Ποιο είναι το πολυτιμότερο όργανο του ανθρωπίνου σώματος; Μην βιαστείτε να απαντήσετε, γιατί το πιθανότερο είναι να δώσετε λάθος απάντηση! Αν και δεν είναι αντιληπτό στην συνείδηση των περισσοτέρων ανθρώπων ως «όργανο», πρόκειται για το αίμα χωρίς το οποίο το σώμα μας δεν μπορεί να λειτουργήσει.
Πρόκειται για ένα περίπλοκο όργανο που αποτελείται από ένα υγρό μέρος και διάφορα είδη κυττάρων αίματος. Δεν υπάρχει υποκατάστατο του και δεν μπορεί να παραχθεί λόγω της μεγάλης πολυπλοκότητας του. Ο μόνος τρόπος εξασφάλισης της διαθεσιμότητας του αίματος είναι η αιμοδοσία. Η ύψιστη αυτή πράξη εθελοντισμού και κοινωνικής προσφοράς, είναι που κάνει τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου.
Το ελληνικό παράδοξο
Στην Ελλάδα κύρια πηγή για τη συλλογή αίματος παραμένει το συγγενικό περιβάλλον και η εθελοντική αιμοδοσία, ενώ συνεισφέρουν σε μικρότερο βαθμό, οι Ένοπλες Δυνάμεις και ο Ελβετικός Ερυθρός Σταυρός.
Στην εθνική δεξαμενή αίματος μπαίνουν ετησίως περίπου 530.000 – 540.000 μονάδες αίματος από 250.000 – 280.000 αιμοδότες, ενώ εισάγονται και 24.000 μονάδες αίματος από την Ελβετία. Οι 120.000 μονάδες χρησιμοποιούνται για τις θεραπευτικές μεταγγίσεις περίπου 4.000 ασθενών με μεσογειακή αναιμία.
Η χώρα μας κατέχει πολύ υψηλή θέση στην ευρωπαϊκή κατάταξη σε ό,τι αφορά τη συλλογή μονάδων αίματος καθώς επιτυγχάνεται η συλλογή 58,8 μονάδων αίματος ανά 1.000 κατοίκους. Έλλειψη θεωρείται η συλλογή λιγότερο από 20 μονάδων αίματος ανά 1.000 κατοίκους. Στην Αττική, συλλέγεται και χρησιμοποιείται το 50% των συνολικών μονάδων αίματος, ενώ υψηλή ζήτηση για αίμα καταγράφεται στη Θεσσαλονίκη, την Πελοπόννησο και την Κρήτη.
Πως γίνεται λοιπόν ενώ η Ελλάδα φαινομενικά έχει επάρκεια αίματος, στην πράξη αυτό να μην φτάνει για τις ανάγκες όσων το χρειάζονται;
Η έλλειψη σταθερότητας στη συλλογή αίματος είναι το μεγαλύτερο «αγκάθι» στην ορθή διαχείρισή του. Η αιμοδοσία στη χώρα μας βασίζεται κατά κύριο λόγο σε συγγενείς αιμοδότες, δηλαδή σε όσους αιμοδοτούν για να βοηθήσουν κάποιον δικό τους και όχι σε αμιγώς εθελοντές. Έτσι μπορεί να εξηγηθεί γιατί για παράδειγμα οι ασθενείς με μεσογειακή αναιμία αναζητούν εναγωνίως αίμα για τη θεραπεία τους κάθε Χριστούγεννα, Πάσχα και καλοκαίρι. Παράλληλα, ο κατακερματισμός των υπηρεσιών αιμοδοσίας αλλά και η παγιωμένη ιατρική αντίληψη για την χωρίς περιορισμό χρήση του αίματος είναι δύο ακόμη λόγοι που συντελούν στη μη επάρκεια αίματος. Οι νέοι γιατροί δεν διδάσκονται τη σημασία και τον σκοπό της μετάγγισης, δεν γνωρίζουν καλά πώς να αντιμετωπίσουν ειδικές κατηγορίες ασθενών, π.χ. τους ασθενείς με αναιμίες, και βλέπουν το αίμα ως «δωρεάν φάρμακο». Όμως το αίμα έχει κόστος. Κάθε μονάδα που συλλέγεται, κοστίζει από 180 έως 230 ευρώ.
Κουλτούρα αιμοδοσίας
Το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ) μέσω στοχευμένων δράσεων, όπως το ειδικό πρόγραμμα για τη μείωση της κατανάλωσης αίματος και προϊόντων αίματος, τη διαχείριση της αιμοθεραπείας και την προσέλκυση νέων εθελοντών αιμοδοτών προσπαθεί να καλλιεργήσει την κουλτούρα της τακτικής εθελοντικής αιμοδοσίας με στόχο τη σταδιακή κατάργηση των αιμοδοτών του συγγενικού περιβάλλοντος αλλά και τη διαρκή ανανέωση των ήδη υπαρχόντων αιμοδοτών.
Οι αιμοδότες σήμερα στην Ελλάδα προέρχονται κυρίως από την ηλικιακή ομάδα των 40-50 ετών. Σε 15 χρόνια από σήμερα, οι αιμοδότες που είναι τώρα 50 ετών δεν θα μπορούν να δώσουν αίμα λόγω ηλικίας. Πρέπει λοιπόν η δεξαμενή των αιμοδοτών να ανανεώνεται διαρκώς. Κι αυτό μπορεί να συμβεί με την καλλιέργεια «αιμοδοτικής συνείδησης» από μικρή ηλικία.
Όπως προγραμματίζουμε τα σημαντικά πράγματα της καθημερινότητας μας, έτσι πρέπει να βάλουμε και την αιμοδοσία στη ζωή μας. Να αποτελεί στόχο ζωής! Δέκα λεπτά από τον χρόνο μας, κάθε τρεις μήνες, μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην επίτευξη της πολυπόθητης επάρκειας αίματος και στην προσφορά μιας ευκαιρίας στη ζωή για συνανθρώπους μας με χρόνια ή έκτακτα προβλήματα υγείας.
