Σε κομβικό σημείο βρίσκεται η Ελλάδα αναφορικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση του καρκίνου. Εντός του Μαρτίου ξεκινά το πρώτο προληπτικό πρόγραμμα εξετάσεων για τον καρκίνο του μαστού και έπονται αντίστοιχα προγράμματα για τον καρκίνο του παχέος εντέρου και του τραχήλου της μήτρας. Μελέτη του Σουηδικού Ινστιτούτου Οικονομικών της Υγείας (ΙΗΕ) προτείνει βελτιώσεις που πρέπει να κάνει η χώρα στην αντιμετώπιση ενός ακόμη συχνού καρκίνου, αυτού του πνεύμονα.
To ygeiamou.gr συνάντησε τον Thomas Hofmarcher, Οικονομολόγο Υγείας στο ΙΗΕ, έναν εκ των τριών ερευνητών της μελέτης “Diagnosed but not treated – How to improve patients access to advanced NSCLC treatment in Europe & Greece” στο περιθώριο του συνέδριου του Economist με θέμα την «Ατζέντα της Ελλάδας για την καταπολέμηση του καρκίνου στον μετά-Covid κόσμο».
O Οικονομολόγος Υγείας Thomas Hofmarcher
Η ενιαία στρατηγική στην πρόληψη και αντιμετώπιση του καρκίνου αποτελεί προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεγονός που επιβεβαιώνεται μέσω του προγράμματος Europe’s Beating Cancer Plan που παρουσιάστηκε τον Φεβρουάριο του 2021. Αφορμή για τη δράση αυτή, οι μεγάλες διαφοροποιήσεις μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ στην πρόσβαση σε διαγνωστικές εξετάσεις και ογκολογικές θεραπείες.
Το ΙΗΕ εστίασε στη μελέτη του στον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (NSCLC), τον συχνότερο υποτύπο καρκίνου του πνεύμονα, με πολλές ανεκπλήρωτες ανάγκες ειδικά στα τελικά/μεταστατικά στάδια της νόσου. Η μελέτη των Thomas Hofmarcher, Peter Lindgren και Nils Wilking χαρτογραφεί το «ταξίδι» του ασθενή, τις διαθέσιμες θεραπείες, τα ποσοστά θεραπευόμενων ασθενών σε 12 ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Βέλγιο, Ηνωμένο Βασίλειο, Βουλγαρία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Νορβηγία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ολλανδία) και καταγράφει τα εμπόδια στην επίτευξη τουλάχιστον 75% θεραπευτικής κάλυψης που ορίζουν οι κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιατρικής Ογκολογίας (ESMO).
Καθυστερημένη διάγνωση
Ο καρκίνος πνεύμονα αποτελεί κύρια αιτία καρκινικού θανάτου στην Ευρώπη, καθώς ευθύνεται για 1 στους 5 θανάτους ετησίως. Το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης κυμαίνεται στο 10-20%. Η Ελλάδα, η Δανία και το Βέλγιο έχουν διπλάσια ποσοστά ως προς τη συχνότητα και τη θνησιμότητα συγκριτικά με τη Σουηδία, τη Φινλανδία και τη Μάλτα.
Στην Ελλάδα τα νέα περιστατικά καρκίνου πνεύμονα το 2018 ανήλθαν σε 9.964 (15% επί του συνόλου των τύπων καρκίνου). Στους άντρες ο καρκίνος πνεύμονα αποτελεί την πιο συχνά εμφανιζόμενη μορφή καρκίνου, με τα νέα περιστατικά το 2018 να ανέρχονται σε 7.862 (20,2% επί του συνόλου των περιστατικών καρκίνου στην Ελλάδα), αποτελώντας την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο (28%) επί των συνολικών θανάτων από καρκίνο στην χώρα μας.
Τα συμπτώματα, ήπια ή και ανύπαρκατα στα αρχικά στάδια (εμμένων βήχας, βήχας με βλεννώδεις εκκρίσεις και αίμα, δύσπνοια, συριγμός, στηθάγχη, απώλεια όρεξης και βάρους, εμμένουσες αναπνευστικές λοιμώξεις) παραπλανούν γιατρούς και ασθενείς καθώς μοιάζουν με αυτά άλλων παθήσεων όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, το άσθμα, η βρογχίτιδα και η Covid-19.
Πρόσφατη μελέτη της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας έδειξε ότι το 44% των ασθενών με καρκίνο πνεύμονα που είχε συμπτώματα χρειάστηκε 3-4 ιατρικές επισκέψεις μέχρι τελικά να παραπεμφθεί σε ειδικό. Επίσης, σύμφωνα με μελέτη σε 11 νοσοκομεία από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες το 23% των ασθενών διαγιγνώσκονται στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) και η πλειοψηφία αυτών είναι πια στα τελικά στάδια της νόσου.
