Δύο νέα όπλα προστίθενται στη θεραπευτική φαρέτρα των γιατρών στη μάχη κατά της πανδημίας. Πρόκειται για τα καινοτόμα φάρμακα κατά του COVID-19 των αμερικανικών φαρμακευτικών εταιρειών Eli Lilly και της Regeneron του Ελληνοαμερικανού Τζορτζ Γιανκόπουλος που έλαβαν πρόσφατα έγκριση από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ. Το φάρμακο REGN-COV2 είναι το κοκτέιλ αντισωμάτων που χορηγήθηκε στον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια της θεραπείας του.
Πρόκειται για σκευάσματα πολύ υψηλού κόστους της Εli Lilly και της Regeneron που αποτελούν πλήρως εξανθρωπισμένα μονοκλωνικά αντισώματα. Το κόστος του Bamlanivimab ανέρχεται σε 1.000 ευρώ το φιαλίδιο των 700 mg, ενώ η τιμή του κοκτέιλ REGN-COV2 στην Ευρώπη, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, προσδιορίζεται περίπου στα 1.200 ευρώ ανά φιαλίδιο. Αξίζει να επισημανθεί ότι και τα δύο φάρμακα φαίνεται να μπορούν να ανακουφίσουν τα υγειονομικά συστήματα μειώνοντας την ανάγκη για νέες εισαγωγές ασθενών στα νοσοκομεία. Γι’ αυτό τον λόγο χορηγούνται με ενδοφλέβεια έγχυση σε νοσοκομείο, αλλά σε εξωνοσοκομειακούς ασθενείς με κορωνοϊό αφού λάβουν τη θεραπεία συνεχίζεται η παρακολούθηση στο σπίτι τους. Πάντως, οι δυο φαρμακευτικές εταιρείες ήδη μελετούν και εναλλακτικές μορφές των φαρμάκων τους, ώστε να μπορούν να χορηγηθούν υποδόρια, δηλαδή με ένεση, ώστε να διευκολυνθεί η κατ’ οίκον χρήση τους.
Η αδειοδότηση
Στην Ελλάδα, όπως πρώτο έγραψε το «ΘΕΜΑ» την Κυριακή 15 Νοεμβρίου, η εγχώρια φαρμακευτική εταιρεία Pharmaserve-Lilly, που εκπροσωπεί στη χώρα μας τα προϊόντα της Eli Lilly, έχει ήδη καταθέσει σχετικό αίτημα στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ) και βρίσκεται σε ετοιμότητα ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στην εγχώρια ζήτηση του Bamlanivimab, αμέσως μόλις δοθεί η ειδική αδειοδότηση από τον ΕΟΦ. Εάν η αδειοδότηση χορηγηθεί έως τα μέσα Δεκεμβρίου, η εταιρεία θα αρχίσει τις παραδόσεις του σκευάσματος τον Ιανουάριο του 2021. Σε ό,τι αφορά το φάρμακό της Regeneron που συστήνεται για ασθενείς με υψηλό κίνδυνο σοβαρής νόσησης, στην Ελλάδα η Roche έχει αναλάβει την ενημέρωση του ΕΟΦ και του υπουργείου Υγείας για την περίπτωση που ζητηθούν επιπλέον στοιχεία σχετικά με το REGN-COV2 και την ένταξή του στον ελληνικό θεραπευτικό αλγόριθμο για τη λοίμωξη COVID-19.
Oπως είπε αναφερόμενη στα μονοκλωνικά αντισώματα την περασμένη Δευτέρα η κυρία Βάνα Παπαευαγγέλου, καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας για τον νέο κορωνοϊό, «φαίνεται ότι θα μπουν και αυτά στα πρωτόκολλα θεραπειών μας και θα βελτιώσουν σημαντικά την έκβαση των ασθενών μας».
Η Regeneron έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα έχει έτοιμα προς εμπορική διάθεση φιαλίδια του REGN-COV2 για τις ανάγκες 80.000 ασθενών μέχρι τα τέλη του Νοεμβρίου, ενώ έως την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου του 2021 θα μπορεί να καλύψει τις θεραπευτικές ανάγκες 200.000 νοσούντων από λοίμωξη COVID-19 και έως τα τέλη του ίδιου μήνα 300.000 αντίστοιχα.
