, οι οργανισμοί και οι υπηρεσίες που λειτουργούν για τις εξαρτήσεις δεν έχουν καμία σύνδεση μεταξύ τους. Στο πλαίσιο αυτό, συστήνεται «Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων» (Ε.Ο.Π.Α.Ε.), στον οποίο εντάσσονται και με τον οποίο διαλειτουργούν όλοι οι, μέχρι σήμερα, εγκεκριμένοι οργανισμοί και φορείς αντιμετώπισης των εξαρτήσεων.
