Δεκάδες φάρμακα λείπουν από την ελληνική αγορά, ανάμεσά τους ινσουλίνες, σκευάσματα αντιεπιληπτικά, αντιψυχωσικά, αντιυπερτασικά, αντιθρομβωτικά, για το άσθμα. Η ένταση και η διάρκεια των ελλείψεων οδήγησαν τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ) στην απόφαση απαγόρευσης των παράλληλων εξαγωγών για 77 φάρμακα σε μία προσπάθεια διαχείρισης του προβλήματος.
Οι παράλληλες εξαγωγές αφορούν κυρίως φάρμακα εισαγόμενα στην Ελλάδα τα οποία (μπορούν να) εξάγονται από τις φαρμακαποθήκες σε άλλες χώρες. Συνήθως έχουν διαφορά στην τιμή πώλησης και συνεπώς στο κέρδος που αφήνουν σε αυτήν την περίπτωση -είναι ενδεικτικό ότι σκεύασμα που περιλαμβάνεται στα 77 φάρμακα της απαγορευτικής απόφασης κοστίζει 32 ευρώ στην Ελλάδα και η εξαγωγή του στη Γερμανία αφήνει κέρδος 60 ευρώ ανά συσκευασία. Το 2017 έγιναν παράλληλες εξαγωγές φαρμάκων αξίας 385 εκατ. ευρώ. Προϋπόθεση για τις παράλληλες εξαγωγές είναι η κάλυψη πρωτίστως της εγχώριας αγοράς, κάτι που στην περίπτωση της χώρας μας δεν φαίνεται να τηρείται, ειδάλλως δεν θα προέκυπταν οι ελλείψεις.
Το φαινόμενο των ελλείψεων φαρμάκων εμφανίζεται με σταθερή συχνότητα τα τελευταία χρόνια στην ελληνική αγορά, παρασύροντας όλους όσοι εμπλέκονται στη φαρμακευτική αλυσίδα με «θύματα» κυρίως τους ασθενείς, αλλά και την πολύπαθη υγεία και την οικονομία της χώρας. Φαρμακευτικές εταιρίες, φαρμακαποθήκες, φαρμακεία αποτελούν τους σημαντικούς κρίκους της τροφοδοσίας των Ελλήνων με φάρμακα, που όπως δείχνουν οι συχνές αποφάσεις του ΕΟΦ φαίνεται ότι… ξεχειλώνουν και χάνουν τη συνοχή τους, με ό,τι αυτό σημαίνει για την ισορροπία και τη σταθερότητα της αγοράς.
Όλοι εναντίον όλων
Οι φαρμακοποιοί, αποτελώντας τους επαγγελματίες που καλούνται να εξυπηρετήσουν τους ασθενείς, είναι εκείνοι που εισπράττουν την πίεση τους όταν αναζητούν τα φάρμακά τους και αυτά δεν είναι διαθέσιμα. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ), κ. Κυριάκο Θεοδοσιάδη, «για τον κλάδο μας είναι μείζον πρόβλημα. Ζητάμε φάρμακα από τις φαρμακαποθήκες ή από τις φαρμακευτικές απευθείας όταν διαθέτουν εμπορικό τμήμα και ακούμε συνεχώς ότι αδυνατούν να καλύψουν το σύνολο της παραγγελίας – ακόμη κι αν αυτή αφορά μόλις δυο ή τρία κουτιά από το πιο κοινό φάρμακο. Η χαμηλή τροφοδοσία των φαρμακείων τείνει να είναι χρόνιο πρόβλημα». Ο ίδιος επισημαίνει πως «οι παράγοντες που επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα των φαρμάκων είναι ποικίλοι και δεν είναι πάντοτε εφικτό να προβλεφθούν. Οι ελλείψεις φαρμάκων στην Ελλάδα σχετίζονται με τις παράλληλες εξαγωγές αλλά και με γενικότερες ελλείψεις σε πρώτες ύλες, σε προβλήματα στις παραγωγούς εταιρίες κα». Ο πρόεδρος του ΠΦΣ χαρακτηρίζει την απαγόρευση των παράλληλων εξαγωγών ως «ένα εύκολο διοικητικό μέτρο του ΕΟΦ», για τον οποίο προσθέτει πως «ενώ έχει το νομοθετικό πλαίσιο, την τεχνογνωσία, την υποδομή να ελέγξει όλη την τροφοδοσία, από τις φαρμακευτικές εταιρίες στις φαρμακαποθήκες και από αυτές στα φαρμακεία και στο εξωτερικό, εξαντλεί την παρέμβασή του σε ένα προσωρινό μέτρο».