Στην Ευρώπη η Regeneron σε συνεργασία με την βιοφαρμακευτική εταιρεία Roche ήδη δρομολεί τη διαδικασία ειδικής αδειοδότησης από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ).
Τα μονοκλωνικά αντισώματα από την αρχή της πανδημίας είχαν αρχίσει να ερευνώνται ως πιθανή θεραπεία της λοίμωξης COVID-19, καθώς από τη χρήση τους σε άλλες σοβαρές παθήσεις τεκμηριωμένα βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα να καταπολεμήσει τη λοίμωξη περιορίζοντας τον κίνδυνο επιδείνωσης και τελικά συντελούν σε ταχύτερη ανάρρωση του ασθενούς.
Στην περίπτωση της νόσου COVID-19, οι κλινικοί γιατροί έχουν στη διάθεσή τους πλέον δύο σκευάσματα που βασίζονται σε μονοκλωνικά αντισώματα και τα οποία από τις μέχρι τώρα κλινικές δοκιμές μειώνουν την πιθανότητα εισαγωγής στο νοσοκομείο, ενώ αποτρέπουν την επιδείνωση του ασθενούς ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο να χρειαστεί νοσηλεία σε ΜΕΘ.
Το πρώτο σκεύασμα που πήρε στις 9 Νοεμβρίου Αδεια Χρήσης Εκτακτης Ανάγκης (EUA) από τον FDA είναι το υπό έρευνα εξουδετερωτικό ανθρώπινο αντίσωμα Bamlanivimab (μπαμλανιβιμάμπη) της αμερικανικής φαρμακευτικής εταιρείας Eli Lilly. Είναι κατάλληλο για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της πρoσφάτως διαγνωσθείσας ήπιας έως ενδιάμεσης νόσησης λοίμωξης COVID-19, για ασθενείς με υψηλό κίνδυνο σοβαρής νόσησης ή και νοσηλείας, από την ηλικία των 12 ετών και άνω και σωματικού βάρους τουλάχιστον 40 κιλών. Μάλιστα, συστήνεται η χορήγησή του το ταχύτερο δυνατό από τη διάγνωση, δηλαδή από τη στιγμή που επιβεβαιωθεί εργαστηριακά η λοίμωξη COVID-19 και οπωσδήποτε εντός 10 ημερών από την απαρχή των συμπτωμάτων.
Από στοιχεία της BLAZE-1, μιας τυχαιοποιημένης, διπλά τυφλής, ελεγχόμενης με εικονικό φάρμακο κλινικής δοκιμής Φάσης 2, φαίνεται ότι στους ασθενείς που χορηγήθηκε με ενδοφλέβια έγχυση μια δόση (700 mg) του Bamlanivimab, παρατηρήθηκε σημαντική μείωση του ιικού φορτίου, των συμπτωμάτων της νόσου και κυρίως της ανάγκης για νοσοκομειακή νοσηλεία. Μεταξύ των συχνότερα παρατηρούμενων ανεπιθύμητων ενεργειών στη μελέτη ήταν: πυρετός, ρίγη, ναυτία, κεφαλαλγία, ερεθισμός στο σημείο της έγχυσης, μυαλγία και ζάλη.
Πόσο κοστίζει και πώς θα διατίθεται
Το κόστος του Bamlanivimab προσδιορίζεται στα 1.000 ευρώ ανά φιαλίδιο και ενώ εκ πρώτης όψεως είναι ένα σκεύασμα υψηλού κόστους, στην πραγματικότητα δεν ισχύει αυτό. Διότι, όταν χορηγηθεί εγκαίρως και στους κατάλληλους ασθενείς, το σύστημα υγείας γλιτώνει το κόστος που συνεπάγεται η νοσηλεία ασθενούς σε απλή κλίνη, δηλαδή περίπου 100 ευρώ ανά ημέρα, πολύ περισσότερο το κόστος της ημερήσιας νοσηλείας σε κλίνη ΜΕΘ που κυμαίνεται περίπου στα 1.700 ευρώ ανά ημέρα, ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσησης.
