Η ώρα αυτή έφτασε μαζί με δεκάδες ερωτήματα: Και τώρα τι θα κάνουμε; Πως θα το χειριστούμε; Μήπως δεν αντέξει; Μήπως δεν τα καταφέρει; Τι να κάνω αν κλάψει; Πώς να αντιδράσω αν μου πει: «Μαμά, μη φύγεις!» Ψυχραιμία. Ο πρώτος αποχωρισμός παρότι δύσκολος είναι εκείνος που μας κάνει να πιστέψουμε στον εαυτό μας και να γίνουμε… «μεγάλα παιδιά».
Πλήθος ερωτημάτων κατακλύζουν τις ημέρες που συντροφεύουν το άνοιγμα των σχολείων, κυρίως από γονείς που τα παιδιά τους πηγαίνουν για πρώτη φορά. Αγωνία, αμφιβολία και άγχος είναι μερικά μόνο από τα συναισθήματα που κυριαρχούν μέσα τους.
Η απάντηση έγκειται σε μία μόνο λέξη: χρόνος. Δώστε τους χρόνο προσαρμογής, λειτουργώντας ως «διαμεσολαβητές» και προσφέροντάς τους όλα τα απαραίτητα «εργαλεία», όπως έλεγε κι ο Vygotsky, ο ψυχολόγος που ασχολήθηκε με την πνευματική ανάπτυξη των παιδιών.
Ο δεκάλογος της σωστής προσαρμογής για παιδιά και γονείς!
1. Επισκεφθείτε το σχολείο μαζί με το παιδί
Είναι αλήθεια πως πρόκειται για την πρώτη συνθήκη που το παιδί καλείται να αποχωριστεί: τον άνθρωπο που έκανε την πρώτη του σχέση, τον πρώτο ισχυρό συναισθηματικό δεσμό, κάτι που είναι αρκετά δύσκολο να το διαχειριστεί. Για να είναι πιο εύκολη για εκείνο η μετάβαση από το ένα πλαίσιο στο άλλο θα ήταν ωφέλιμο να επισκεφτείτε μαζί με το παιδί το χώρο του σχολείου πριν την έναρξη της φοίτησής του. Μια πρώτη επαφή με το χώρο, τα παιχνίδια και με την δασκάλα του θα βοηθούσε αρκετά. Είναι πιθανόν να σχετιστεί με κάτι που του αρέσει και να του δημιουργηθεί έτσι, η επιθυμία να ξαναπάει. Να κάνει, δηλαδή, σχέση με κάτι άλλο πέρα από το χώρο του σπιτιού.
2. Μην είστε «αυτοκόλλητοι» με το παιδί
«Το σχολείο δεν το θέλω γιατί με παίρνει από τη μαμά μου», σκέφτεται το παιδί. Άρα, το σχολείο είναι κάτι «κακό». Καλό θα ήταν να αρχίσετε να το αφήνετε πιο συχνά με κάποιον άλλον για να το συνηθίσει και να εκλάβει την κατάσταση αυτή ως κάτι που μπορεί να συμβαίνει και σε άλλες συνθήκες. Πως δεν ευθύνεται, επομένως, το σχολείο για αυτό.
3. Μην κάθεστε στο σχολείο
Εκτός από τις ημέρες που θα γίνει η γνωριμία του παιδιού με το χώρο και το σχολείο, μετά είναι προτιμότερο να φεύγετε από το χώρο του σχολείου. Το παιδί αισθάνεται τη στιγμή εκείνη την εμπιστοσύνη που του δείχνετε όσο και να κλαίει! Σκεφτείτε πώς μπορεί να νιώσει αν μείνετε! «Αχ! Η μαμά μου δεν θέλει να φύγει άρα εγώ γιατί να μείνω; Δεν θα είναι καλά! Δεν θα μπορέσω μόνος! Κλαίει κι εκείνη, άρα δεν είναι κάτι καλό εδώ!». Αυτές είναι κάποιες από τις σκέψεις του παιδιού ενώ σας βλέπει, σκέψεις που εμποδίζουν την προσαρμογή του στο νέο κομμάτι της ζωής του.
4. Μην φεύγετε στα κρυφά
Το να φύγετε «στα κρυφά», όπως προτείνουν πολλοί για να μην στεναχωρηθεί το παιδί είναι κάτι που βοηθάει περισσότερο να μην πληγωθείτε εσείς παρά εκείνο. Για το παιδί μια τέτοια κίνηση ισοδυναμεί με προδοσία, χάνει την εμπιστοσύνη στο άτομο που εμπιστεύτηκε από την πρώτη μέρα της ζωούλας του. Αντιθέτως, αν του πείτε πως φεύγετε και πως θα έρθετε να το πάρετε για παράδειγμα μετά το φαγητό του καταπολεμάτε λίγο το άγχος του αποχωρισμού και εξαλείφετε τον φόβο του «μήπως δεν έρθει η μαμά ή ο μπαμπάς…»
5. Μιλήστε στο παιδί για τις δικές σας εμπειρίες στο σχολείο
Τον φόβο που κι εσείς είχατε, την αγωνία που νιώσατε και τον τρόπο που ίσως βρήκατε για να τα αντιμετωπίσετε. Έτσι το παιδί θα νιώσει πως το σχολείο δεν είναι κάτι παράξενο και πως αφού δεν τρόμαξαν οι γονείς του δεν πρέπει να τρομάζει ούτε κι αυτό. Μπορεί να χρησιμοποιήσει και το ίδιο τους «μηχανισμούς» που του προτείνετε μέχρι να ανακαλύψει τους δικούς του.