Ο άλλος κρίκος της φαρμακευτικής τροφοδοσίας είναι οι φαρμακευτικές εταιρίες οι οποίες φέρεται να έχουν μειώσει τα φαρμακευτικά προϊόντα που διακινούν στην Ελλάδα, γεγονός βεβαίως που (οφείλει να) γνωρίζει ο ΕΟΦ. «Οι φαρμακευτικές εταιρίες οφείλουν να εισάγουν κάθε χρόνο στη χώρα μας την ποσότητα που διακινήθηκε το προηγούμενο έτος κι επιπλέον 20% αυτής. Οφείλει ο ΕΟΦ να γνωρίζει αν τηρείται αυτό και να παρεμβαίνει εφόσον δεν τηρείται» λέει η πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Φαρμακαποθηκαρίων (ΠΣΦ), κυρία Ειρήνη Μαρκάκη. Σύμφωνα με την ίδια, ο κλάδος των φαρμακαποθηκαρίων έχει διεκδικήσει πλαίσιο διαφάνειας και γι’ αυτό ενημερώνει τον ΕΟΦ ηλεκτρονικά σε πραγματικό χρόνο για την ποσότητα των φαρμάκων που εξάγει. Επίσης, υποστηρίζει πως έχουν γίνει αρμοδίως καταγγελίες για 3 παράνομες φαρμακαποθήκες – οι οποίες τελικά έκλεισαν.
Επιχείρηση – «σκούπα» στα φαρμακεία
Μείζον θέμα για τους φαρμακαποθηκάριους είναι η λειτουργία των Ιδιωτικών Κεφαλαιουχικών Εταιρειών (ΙΚΕ), που μπορεί να συσταθούν με έναν ή περισσότερους εταίρους και ακόμα και με μηδενικό αρχικό κεφάλαιο και δραστηριοποιούνται στον χώρο των παράλληλων εξαγωγών. «Η αντικειμενική αδυναμία ελέγχου των ΙΚΕ λόγω της έλλειψης ελεγκτών του ΕΟΦ ευνοεί παράνομες πρακτικές στο πεδίο του φαρμάκου. Εμείς καταγγέλλουμε όσα γνωρίζουμε» λέει η κυρία Μαρκάκη.
Οι επιχειρήσεις – «σκούπα» στα φαρμακεία ή αλλιώς το λεγόμενο «σάρωμα» των φαρμακείων από υποτιθέμενους ιδιώτες που ζητούν και αγοράζουν τοις μετρητοίς όσες περισσότερες συσκευασίες φαρμάκων μπορούν, χρεώνονται στις ΙΚΕ. Τούς καταλογίζεται ότι πληρώνοντας τοις μετρητοίς «σκουπίζουν» την αγορά από σκευάσματα, τα οποία στη συνέχεια ξαναρίχνουν στη χονδρική αγορά και στις παράλληλες εξαγωγές. Μάλιστα, εκτιμάται από στελέχη της φαρμακευτικής αγοράς πως το «σάρωμα» γίνεται συστηματικά σε τουλάχιστον 6.500 φαρμακεία της χώρας από τα 11.000 που υπάρχουν συνολικά. Και ότι ο τζίρος αυτών των παράλληλων παράνομων εξαγωγών αγγίζει το ύψος των νόμιμων (380 εκατ. ευρώ), στερώντας σημαντικά έσοδα στο κράτος.