Επίσης, όπως προαναφέρθηκε, το σκεύασμα στις ΗΠΑ έχει λάβει προσωρινή ένδειξη για χορήγηση σε άτομα με υψηλό κίνδυνο σοβαρής νόσησης ή και νοσηλείας, συνεπώς δεν προορίζεται για τον γενικό πληθυσμό, αλλά για μικρό αριθμό ασθενών που πληρούν τα ιατρικά κριτήρια. Ακόμα, δεδομένου ότι χορηγείται ενδοφλέβια, στην Ελλάδα θα δίνεται μόνο σε δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ή σε εξωτερικά τακτικά ιατρεία νοσοκομείων υπό αυστηρή ιατρική επίβλεψη. Τέλος, επειδή πρόκειται για φαρμακευτικό προϊόν έκτακτης αδειοδότησης, η διαθεσιμότητα του Bamlanivimab θα είναι αυστηρώς ελεγχόμενη από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς.
Το κοκτέιλ του Τραμπ
Το έτερο σκεύασμα αντισωμάτων, το REGN-COV2 της Regeneron, πήρε Αδεια Χρήσης Εκτακτης Ανάγκης από τον FDA στις 21 Νοεμβρίου. Πρόκειται για συνδυασμό δύο ισχυρών αντισωμάτων, του Casirivimab (κασιριβιμάμπη) και του Imdevimab (ιμντεβιμάμπη), και ενδείκνυται για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της προσφάτως διαγνωσθείσας ήπιας έως ενδιάμεσης νόσησης λοίμωξης COVID-19, για ασθενείς με υψηλό κίνδυνο σοβαρής νόσησης ή και νοσηλείας, από την ηλικία των 12 ετών και άνω και σωματικού βάρους τουλάχιστον 40 κιλών.
Είναι το κοκτέιλ αντισωμάτων που πήρε ο Ντόναλντ Τραμπ όταν διαγνώστηκε με COVID-19 και είχε ταχεία ανάρρωση.
Το REGN-COV2 συστήνεται για ασθενείς με υψηλό κίνδυνο σοβαρής νόσησης ή και νοσηλείας (όπως άτομα άνω των 65 ετών, με νοσογόνο παχυσαρκία, διαβήτη, καρδιαγγειακή νόσο ή χρόνια νεφρική νόσο κ.ά.) λόγω λοίμωξης COVID-19. Μάλιστα, συστήνεται η χορήγησή του, επίσης με ενδοφλέβια έγχυση, να γίνεται το ταχύτερο δυνατό από τη στιγμή που επιβεβαιωθεί εργαστηριακά η λοίμωξη COVID-19 και οπωσδήποτε εντός 10 ημερών από την απαρχή των συμπτωμάτων.
Σύμφωνα με προκαταρκτικά αποτελέσματα μιας τυχαιοποιημένης, διπλά τυφλής, ελεγχόμενης με εικονικό φάρμακο κλινικής δοκιμής Φάσης 2 σε 799 μη νοσηλευόμενους ασθενείς, φαίνεται ότι όταν τους χορηγήθηκε σε ενδοφλέβια έγχυση 1.200 mg Casirivimab και 1.200 mg Imdevimab παρατηρήθηκε σημαντική μείωση του ιικού φορτίου, των συμπτωμάτων της νόσου και κυρίως της ανάγκης για αναζήτηση ιατρικής βοήθειας και νοσοκομειακής νοσηλείας. Μεταξύ των συχνότερα παρατηρούμενων ανεπιθύμητων ενεργειών ήταν: πυρετός, ρίγος, ναυτία, κεφαλαλγία, ερεθισμός στο σημείο της έγχυσης, μυαλγία και ζάλη. Η Regeneron συνεχίζει την αξιολόγηση του REGN-COV2 ως πιθανής αγωγής για την πρόληψη ή αντιμετώπιση της λοίμωξης COVID-19, ειδικά για ομάδες ασθενών που δεν έχουν πρόσβαση ή δεν προστατεύονται επαρκώς από τα υπό έγκριση εμβόλια για τη νόσο.