6. Διαβάστε του παραμύθια και πείτε του ιστορίες…
… έστω και από τη φαντασία σας, που να αναφέρονται σε ήρωες που φοβόντουσαν, τολμούσαν και που στο τέλος τα κατάφερναν. Τα παιδιά έχουν την τάση να μιμούνται, οπότε ο ήρωας της ιστορίας μπορεί να γίνει ο δικός τους μεγάλος ήρωας για τις πρώτες δύσκολες μέρες του σχολείου.
7. Μην ξεχνάτε πως τα παιδιά είναι δικοί μας καθρέφτες
Όταν συζητάτε με το παιδί, εκείνο παρακολουθεί πιο πολλά από τα λόγια σας… Προσέχει κινήσεις, παύσεις, τον τόνο της φωνής σας, το βλέμμα σας. Για αυτό βεβαιωθείτε πως εσείς οι ίδιοι εμπιστεύεστε τόσο το παιδί όσο και το χώρο που έχετε επιλέξει ώστε να εισπράξει και το ίδιο την εμπιστοσύνη αυτή.
8. Κάντε μεγάλες συζητήσεις
Συζητήστε με το παιδί για το σχολείο όχι μόνο τις ημέρες πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς αλλά και για μεγάλο διάστημα πριν από αυτή έτσι ώστε να αρχίσει σιγά-σιγά να το επεξεργάζεται μέσα του. Σκεφτείτε τι αρέσει στο παιδί και μιλήστε για αυτό. Αν για παράδειγμα του αρέσει να βλέπει ήρωες πείτε του πως στο σχολείο θα μάθει για ακόμη πιο πολλούς μέσα από ιστορίες, πως θα μπορεί και το ίδιο να γίνει ήρωας μέσα από διάφορα παιχνίδια. Τις τελευταίες ημέρες αφήστε το παιδί να μιλήσει εκείνο για το πώς το φαντάζεται το σχολείο και τι το απασχολεί. Είναι ένας τρόπος να ξεκαθαρίσει και το ίδιο τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του. Περισσότερες πληροφορίες από αυτές που το ίδιο θέλει να ακούσει είναι πιθανό να το του προκαλέσουν μεγαλύτερη σύγχυση.
9. Αναφερθείτε και στα «δύσκολα» που θα χρειαστεί να ακολουθήσει
Έτσι δεν θα αντιδράσει έντονα, για παράδειγμα δεν θα αιφνιδιαστεί όταν θα χρειαστεί να μοιραστεί κάτι με ένα άλλο παιδάκι, να περιμένει τη σειρά του ή να μην πηγαίνει για φαγητό όποτε εκείνο θελήσει. Όσον αφορά στο κομμάτι της αυτοεξυπηρέτησης, βοηθήστε το να μάθει να πηγαίνει μόνο του στην τουαλέτα και να ανοίγει μόνο του το ταπεράκι και την τσάντα του. Είναι πράγματα που θα κάνουν πιο ομαλή την προσαρμογή του. Να θυμάστε πάντα πως η ωραιοποίηση μιας κατάστασης μπορεί να το αιφνιδιάσει περισσότερο και να έχει μεγαλύτερη άρνηση στο να ξαναπάει στο σχολείο.
10. Κάντε του συχνά μεγάλες και πολλές αγκαλιές
Να το αγκαλιάζετε πάντα πριν φύγει για το σχολείο και όταν επιστρέφει από αυτό. Να το κοιτάζετε όχι με βλέμμα λύπησης αλλά εμπιστοσύνης. Είναι αυτό που πραγματικά θέλει…! Η αγάπη και η εμπιστοσύνη αποτελούν μαζί με την σχολική τσάντα τα δύο μεγάλα εφόδια που χρειάζεται κάθε μέρα στο σχολείο του αλλά και στη ζωή του γενικότερα. Πόσο ωραία νιώθουμε κι εμείς όταν ένας άνθρωπος μας δείχνει κάθε μέρα με όλους τους τρόπους την αγάπη του! Πόσο μάλλον αν είναι η μαμά μας κι ο μπαμπάς μας… Τότε έχουμε τον κόσμο όλο!
Ευχαριστούμε την Νηπιαγωγό Μαρία Φούντα