Δυστυχώς καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει οργανωμένο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο πνεύμονα – με εξαίρεση την Κροατία- ενώ παρατηρούνται μεγάλες ανομοιογένειες σε όλα υπόλοιπα στάδια της νόσου (διάγνωση, σταδιοποίηση, θεραπεία). Η πρόληψη ωστόσο μπορεί να έχει καταλυτική επίδραση στη μείωση των νέων διαγνώσεων καρκίνου πνεύμονα -κατά 80%- που σχετίζονται με το κάπνισμα, ενώ η κατάλληλη φροντίδα και θεραπεία επηρεάζουν καθοριστικά τις πιθανότητες επιβίωσης των ασθενών. Η πρόσβαση σε καινοτόμες διαγνωστικές εξετάσεις και θεραπείες μπορεί να βελτιώσει τα ποσοστά επιβίωσης, ειδικά στην περίπτωση του μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα που αναλογεί στο 85% όλων των περιπτώσεων καρκίνου πνεύμονα. Οι θεραπευτικές επιλογές για τον NSCLC έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια. Την περίοδο 2011-2020, εγκρίθηκαν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) 20 νέες θεραπείες.
Θεραπευτική πρόσβαση: Ναι μεν, αλλά…
«Παρά την πληθώρα θεραπευτικών επιλογών, παρατηρούμε μεγάλη διαφοροποίηση μεταξύ των 12 χωρών που μελετήσαμε (την περίοδο 2014-2019) ως προς την πρόσβαση στη θεραπεία. Το Βέλγιο, η Ελλάδα, η Νορβηγία και η Πορτογαλία έχουν τα υψηλότερα ποσοστά θεραπείας 70-75% το 2019 ενώ η Πολωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο κυμαίνονταν στο 40%», σύμφωνα με τον κ. Hofmarcher.
Παρά την απουσία μητρώων ασθενών και οργανωμένου προσυμπτωματικού ελέγχου στην Ελλάδα το 2019-20, οι 7 στους 10 ασθενείς που διαγνώστηκαν με μη μικροκυτταρικό καρκίνο πνεύμονα υποβλήθηκαν σε θεραπεία. «Σε πρώτη ανάγνωση αυτό είναι θετικό για τους Έλληνες ασθενείς. Αλλά αν αναλύσουμε τα είδη των θεραπειών, τότε θα παρατηρήσουμε ότι στην Ελλάδα διαχρονικά δίδεται κυρίως χημειοθεραπεία, ενώ τα ποσοστά της Ανοσοθεραπείας και της στοχευμένης θεραπείας είναι ακόμα σε πολύ χαμηλά επίπεδα», σημειώνει ο ερευνητής.
Πράγματι το 2018 το 49% των ασθενών στην Ελλάδα υποβάλλονταν σε χημειοθεραπεία, το 17% σε Ανοσοθεραπεία και το 6% σε στοχευμένη θεραπεία, σύνολο 72%. Το 2020 τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 38%, 25% και 6%, σύνολο 70%. Στο Βέλγιο τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 39%, 28% και 9% το 2020, ενώ στην Πορτογαλία 48%, 26% και 14% επιτυγχάνοντας το υψηλότερο συνολικό ποσοστό 88%. «Η χημειοθεραπεία είναι πια μια ευρείας χρήσης ογκολογική αγωγή, χωρίς όμως πάντα να είναι εξίσου αποτελεσματική με την Ανοσοθεραπεία και τη στοχευμένη θεραπεία. Στην Ελλάδα ο ‘κλειστός’ προϋπολογισμός για το φάρμακο και οι δημοσιονομικοί μηχανισμοί, όπως το clawback, (υποχρεωτική και αυτόματη επιστροφή χρημάτων για κάθε υπέρβαση της προϋπολογισθείσας δαπάνης) λειτουργούν ανασταλτικά για την πρόσβαση στις καινοτόμες θεραπείες παρά το γεγονός ότι με τη λειτουργία της Επιτροπής Αξιολόγησης τα τελευταία χρόνια έχετε ως χώρα σημειώσει πρόοδο στην ταχύτερη αξιολόγηση των νέων φαρμάκων», συμπληρώνει ο κ. Thomas Hofmarcher.
Περιθώρια βελτίωσης
Η ερευνητική ομάδα κάνει μια σειρά συστάσεων για ουσιαστική βελτίωση της επικρατούσας κατάστασης στην Ελλάδα. Ενδεικτικά, προτείνει την κατάρτιση ενός «χάρτη» για ταχύτερη παραπομπή των ασθενών από τον γενικό στον ειδικό γιατρό, τη βελτίωση των διαγνωστικών υποδομών για την επίσπευση της ορθής διάγνωσης, τη βελτίωση των υγειονομικών δομών, την αύξηση της χρηματοδότησης και προσλήψεις προσωπικού. «Αλλά το βασικότερο όλων είναι να δομήσετε ένα Μητρώο Ογκολογικών Ασθενών για να γνωρίζετε πόσοι χρειάζονται, ποια θεραπεία και πόσο σας κοστίζει αυτό», καταλήγει ο κ. Hofmarcher.
Εξίσου βασική, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι η επιτάχυνση της αποζημίωσης των καινοτόμων θεραπειών και η περαιτέρω υποστήριξη του Ηλεκτρονικού Συστήματος Προέγκρισης Φαρμάκων, η ενίσχυση των Κέντρων Αριστείας και η προαγωγή των πολιτικών διακοπής καπνίσματος. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο επιπολασμός του καπνίσματος στον ενήλικο πληθυσμό το Σεπτέμβριο του 2019 ήταν 24,9% για τους καθημερινούς καπνιστές (περισσότερο από ένα τσιγάρο την ημέρα) και 3,7% και για τους περιστασιακούς καπνιστές (λιγότερο από 7 τσιγάρα την εβδομάδα).
Διαβάστε επίσης