Οπως και στην περίπτωση του Bamlanivimab, το REGN-COV2 θεωρείται ένα σκεύασμα υψηλού κόστους, καθώς σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες στην Ευρώπη η τιμή προσδιορίζεται περίπου στα 1.200 ευρώ ανά φιαλίδιο. Πρόκειται όμως για φάρμακο που χορηγείται μία φορά και απευθύνεται σε περιορισμένο αριθμό ασθενών υψηλού κινδύνου αποτρέποντας την επιδείνωση και την εισαγωγή τους στο νοσοκομείο. Aρα μπορεί να συμβάλει στην εξοικονόμηση χρημάτων, αλλά και στη διαθεσιμότητα κλινών νοσηλείας στα υγειονομικά συστήματα. Η επιλογή των ασθενών που αναμένεται να ωφεληθούν από το κοκτέιλ αντισωμάτων θα γίνεται με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια, όπως αυτά ορίζονται από τον διεθνή θεραπευτικό αλγόριθμο για τη νόσο COVID-19. Αν πάρει τελικά την ειδική αδειοδότηση και στη χώρα μας, η διαθεσιμότητά του θα ελέγχεται αυστηρά από τον ΕΟΦ και θα μπορεί να χορηγείται μόνο σε δομές του δημόσιου συστήματος υγείας, το οποίο άλλωστε έχει επιφορτιστεί με τη διαχείριση της επιδημίας στη χώρα μας.
Ελληνική μελέτη
Παράλληλα με τα προαναφερόμενα δύο καινοτόμα φάρμακα που μπορούν να έχουν καταλυτική επίδραση στη διαχείριση της πανδημίας, στη χώρα μας ξεκινά στα μέσα Δεκεμβρίου μια πολύ σημαντική μελέτη για τα μονοκλωνικά αντισώματα.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «ΘΕΜΑτος», τρία κλινικά κέντρα σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Αλεξανδρούπολη, αντίστοιχα, έχουν ήδη επιλεγεί να πάρουν μέρος σε διεθνή μελέτη που διεξάγεται υπό τον συντονισμό του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Μολυσματικών Νόσων (NIAID) των ΗΠΑ (σε Αργεντινή, Αυστραλία, Βέλγιο, Βραζιλία, Δανία, Γαλλία, Γεωργία, Γερμανία, Μεξικό, Περού, Πολωνία, Σιγκαπούρη, Ισπανία, Σουηδία, Ουγκάντα, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ). Ο ΕΟΦ εξετάζει τον σχετικό φάκελο και αναμένεται να δώσει το πράσινο φως για την έναρξη της μελέτης το προσεχές διάστημα.
Πρόκειται μια διεθνή πολυκεντρική, προσαρμοστική, τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο κλινική δοκιμή για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα νέας ερευνητικής θεραπείας για νοσοκομειακούς ασθενείς με COVID-19. Η χώρα μας δράττεται και πάλι της ευκαιρίας για να συμβάλει καθοριστικά στην επιστημονική έρευνα για τις θεραπείες της νόσου.
Στους συνολικά 10.000 συμμετέχοντες που θα ενταχθούν στο κλινικό δείγμα (συμπεριλαμβανομένων και ασθενών από τη χώρα μας) θα χορηγηθεί είτε το ερευνητικό μονοκλωνικό αντίσωμα LY3819253, συνδυαστικά με το αντι-ιικό ρεμντεσιβίρη, είτε εικονικό φάρμακο (placebo) και ρεμντεσιβίρη. Στόχος είναι να μελετηθεί αν το νέο συνδυαστικό θεραπευτικό σχήμα με το μονοκλωνικό αντίσωμα και το αντι-ιικό επιταχύνει την ανάρρωση, βελτιώνει την αναπνευστική λειτουργία, αποτρέπει την ανάγκη για μηχανική υποστήριξη της αναπνοής και βελτιώνει τους δείκτες θνησιμότητας της νόσου.