Από την πλευρά τους, οι φαρμακοποιοί αρνούνται κατηγορηματικά τη «σκούπα» και την έκτασή της. «Είναι μία δικαιολογία που χρησιμοποιείται για να εξηγηθούν οι ελλείψεις. Δεν συμφέρει κανέναν φαρμακοποιό να διαθέτει με αυτόν τον τρόπο τα φάρμακά του, να δίνει στον τυχαίο περαστικό τοις μετρητοίς τα σκευάσματα που έχει αντί να προτιμά να εξυπηρετήσει τον σταθερό πελάτη του» λέει ο κ. Θεοδοσιάδης.
Οι φαρμακευτικές εταιρίες, πάλι, δεν δέχονται ότι διακινούν μικρότερες ποσότητες φαρμάκων σε σύγκριση με εκείνες που διακινούνταν τα προηγούμενα χρόνια. «Σε κάθε περίπτωση έχουμε διαβεβαιώσεις από τα μέλη μας ότι οι ποσότητες που διαθέτουν στην Ελληνική Αγορά είναι επαρκείς για τους Έλληνες ασθενείς» αναφέρει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Εταιριών Ελλάδας (ΣΦΕΕ), κ. Ολύμπιος Παπαδημητρίου, ο οποίος υπενθυμίζει την υπεύθυνη στάση που επέδειξαν οι εταιρίες στον εφοδιασμό της ελληνικής αγοράς κατά την κρίσιμη πρώτη περίοδο των capital controls, το 2015, όταν η ομαλή τροφοδοσία δεν μπορούσε να θεωρείται καθόλου δεδομένη. Επισημαίνει ακόμη πως «από τις 9 Μαΐου 2017 οι εταιρείες μέλη μας καταθέτουν σε καθημερινή βάση τις πωλήσεις τους σε ηλεκτρονική πλατφόρμα που διαχειρίζεται ο ΕΟΦ, ανά παραλήπτη και ανά προϊόν, με στόχο τη συνεχή παρακολούθηση της αγοράς και την εξασφάλιση επάρκειας φαρμάκων» και χαρακτηρίζει «αναγκαία τη διεξαγωγή ελέγχων από την πολιτεία σε όλο το μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας καθώς και την επιβολή διορθωτικών μέτρων για την εξασφάλιση της ομαλής τροφοδοσίας και επάρκειας φαρμάκων, εφόσον εντοπίζονται εστίες προβλημάτων».
Τι υποστηρίζει ο ΕΟΦ
Τους εξαγωγείς φαρμάκων «φωτογραφίζει» ως υπεύθυνους για τις ελλείψεις ο αντιπρόεδρος του ΕΟΦ, κ. Ηλίας Γιαννόγλου,. «Δεν υπάρχει ευαισθησία στους εξαγωγείς φαρμάκων» είπε χαρακτηριστικά στο ΘΕΜΑ ερωτηθείς για το πρόβλημα των ελλείψεων των 77 φαρμάκων, που οδήγησαν στην απαγόρευση των παράλληλων εξαγωγών για αυτά. Πρόσθεσε πως «αυτό που προέχει στη φαρμακευτική τροφοδοσία είναι να μη μένει ακάλυπτη η εγχώρια αγορά», ωστόσο με τα ηλεκτρονικά και ελεγκτικά εργαλεία που έχει πλέον στη διάθεσή του ο ΕΟΦ, αυτό που θα περίμενε κάποιος είναι δραστικές παρεμβάσεις στους εμπλεκόμενους φορείς που δεν τηρούν τα προβλεπόμενα και όχι διαπιστώσεις. Ο ΕΟΦ ο αρμόδιος φορέας για τον έλεγχο της τροφοδοσίας και της τελικής ευθύνης για την κάλυψη της χώρας.
